Giardia u psa (Lamblia) – czym jest giardioza lamblioza, objawy, leczenie

Ile kosztuje badanie kału na lamblię u psa

Wszystko zależy od rodzaju wykonywanego badania. Metoda bezpośrednia to koszt ok. 30-50 zł. Szybkie testy to koszty do około 60- 100 zł. Badanie PCR to już kilkaset złotych.

Kiedy badania powinny być powtarzane

Jeśli u psa występują objawy typowe dla infekcji Giardią duodenalis, a pierwszy, przesiewowy wynik badania kału jest ujemny, należy powtórzyć badanie. Wynika to z okresowego siewstwa cystami, być może akurat w momencie poprzedniego badania pies nie wydalał cyst, a więc badanie nie wykazało obecności antygenu czy patogenu w kale. Można także rozważyć zmianę metody badania stolca na bardziej czułą.

Powtórne badania są także konieczne w celu kontroli skuteczności terapii.

Leczenie lambliozy u psa

Leczenie giardiozy jest zalecane u psów wykazujących objawy choroby, z dodatnim wynikiem badania stolca. Zalecane protokoły leczenia giardiozy opierają się na lekach skutecznych w walce z pierwotniakami. Chcę tu wyraźnie zaznaczyć, że tabletki odrobaczające podane jednokrotnie ( tak jak to robimy, odrobaczając psy) nie przynoszą żadnych efektów w zwalczaniu giardii.

Wdrożenie odpowiedniego leczenia oraz dobór leków wyznacza lekarz weterynarii, zależnie od wieku, kondycji oraz objawów klinicznych pacjenta.

Leki pierwszego wyboru

1. Fenbendazol (febantel) – lek przeciwpasożytniczy zatwierdzony w Europie do leczenia giardiozy. Występuje najczęściej pod postacią leków złożonych w formie tabletek, a także pasty. Leczenie fenbendazolem zaleca się przede wszystkim u szczeniąt czy przy pierwszej diagnozie. Niekiedy także w terapii łączonej wraz z innymi lekami, jak pyrantel czy prazikwantel. Dawkę leku dopiera lekarz weterynarii indywidualnie do pacjenta. Jest ona dość wysoka, a lek ten podaje się minimum 5, niekiedy nawet 10 dni. Niekiedy zalecane są kolejne cykle podawania leku po 5 dniach czy po 2 tygodniach.
2. Metronidazol – chemioterapeutyk o działaniu przeciwbakteryjnym i przeciwpierwotniaczym. Dawkę oraz długość terapii ustala lekarz weterynarii indywidualnie dla pacjenta. Najczęściej dawka podawana jest 2 razy dziennie nawet ponad tydzień. Lek ten dostępny jest pod postacią tabletek, a także syropu. Forma dożylna zazwyczaj nie jest stosowana w terapii giardiozy, chyba ze mamy postać ostrą choroby i pies wymaga hospitalizacji. Także jest to lek zatwierdzony do stosowania w leczeniu omawianej jednostki chorobowej.

Terapie skojarzone, drugiego wyboru

1. Niekiedy skuteczne w walce z giardią jest połączenie fenbendazolu z metronidazolem. Taką terapię stosuje się, gdy monoterapia nie przyniosła oczekiwanych efektów. Dawki leków i długość trwania terapii ustala lekarz weterynarii.
2. Skuteczne są także preparaty złożone, czyli takie, w których jedna tabletka zawiera jednocześnie fenbendazol, pyrantel i prazikwantel. Są to tabletki stosowane rutynowo do odrobaczania psów. Taki lek podaje się jednak w innym, określonym schemacie, najczęściej 3 dni z rzędu.
3. Azytromycyna – silny antybiotyk przeciwbakteryjny wykazujący skuteczność także w walce z pierwotniakami. Schemat podawania leku ustala lekarz weterynarii, uwzględniając to, że w pierwszym dniu podawania dawka jest 4-krotnie wyższa niż w kolejnych dniach. Lek stosuje się raz dziennie nawet do 7 dni.

Leczenie to nie tylko leki!

