Tasiemiec u kota – objawy, leczenie, przyczyny i profilaktyka

Rodzaje tasiemców u kotów

Koty są dla tasiemców gospodarzami ostatecznymi, czyli żywicielami. To w ich organizmie rozwija się postać dorosła pasożyta. Najczęściej diagnozowany u kotów i powszechnie występujący w Polsce tasiemiec to Dipylidium caninum, zwany tasiemcem psim. Inne tasiemce, które mogą występować u kotów, to tasiemce z rodzaju Taenia. Sporadycznie opisywany jest Echinococcus.

Tasiemiec psi u kota – Dipylidium caninum

Dipylidium caninum to inaczej tasiemiec psi. Jest to tasiemiec segmentowany, osiągający długość nawet do 70 cm, szerokość do 3 mm. Jest uzbrojony, co oznacza, że na jego główce znajdują się cztery przyssawki z rzędami haczyków, za pomocą których zakotwicza się w jelicie gospodarza. To pasożyt przede wszystkim zwierząt mięsożernych. Dominuje wśród psów oraz wszystkich psowatych (np. lisów) oraz oczywiście wśród kotów. Charakterystyczny dla niego jest cykl rozwojowy, w którym najważniejszy jest udział pchły kociej lub psiej.

Cykl rozwojowy tasiemca psiego u kota

Dorosły pasożyt rozwija się w jelicie cienkim kota. Dorosłe postacie w przewodzie pokarmowym kota mogą mieć nawet 30 cm długości. Po osiągnięciu dojrzałości płciowej zaczyna wydalać człony – proglotydy. Wydalane są one wraz z odchodami do środowiska. Widoczne człony, przypominające ziarna ryżu czy pestki dyni/słonecznika, mogą być także widoczne w okolicy odbytu czworonoga czy na jego sierści. Z każdego członu, gdy pęknie, uwalnia się do środowiska około 20 jaj tasiemca. Żywicielem pośrednim w rozwoju tasiemca psiego, zarazem wektorem i źródłem zachorowań, jest pchła lub wszoł. Takie jajo tasiemca zostaje połknięte przez pchłę lub wesz. Następnie kot w trakcie pielęgnacji i mycia futra połyka pchłę czy wszoła. W ten sposób jajo dostaje się do układu pokarmowego żywiciela. Larwa przechodzi kolejne stadia i rozwija się dorosła postać tasiemca w układzie pokarmowym.

Jak widać, zarówno droga zarażenia, jak i cykl rozwojowy jest bardzo prosty. Dlatego też tasiemiec ten jest bardzo często spotykany u kotów szczególnie żyjących na wolności, w złych warunkach sanitarnych, w większych grupach kotów.

Czy tasiemiec u kota jest groźny dla człowieka?

Ten rodzaj pasożyta rzadko stwierdzany jest u ludzi ze względu na cykl rozwojowy. Zostało opisanych kilka przypadków zarażenia człowieka. Tasiemiec psi u ludzi wywołuje chorobę zwaną dipylidozą. Rozwój choroby ma miejsce tylko i wyłącznie wtedy, gdy człowiek połknie zarażoną pchłę czy wszoła. Opisywane przypadki dotyczą głównie dzieci i niemowląt. Do objawów klinicznych zalicza się dość niespecyficzne objawy, jak: bóle podbrzusza, głowy, nudności, brak apetytu, nadmierna ruchliwość i zaburzenia snu.

Czy tasiemiec u kota może być groźny dla innych zwierząt?

Jak wspomniałam, tasiemiec psi rozwija się głównie u mięsożerców, u których dochodzi do inwazji pcheł czy wszołów. Tylko tą drogą zwierzę jest w stanie zarazić się pasożytem. Tak więc nie notuje się przypadków występowania tasiemca psiego u królików czy świnek morskich.

Tasiemiec a ciąża kota

U kotów ciężarnych inwazja tasiemca może osłabić matkę i wpłynąć na przebieg ciąży. Sam tasiemiec w okresie ciąży nie zagraża jednak maluchom. Nie ma opcji, by płody się zaraziły – ani poprzez łożysko, ani drogą laktogenną (przy karmieniu mlekiem). Oczywiście zarobaczoną kotkę należy odrobaczyć odpowiednim preparatem dobranym przez lekarza weterynarii oraz zadbać o profilaktykę przeciwpchelną – by po porodzie młode kocięta nie uległy zarażeniu tasiemcem.

