Spis treści:
„Lekarz przyszłości nie będzie dawał leków, lecz poinstruuje swojego pacjenta w kwestii odpowiedniego stylu życia, diety oraz przyczyn chorób i zapobiegania im”
– Thomas Alva Edison
Aktualnie dużo słyszy się o konopiach oraz ich składzie chemicznym i właściwościach, w tym o kannabidiolu. Opublikowano już bardzo dużo wyników badań nie tylko na ludziach i zwierzętach laboratoryjnych, ale także wiele prac dotyczących wykorzystania kannabinoidów u psów. Nadal nie ma jednak jednoznacznej oceny, w jakich przypadkach produkty z kannabidiolem są skuteczne, a w jakich nie. Jednak zainteresowanie podawaniem preparatów z dodatkiem CBD psom i innym zwierzętom domowym wzrasta, w końcu zwierzęta te mają układ endokannabinoidowy* zdolny do przetwarzania tego związku. Dlatego warto poznać informacje na temat konopi również w aspekcie stosowania ich w codziennym życiu naszych czworonogów, by podchodzić do tego tematu z rozsądkiem.
Cannabis sativa L. to nazwa gatunkowa konopi siewnych, uprawianych od bardzo dawna ze względu na trzy główne cechy:
- obecność włókien, które można wykorzystać do w przemyśle włókienniczym lub na cele pozawłókiennicze (w przemyśle motoryzacyjnym, budowlanym, kompozytowym itp.), które wykorzystuje także przemysł papierniczy,
- obecność oleju w nasionach,
- obecność substancji halucynogennych.
Konopie to roślina dwupienna, której osobniki zarówno męskie, jak i żeńskie wytwarzają żywicowatą substancję zawierającą kannabinoidy. W obrębie gatunku występują różnorodne odmiany, uprawiane bądź dziko rosnące w różnych strefach klimatycznych Najbardziej znane są dwa podgatunki (chemotaksonomia – klasyfikująca rośliny w zależności od zawartości kannabinoidów) – konopie indyjskie i włókniste (zwyczajne). Konopie włókniste (Cannabis sativa subsp. sativa) były znane już w starożytności.
Zgodnie z ustawą o przeciwdziałaniu narkomanii uprawa konopi jest zabroniona, z wyjątkiem właśnie uprawy konopi włóknistych. Nie należy ich mylić z powszechnie znanymi na rynku narkotykowym konopiami indyjskimi (Cannabis sativa subsp. indica Lam.). W konopiach włóknistych suma zawartości tetrahydrokannabinolu (THC) – jednej z dwóch najważniejszych substancji czynnych, których stężenie decyduje o narkotycznej sile konopi – nie przekracza 0,2% w przeliczeniu na suchą masę. Konopie, w których zawartość THC przekracza tę wartość, to konopie indyjskie. Stosowane jako używki mogą zawierać nawet 20-30% THC.
Od stuleci konopie były wykorzystywane w terapiach wielu schorzeń: od trądu, przez bóle ucha, choroby układu pokarmowego, padaczkę, nowotwory, po zwykły bólu głowy.
Ziele konopi włóknistych jest wykorzystywane jako dodatek do produktów żywnościowych, takich jak: olej, mąka, herbata, lemoniada, piwo czy likier, natomiast olejki eteryczne uzyskiwane metodą destylacji z parą wodną są wykorzystywane do produkcji kosmetyków. Nasiona są źródłem pełnowartościowych białek i tłuszczu. Owoce bywają stosowane jako karma dla ptaków. Konopie znalazły też zastosowanie w weterynarii. Ostatnio na rynku dodatków dla zwierząt domowych coraz większą popularność zyskują produkty z kannabidiolem (CBD, ang. cannabidiol), które dostępne są w wielu różnych formach i różnią się stopniem skuteczności. CBD nie wykazuje psychoaktywnego działania jak THC. Przypisuje się mu szereg właściwości biologicznych, w tym m.in. działanie przeciwbólowe, przeciwdepresyjne, przeciwwymiotne, przeciwnowotworowe, przeciwdrgawkowe, przeciwzapalne, przeciwmiażdżycowe.