W terapii bardzo istotne jest nie tylko regularnie podawanie leków, ale także przestrzeganie kilku ważnych zasad. Bez tego najprawdopodobniej nie przyniesie ona oczekiwanych efektów i będzie nieskuteczna. Skuteczne leczenie lamblii to przede wszystkim utrzymywanie higieny, odpowiednia dieta i probiotyki.

1. Utrzymanie czystości i zasad higieny w trakcie terapii
   Podstawą skuteczności terapii, ograniczenia reinfekcji i ograniczenia siewstwa jest przestrzeganie zasad higieny i czystości. Częste i dokładne mycie rąk odpowiednich środkach dezynfekcyjnych to podstawa w celu ochrony zdrowia człowieka.
   Cysty Giardii intestinalis są żywotne w glebie nawet do 6 miesięcy w temperaturze do 20°C, a w wodzie do 30 dni w temperaturze 6°C. Wrażliwe są na wysychanie i na niskie temperatury. Wykorzystywane jest to w celu zwalczania tego pasożyta w środowisku.

   W celu ograniczania siewstwa, jak i skutecznej terapii należy stosować się do poniższych zasad.

   • Myjemy i suszymy miski na wodę i pokarm oraz przybory dla psa takie, jak szczotki, gryzaki, szarpaki.
   • Dokładnie kąpiemy psa. Regularnie myjemy mu łapy i okolice odbytu szamponami zwierającymi chlorheksydynę, w celu usunięcia resztek kału (i cyst) z sierści, zwłaszcza po każdym wypróżnieniu i spacerze. Gdy nie ma na to czasu, możemy użyć wilgotnych chusteczek, także z tą substancją.
   • Po każdej defekacji psa zbieramy odchody szczelnie do woreczka, wyrzucamy i od razu dezynfekujemy ręce.
   • Po postawieniu diagnozy i w trakcie terapii warto zmienić miejsce spacerów na okolice mniej uczęszczane (nie na publiczne trawniki), by ograniczyć siewstwo choroby, ale także by nie doszło do reinfekcji.
   • Nie dopuszczamy, by w trakcie leczenia pies wylizywał okolice odbytu, niekiedy konieczne jest nałożenie zwierzęciu kołnierza bądź innego zabezpieczenia (majtek).
   • Odkurzamy, myjemy i suszymy pomieszczenia (w tym przede wszystkim podłogi), w których przebywa bądź przebywał chory pies. Szczególnie dotyczy to hodowli i schronisk. Takie pomieszczenia powinny był dokładnie zdezynfekowane i wysuszone przez 48 godzin przed ponownym wprowadzeniem zwierząt. W tym celu należy używać takich środków do dezynfekcji, jak nadtlenek wodoru, roztwory podchlorynu sodu czy profesjonalne środki stosowane w weterynarii zwierające czwartorzędowe związki amonowe. Dozwolone jest także parowe czyszczenie powierzchni czy klatek (temp. min. 70°C). Skuteczne w walce z pierwotniakiem jest także ozonowanie. Promieniowanie UV wykazuje niską skuteczność w zwalczaniu giardii w środowisku.
   • Pierzemy w wysokich temperaturach (min. 60°C) posłania, koce, legowiska z którymi pies ma lub miał styczność. W trakcie terapii najlepiej robić to co 2 dni, z dodatkiem środka dezynfekującego.
2. Podawanie probiotyków

   Jest to niezbędne wsparcie leczenia farmakologicznego giardiozy. Probiotyki wzbogacają i modulują odpowiednio mikrobiotę jelitową, przywracając jej równowagę. Sprzyjają większej produkcji przeciwciał, a także śluzu. Wzmacniającą tym samym miejscową odporność jelitową i barierę śluzówkową. Wpływają na polepszenie wchłaniania jelitowego. Jednocześnie wpływają na poprawę pracy jelit, łagodzą objawy i poprawiają samopoczucie chorego psa. Konsystencja kału dzięki probiotykom często ulega poprawie.

   Zaleca się stosować probiotyki min. 3- 6 tygodni po skończonej sukcesem terapii przeciwpierwotniaczej.

   Pamiętajmy, że dobieramy probiotyki do danego psa, z konkretnymi szczepami bakterii.