Przebieg tasiemczycy u kociąt i starszych kotów

Kocięta i starsze koty mogą być bardziej podatne na negatywne skutki tasiemczycy, takie jak wychudzenie czy spadek masy ciała. Wpływa to bezpośrednio na ich kondycję, a więc zwiększa chorowitość i podatność na inne choroby (także pasożytnicze) czy infekcje. Kociaki i starsze koty, które mają ryzyko zarażenia pasożytami, muszą podlegać regularnym kontrolom stolca lub odrobaczeniom.

Tasiemiec Taenia u kota

Chciałam jeszcze wspomnieć o innym tasiemcu, który także może pojawić się u kota, chociaż występuje on zdecydowanie rzadziej. Mowa tu o tasiemcu Taenia taeniaeformis. Tu także gospodarzem, a zatem i żywicielem ostatecznym są głównie koty, czasami zdarzają się psy. Żywicielami pośrednimi nie są pchły, tylko małe gryzonie, rzadziej króliki. Do zarażenia dochodzi, gdy kot upoluje np. mysz i spożyje jej wątrobę z cystami, w których znajdują się stadia inwazyjne – larwy Cysticercus. Po ich spożyciu tasiemiec rozwija się w przewodzie pokarmowym kota, a w ciągu kolejnych 30-80 dni osiąga dojrzałość. Dorosła postać wydala dziennie 3-4 człony – proglotydy, z których powstaje nawet do 12 000 jaj. Ważne jest to, że człony te mają zdolność ruchu i mogą się poruszać w środowisku. W ich ciele pasożyt przechodzi przez kilka etapów rozwojowych, powodując uszkodzenia narządów. Gryzoń staje się słabszy i przez to nie rzadko bywa celem drapieżnika – kota. W ten sposób dochodzi do zamknięcia cyklu pasożyta.

Człowiek może zarazić się tasiemcem w przypadku połknięcia jaja tasiemca. Zdarza się to drogą fekalno-oralną, przy braku zachowania podstawowych zasad higieny. Takie sytuacje mają miejsce jednak niezwykle rzadko.

Echinococcus u kota

Ostatni tasiemiec to bąblowiec wielojamowy Echinococcus multilocularis. Budzi on zdecydowanie większe obawy, szczególnie w kontekście zdrowia ludzi. To, co ważne, zarażanie się tym tasiemcem od kota rzadko jest opisywane, a kot nazywany jest żywicielem sporadycznym/okazjonalnym. Z punktu widzenia znaczenia epidemiologicznego w Polsce inwazja tego tasiemca u kotów jest tak mała, że nie ma istotnego znaczenia.

Ten rodzaj tasiemca wywołuje chorobę zwaną bąblowicą (wielojamową). Choroba ta charakteryzuje się powstawaniem wielu cyst w jamie brzusznej, w tym w wątrobie. Przebieg choroby jest dość ostry i może być nawet śmiertelny.

Żywicielami ostatecznymi Echinococcus są w Polsce przede wszystkim lisy. Żywiciele pośredni zaś to drobne, dzikie gryzonie. Psy i koty mogą również zarazić się Echinococcus, jeśli zjedzą gryzonie będące nosicielami pasożyta. Do zarażenia dochodzi przy braku zachowania zasad higieny, gdy w kale kota pojawią się jaja tasiemca.

Jakie są pierwsze objawy tasiemczycy, które powinny zaniepokoić opiekuna?

U kotów objawy tasiemca mogą być naprawdę znikome. O ile u psów nierzadko obserwujemy saneczkowanie wskutek wystąpienia świądu w okolicach odbytu, o tyle kot rzadko kiedy saneczkuje. Objawy tasiemca są znikome. Może on po prostu w wyniku wystąpienia świądu bardziej intensywnie się wylizywać. Nadmierne więc dbanie o higienę okolicy zadu i odbytu może być objawem pasożytów. Ale przede wszystkim w przypadku tasiemca najczęstszym objawem będą zauważalne małe człony tego pasożyta zarówno w kale, jak i te doczepione do sierści kota przy odbycie. Wyglądem przypominają one ziarenka ryżu czy pestki słonecznika lub dyni. Niektórzy porównują je także do nasion ogórka. Taki wydalony segment tasiemca ma ok. 12 mm długości oraz ok. 3 mm szerokości. Co więcej, mogą one pełzać – poruszać się po kale czy sierści.

Rzadkim objawem zarażenia tasiemcem są wymioty. Mogą się jednak zdarzyć, szczególnie w sytuacji, gdy tasiemiec puści przyczep w jelicie i przemieści się do żołądka. Wymioty są zdecydowanie częstszym objawem zarażenia glistą kocią.