Czym się zajmuje psi fizjoterapeuta, jak pracuje i dlaczego jest potrzebny

Zoofizjoterapeuta to zawód stosunkowo młody (określony krajowym standardem kompetencji zawodowych od 2013 roku), ale cieszący się coraz większym zainteresowaniem. Jeszcze do niedawna korzystanie z usług psiego fizjoterapeuty wydawało się czymś bardzo luksusowym, ale obecnie decyduje się na to coraz większa liczba właścicieli, w wielu momentach życia swoich pupili. Żeby odpowiedzieć sobie na pytanie, czym w zasadzie zajmują się psi fizjoterapeuci, warto najpierw zastanowić się nad samym pojęciem fizjoterapii. Fizjoterapia to dziedzina nauk medycznych, która skupia się na rozwijaniu, utrzymywaniu i przywracaniu maksymalnej sprawności organizmu pacjenta pod kątem ruchowym i funkcjonalnym. Fizjoterapeuci zajmują się rehabilitacją, terapią i dbałością o zdrowie ludzi, a zoofizjoterapeuci wykonują te same czynności, ale ich kompetencje dotyczą zwierząt. Osoba z takim wykształceniem skupia się głównie na układzie ruchu zwierzaka, ale nie tylko, gdyż nowoczesne podejście do rehabilitacji zakłada traktowanie pacjentów holistycznie.

Czym zajmuje się psi fizjoterapeuta?

 

Działania fizjoterapeutyczne skupiają się wokół trzech głównych obszarów pracy: fizykoterapii, kinezyterapii oraz masażu (terapii manualnej). Fizykoterapia to oddziaływanie na organizm za pomocą urządzeń i sprzętów skonstruowanych z myślą o terapii fizykalnej. W ramach fizykoterapii możemy spotkać się z różnymi zabiegami, do najpopularniejszych należą: laseroterapia, terapia za pomocą ultradźwięków, terapia za pomocą fali uderzeniowej, magnetoterapia czy elektroterapia. Metody te mają za pomocą określonych bodźców wywołać w ciele pacjenta reakcje, które mogą przynieść efekt przeciwzapalny, przeciwbólowy, przeciwobrzękowy czy stymulujący regenerację tkanek.

Kinezyterapia to leczenie ruchem. Fizjoterapia zakłada, że ruch jest podstawą zdrowia i dobrostanu. Psy są istotami stworzonymi do ruchu i wszelkie deficyty w tym zakresie mogą powodować bardzo negatywne skutki, odbijające się na całościowym funkcjonowaniu zwierzaka, również w sferze psychicznej. Ta metoda fizjoterapii zakłada lecznicze i profilaktyczne wykorzystanie ruchu dla zdrowia psa. Wśród metod kinezyterapeutycznych możemy wyróżnić ćwiczenia bierne (stosowane szczególnie po zabiegach operacyjnych lub przy dużych dysfunkcjach ruchowych) oraz ćwiczenia czynne, inaczej zwane aktywnymi. Ćwiczenia aktywne to doskonała forma poprawiania sprawności psów, również tych zdrowych. Podstawowe ćwiczenia możemy z powodzeniem wdrożyć u swojego psa w domowym zaciszu lub podczas codziennych spacerów.

Masaż i terapia manualna to dział fizjoterapii, który opiera się na oddziaływaniu na ciało za pomocą dłoni masażysty (terapeuty). W obrębie takich działań możemy spotkać się z masażem relaksacyjnym, który właściciel może nauczyć się wykonywać samodzielnie w domu, oraz z masażem i technikami typowo leczniczymi, wykonywanymi przez wykwalifikowanych fizjoterapeutów. Efekty i korzyści, które dają techniki manualne, są indywidualne i obejmują działanie miejscowe oraz ogólnoustrojowe. Zmiany, które możemy zaobserwować u psa gołym okiem, to: poprawa sprawności ruchowej, zniesienie napięć mięśniowych i przeczulicy w obrębie mięśni i warstw skórno-powięziowych, usprawnienie działania przewodu pokarmowego, lepsze samopoczucie, lepszy zakres ruchu w stawach, usprawniona motoryka psa na co dzień, zmniejszenie dolegliwości bólowych wynikających z chorób przewlekłych i wiele innych.

Osobnym działem terapii fizykalnych oraz ruchowych jest hydroterapia, czyli praca z zastosowaniem bieżni wodnej lub basenu. Jest to jednak dość wyspecjalizowana dziedzina zawodu fizjoterapeuty, która wymaga zaopatrzenia w niezbędne zaplecze sprzętowo-lokalowe.

Pies rasy border collie stoi na stepach do ćwiczeń i podaje łapę trenerce.

Jak pracuje psi fizjoterapeuta?

Psi fizjoterapeuta może korzystać ze wszystkich obszarów działania fizjoterapii lub ograniczyć swoją praktykę do wybranych dziedzin. Kompleksowe usługi najczęściej świadczone są w gabinetach, które ściśle współpracują z klinikami weterynaryjnymi. Przy pacjentach po ostrych urazach, po zabiegach operacyjnych czy z chorobami neurologicznymi najczęściej niezbędne jest jednoczesne oddziaływanie na kilku polach i wtedy gabinet oferujący kompleksowe usługi jest pierwszym wyborem. Z powodzeniem natomiast można praktykować zawód psiego fizjoterapeuty, stosując tylko techniki manualne i leczenie ruchem. Na rynku działają również fizjoterapeuci, którzy wyspecjalizowali się w danej dziedzinie i grupie pacjentów, np. pracują głównie z psami sportowymi. Jeśli planujemy wybrać się ze swoim psem do fizjoterapeuty, warto przeprowadzić wstępne rozeznanie pośród lokalnych specjalistów, ale nie należy wykluczać poszukiwania pomocy również w innych miastach.