KORZYŚCI Z PODAWANIA KONOPI U PSÓW
Kannabinoidy to grupa związków występujących naturalnie w roślinach, u zwierząt i człowieka oraz związków syntetycznych, wykorzystywanych w lecznictwie. Liście i kwiaty konopi siewnych zawierają fitokannabinoidy – związki występujące wyłącznie w konopiach. Badania nad kannabinoidami rozpoczęto już w roku 1964, kiedy w laboratorium izraelskiego naukowca Raphaela Mechoulama odkryto pierwszy biologicznie czynny składnik konopi – rozszyfrowano strukturę delta-9-tetrahydrokannabinolu (D9‑THC), głównego psychoaktywnego związku zawartego konopi. W roślinach tych zawarta jest duża grupa związków o takim działaniu (144 i ciągle odkrywane są nowe), ale najbardziej znane obecnie to właśnie kannabidiol (CBD) i delta‑9‑tetrahydrokannabinol (THC/D9‑THC). Warto wiedzieć, że kannabinoidy obecne są również w innych roślinach, np. w dobrze znanej ze względu na swoje właściwości antyoksydacyjne jeżówce purpurowej czy nawet w czarnych truflach. W ostatnich latach podkreśla się przeciwbólowy potencjał tych związków, jednocześnie budzą one wiele kontrowersji dotyczących bezpieczeństwa stosowania w weterynarii.
KANNABIDIOL (CBD)
CBD w odróżnieniu od odurzającego THC nie wykazuje właściwości psychoaktywnych
CBD jest substancją lipofilną (rozpuszcza się w tłuszczach, olejach). W sprzedaży występuje najczęściej w postaci rozpuszczonej w olejach. Stężenie CBD w olejach jest bardzo różne. W literaturze opisującej stosowanie lecznicze oleju CBD związek ten występuje w stężeniach od 10 do 300 mg/ml oleju. Przypisuje się mu wiele efektów farmakologicznych: działanie przeciwpsychotyczne, przeciwlękowe, uspokajające, przeciwepileptyczne, przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwwymiotne, przeciwcukrzycowe i przeciwniedokrwienne. Wszystkie te działania można w przekonujący sposób wyjaśnić na gruncie obserwacji dotyczących mechanizmu działania CBD. Nie wiadomo jednak, w jakiej dawce kannabidiol miałby wywoływać wyżej wymienione efekty. Obserwacje dotyczące jego działania z reguły dotyczą produktów, które oprócz CBD zawierają również inne kannabinoidy (w tym THC). Na pewno dowody na przeciwzapalne i przeciwlękowe działanie CBD są przekonujące.
PRZECIWBÓLOWE DZIAŁANIE CBD
Jedną z funkcji CBD jest regulowanie odczuwania bólu. Ból jest regulowany przez odpowiednie receptory w mózgu. Wykazano, że CBD skutecznie blokuje je oraz zapobiega ich włączaniu i sygnalizowaniu odczuwaniu bólu. Dowiedziono też, że CBD podany samodzielnie działa przeciwzapalnie i przeciwbólowo w niektórych modelach zapalenia, w tym w zapaleniach kostno-stawowych. Po stosowaniu CBD w dawkach 2 mg/kg m.c. co 12 godzin już po dwóch tygodniach zauważono skuteczność w zakresie zmniejszenia bólu i wzrostu aktywności ruchowej psów cierpiących na chorobę zwyrodnieniową stawów (osteoarthritis, OA). Produkty z CBD są często dodatkowo wzbogacane w wapń (główny pierwiastek tkanki kostnej) i witaminy, w tym w D3 (pozwalającą na zwiększenie wchłaniania wapnia i fosforu zawartych w diecie).
DZIAŁANIE PRZECIWDRGAWKOWE
Badania nad działaniem przeciwpadaczkowym CBD u ludzi wykazały, że jest skuteczny, ale tylko przy niektórych typach padaczki. Skuteczność CBD w leczeniu padaczki u psów jest niejasna. Stosowano olej z CBD u niektórych psów, zwłaszcza takich, które nie reagowały na leczenie innymi środkami przeciwdrgawkowymi, i po jego podaniu obserwowano ograniczenie napadów drgawkowych u leczonych zwierząt. Nadal nie ma dużych badań poświęconych temu tematowi, dlatego neurolodzy weterynaryjni nie zalecają jednak preparatów z CBD u pacjentów z drgawkami ze względu na niską biodostępność. Nie wszystkie preparaty z CBD są takie same, mogą zawierać różną jego ilość, mogą zawierać inne substancje biologicznie czynne, mogą być zanieczyszczone. Dlatego trzeba pamiętać, by konsultować się z lekarzem weterynarii, tym bardziej, że należy pamiętać o ewentualnych interakcjach z przyjmowanymi w zwalczaniu drgawek lekami, chociaż nie zanotowano do tej pory działań niepożądanych.