3. Stosowanie delikatnej diety o zwiększonej strawności

   Dieta w trakcie terapii ma szczególne znaczenie. Powinna być lekkostrawna, o zwiększonej strawności, uboga w węglowodany, a bogata w białko, jednolita. Ważne, by była bogata w witaminy i minerały, szczególnie u szczeniąt, które są w okresie wzrostu i rozwoju. W czasie terapii i rekonwalescencji nie należy często zmieniać diety, nie podajemy smaczków, nowych przysmaków, nie dokarmiamy. Żywienie w tym czasie ma wspierać regenerację błony śluzowej jelita, odnowić kosmki jelitowe, wzmocnić mikrobiotę jelitową poprzez odpowiednią ilość włókna pokarmowego i stały, niezmienny skład. Dobrze dobrana dieta zmniejszy objawy wzdęcia, dyskomfortu czy bólu brzucha. Poprawi jakość wypróżnień. Niekiedy terapia farmakologiczna bez odpowiedniej diety nie jest wystarczająca w terapii giardiozy.

Kontrolne badanie kału po zakończeniu terapii

Po każdej terapii, czyli po skończonym cyklu podawania leków wraz z utrzymaniem wszystkich innych zaleceń, należy przeprowadzić kontrolę leczenia. Jest to bardzo ważne, gdyż bez tego nie wiemy, czy było skuteczne.

Aktualnie zaleca się zbadanie ponowne stolca na 5 dni po zakończonej terapii. Są doniesienia także o zalecanej kontroli w 24-48 godziny po skończonej terapii, by nie doprowadzić do możliwości ponownego nadkażenia pierwotniakiem ze środowiska i potwierdzić skuteczność leczenia. Próbki kału zbieramy ponownie przez 3 kolejne dni i przynosimy do gabinetu weterynaryjnego. Jeżeli wynik badania jest nadal dodatni i pies wciąż wykazuje objawy choroby, należy kontynuować leczenie według nowego, wyznaczonego przez lekarza schematu.

Jak długo trwa leczenie psa z lambliozy

W zależności od stosowanego protokołu leczenia zazwyczaj terapia trwa przynajmniej kilka dni, ale może nawet 2 tygodnie. Kolejno badane są odchody psiaka. Jednak rzadko kiedy pierwsza terapia przyniesie już oczekiwane efekty. Owszem, przy małej inwazji giardii, gdy mamy jedno zwierzę w domu, może tak być. Ale zazwyczaj efekty pojawiają dopiero po drugiej czy trzeciej terapii przeciwpierwotniaczej wraz z utrzymaną odpowiednią dieta, dodatkiem probiotyków i co najważniejsze, przestrzeganiem zasad higieny.

Skuteczność leczenia i nawroty – czy leczenie zawsze pomaga?

Skuteczne leczenie zależne jest od wielu czynników wymienionych powyżej, ale także od przebiegu inwazji, objawów i kondycji pacjenta. Nie ma jednego, uniwersalnego sposobu na lamblie.

Stosowanie samych leków bez zadbania o higienę w otoczeniu psa jest pozbawione większego sensu i zawsze skończy się nawrotem choroby. Przy braku zachowanych zasad higieny i czystości łatwo po prostu o reinfekcje cystami ze środowiska. Innymi słowy, w dywanie, legowisku czy w innych miejscach mogą się znajdować cysty pasożyta i mimo skutecznej terapii pies znowu, po czasie, będzie chory. Reinfekcje czy nieskuteczne terapie zdarzają się z tego tytułu dość często. Budzi to frustrację nie tylko u opiekuna, ale często także u lekarzy. Ważne jest ograniczanie kontaktu psa z kałużami czy stawami (wodami stojącymi), gdyż w nich także pasożyt może przetrwać.

Przy częstych nawrotach zaleca się zbadanie wszystkich zwierząt w domu, a także ludzi pod kątem nosicielstwa giardii. Ważne jest też unikanie publicznych trawników i miejsc, gdzie pies na co dzień spaceruje, jako potencjalnego źródła zakażenia. Niekiedy konieczne jest przekopanie przydomowego trawnika czy ogrodu.