Po co psu wizyta u fizjoterapeuty?

Grupa psów, które odwiedzają gabinety rehabilitacji, jest bardzo szeroka. Często są to pacjenci pourazowi, którzy zostali skierowani tam przez lekarza prowadzącego. Szybkie wprowadzenie rehabilitacji po zabiegach może znacznie skrócić czas rekonwalescencji i przyspieszyć proces powrotu do sprawności. Równie częstymi pacjentami są psy z przewlekłymi chorobami układu ruchu, takimi jak dysplazja czy choroba zwyrodnieniowa stawów. W ich przypadku regularne wizyty i wdrożenie odpowiedniego postępowania mogą niesamowicie poprawić komfort życia, nawet jeśli powrót do pełnej sprawności nie jest już możliwy. Jednak nie tylko poważnie schorowane psy odwiedzają gabinety fizjoterapeutów. Wielu właścicieli przychodzi ze swoimi pupilami profilaktycznie, żeby wykluczyć problemy ruchowe u zwierzaka i zasięgnąć rady specjalisty co do doboru aktywności dla danego psa. Fizjoterapeuta podczas pierwszej wizyty powinien wykonać badanie palpacyjne naszego psa (manualne badanie układu ruchu) oraz ocenić jego sposób poruszania się. Przedstawi Wam również wnioski z przeprowadzonego badania – czego możemy się więc dowiedzieć?

  • Czy nasz pies ma jakieś obszary w ciele, które są bolesne, nadmiernie napięte i ich palpacja bądź ruch w ich obrębie sprawiają psu dyskomfort?
  • W jakiej formie jest nasz pies? Czy powinien schudnąć, przytyć czy może popracować nad masą mięśniową?
  • Które części ciała naszego psa są jego mocną stroną, a które są słabą i wymagają terapii manualnej, diagnostyki bądź wsparcia dodatkowymi ćwiczeniami?
  • Czy u naszego psa występuje wskazanie do dalszej diagnostyki np. u lekarza ortopedy?

Czarno-biały pies rasy border collie przeskakuje nad poprzeczką trzymaną przez trenerkę

Pamiętajmy, że fizjoterapeuta nie diagnozuje zwierzaka! Może wskazać Wam obszar ciała czy powody, dla których konieczna jest diagnostyka, jednak samą diagnostyką zajmuje się już lekarz weterynarii o danej specjalizacji. Bardzo często w tym celu należy wykonać dodatkowe badania obrazowe (np. RTG czy USG).

Jeśli wybrany przez nas fizjoterapeuta specjalizuje się w ruchu i treningu fizycznym psów, po wizycie możemy też otrzymać plan ćwiczeń dla naszego zwierzaka. Ćwiczenia zalecone przez fizjoterapeutę mogą mieć działania typowo lecznicze (np. wyrównanie dysbalansu mięśniowego w obrębie kończyn), korekcyjne (np. poprawa linii grzbietu czy kłusu u naszego psa) bądź profilaktyczne i ogólnorozwojowe. Włączenie takich ćwiczeń do naszego tygodniowego planu aktywności z psem może mieć pozytywne skutki zdrowotne i urozmaicić codzienne spacery czy wieczory w domu.

Jak często pies powinien odbywać takie wizyty?

 

Częstotliwość wizyt u psiego fizjoterapeuty zależy od potrzeb i aktualnej sytuacji zdrowotno-treningowej, w jakiej znajduje się nasz pies. Jeśli jesteśmy posiadaczami zdrowego zwierzaka, który wiedzie życie naszego towarzysza, to prewencyjne wizyty co pół roku w zupełności wystarczą. Pozwoli to na regularną kontrolę sprawności układu ruchu naszego pupila i ewentualne wczesne wykrycie możliwych dysfunkcji czy urazów. Jeśli nasz pies jest sportowcem lub psem pracującym i jego organizm jest i regularnie poddawany większemu wysiłkowi, warto rozważyć wizyty co 2-3 miesiące, żeby trzymać rękę na pulsie.

Inaczej sprawa ma się z psami z już istniejącymi problemami w obrębie układu ruchu – wówczas częstotliwość wizyt dobierana jest indywidualnie. W okresie ostrym, np. tuż po urazie, to nawet 3‑4 razy w tygodniu.

 

Pamiętajcie, że wizyta u psiego fizjoterapeuty może być dla psa stresująca, dlatego warto wcześniej przyzwyczajać go do dotyku i elementów tzw. treningu medycznego. Na samą wizytę mogą przydać się smakołyki, żeby nagrodzić pupila za spokojne zachowanie podczas badania. Fizjoterapeuta może też poprosić Was o dotychczasową dokumentację medyczną psa. Przeprowadzi też wywiad na temat stanu zdrowia zwierzęcia i ewentualnych problemów.

Dbanie o dobrostan psychofizyczny naszych zwierząt jest jednym z podstawowych elementów opieki nad nimi, dlatego warto pomyśleć o pierwszej wizycie u psiego fizjoterapeuty!

 

Paula Gumińska, psia fizjoterapeutka