CBD NA LĘKI I STRACH?
CBD działa u psów przeciwlękowo i uspokajająco, wpływa korzystnie w przypadku stanów lękowych i depresji. Jest to najlepiej udokumentowane i powtarzalne działanie CBD. Opisano jego skuteczność w ogólnym lęku, panice, zaburzeniach obsesyjno-kompulsywnych, lękach separacyjnych i społecznych. Można znaleźć dużo informacji pochodzących z przypadków, w których psy otrzymywały olej CBD w celu poprawy nastroju lub zmiany zachowania w lęku i stresie. Dawki CBD stosowane u psów w celu uzyskania działania przeciwlękowego i uspokajającego wahają się w granicach 2-10 mg/kg m.c./dzień. Kannabidiol ma właściwości przeciwpsychotyczne. Badania na zwierzętach wykazują, że ma podobny profil farmakologiczny do atypowych leków przeciwpsychotycznych. Opiekunowie czworonogów stosują np. olej z CBD do zwalczania lęku w separacji lub strachu przed burzą czy fajerwerkami.
CBD POBUDZA APETYT
Kannabidiol, podobnie jak pozostałe związki kannabinoidowe, tłumi nudności i wymioty, reguluje motorykę przewodu pokarmowego oraz może wzmagać apetyt. Są to cenne informacje, szczególnie dla opiekunów psów chorych na nowotwory, cierpiących na brak apetytu, u których pojawia się spadek masy ciała, oraz psów seniorów.
PODSUMOWANIE
Pamiętajmy, że preparaty z CBD przeznaczone dla zwierząt nie wykazują odurzających właściwości i mogą być bardzo korzystne dla zdrowia psa. Dostępnych jest wiele publikacji naukowych na temat znaczenia konopi w weterynarii. Przegląd piśmiennictwa wskazuje, że najbardziej obiecujące efekty ze stosowania CBD uzyskuje się głównie w profilaktyce i stosowaniu wspierającym w:
- łagodzeniu niepokojów u psów i zmniejszaniu stanów lękowych,
- uśmierzaniu bólu,
- łagodzeniu objawów artretyzmu,
- leczeniu ataków i epilepsji,
- wspomaganiu trawienia i zwiększaniu apetytu u psów,
- działaniach przeciwzapalnych.
Przy wyborze produktu z konopi dla zwierząt niezbędna jest znajomość ilości CBD i czystości od THC. Nie można zapominać, że obliczanie dawkowania musi być bardzo dokładne, najlepiej w porozumieniu z lekarzem weterynarii, aby zapewnić bezpieczeństwo i skuteczność. Na rynku dodatków można kupić różne produkty z CBD, od przekąsek, ciasteczek, przez oleje konopne i oleje wzbogacane w CBD, a także kosmetyki z CBD. Przy obecnym stanie wiedzy konieczna jest kontynuacja badań zarówno w zakresie efektywnego działania zarówno samego CBD, jak i jego połączenia z innymi związkami biologicznie czynnymi otrzymywanymi z konopi. Rośliny te mają na pewno duży potencjał terapeutyczny i mogą w niedalekiej przyszłości stać się surowcem do produkcji skutecznego leku przeciwbólowego i nie tylko. Lekarze i specjaliści weterynarii coraz chętniej skłaniają się ku naturalnym dodatkom do diety, które mają w składzie CBD lub całkowicie opierają się na ekstraktach z przemysłowych konopi siewnych. preparaty te niejednokrotnie zawierają też inne cenne składniki (np. kwasy PUFA, minerały, witaminy), potęgujące działanie preparatu i zapewniające dodatkowe efekty. Musimy pamiętać, by, jak zawsze zresztą, czytać etykiety produktów i konsultować się ze specjalistą.