Trzeba pamiętać, że w przypadku niepowodzenia terapii konieczna wydaje się ponowna diagnostyka problemu, pogłębiona w kierunku innych chorób pasożytniczych (warto wykonać dodatkowe badania, np. PCR). Jak już wspominałam, u podłoża lambliozy mogą leżeć inne współistniejące choroby, obniżające odporność organizmu. Wówczas sam pasożyt nie jest przyczyną objawów i choroby przewodu pokarmowego psa.

Domowe sposoby na lamblie – czy istnieją

Nie są znane skuteczne domowe metody pozbycia się tego pasożyta z organizmu psa. Należy pamiętać, że wszelkie zioła czy oleje mogą być dla psów toksyczne lub wywołać niepokojące objawy, szczególnie w połączeniu z lekami. Niedopuszczalne jest stosowanie u psów czosnku.

Skutki nieleczenia lamblii u psów

Negatywne skutki nieleczenia giardii będą dużo większe u szczeniąt i psów starszych. Ale nawet u psów dorosłych, zdrowych, z prawidłową odpornością niepodjęcie leczenia z czasem może doprowadzić do licznych niepokojących objawów, które trudno będzie „odkręcić”.

Podsumowanie

Jeśli Twój psiak ma przewlekłe problemy ze stolcem, nie są one ostre i nagle, ale jednak nie są to idealne, zwarte i takie same kupy, to może to być giardia. Jeżeli masz szczeniaka z biegunką, tym bardziej. Jeśli więc podejrzewasz u swojego psa lamblie, koniecznie zgłoś się z nim do lekarza. Osobiście często zalecam zebranie prób stolca z kilku dni i dostarczenie ich już na wizytę, a jeszcze lepiej zlecenie badania wcześniej, by na wizycie mieć już wynik.

Najczęstsze konsekwencje nieleczonej giardiozy to:

1. Nawracające problemy żołądkowo-jelitowe, przewlekła biegunka

Objawy te najczęściej przyjmują formę cuchnących biegunek. Niekiedy są one tłuste, z niewielką domieszką krwi czy śluzu. Jak wspominałam, stolce są wtedy nieregularne – raz prawidłowe, raz nieprawidłowe. Z czasem mogą pojawić się ból brzucha, wzdęcia, dyskomfort po jedzeniu.

Przewlekły stan zapalny może być tzw. triggerem, czyli wyzwalaczem rozwoju chorób przewlekłych, jak IBD czy przewlekłych enteropatii, wymagających przyjmowania na stale leków o działaniu immunosupresyjnym.

2. Utrata masy ciała i wyniszczenie organizmu, niedobory

Nierzadko zauważalny jest spadek masy ciała mimo obecnego apetytu. W konsekwencji uszkodzenia kosmków jelitowych może dojść do zaburzeń przyswajania mikro- i makroelementów, co będzie objawiać się właśnie w spadku masy ciała, pogorszeniu okrywy włosowej, jakości skory, zmniejszeniu masy mięśniowej. W skrajnych przypadkach dochodzi do zaburzeń pracy narządów wewnętrznych, jak nerki czy serce.

3. Zaburzenia mikroflory jelitowej

Ostatnio przeprowadzone wśród psów` badanie pod kątem obecności giardii, składu mikrobioty jelitowej oraz obecności biegunek wykazały, że psy zakażone pierwotniakiem miały istotne zmiany w mikrobiomie jelitowym. To, co szczególnie zwróciło uwagę badaczy, to spadek ilości dobrych bakterii, takich jak. Lactobacillus, a wzrost ilości bakterii patogennych jak Escherichia czy Clostridium.

Taka długo trwająca dysbioza wpływa na stan całego organizmu psa. Może być przyczyną przewlekłych biegunek, otyłości, przewlekłego stanu zapalnego przewodu pokarmowego, zaburzeń endokrynologicznych czy metabolicznych. W wyniku powstałej dysbiozy i zaburzonej odporności jelitowej dochodzi do zaniku kosmków i zaburzenia wchłaniani, a także do stanu zapalnego jelit i zaostrzenia objawów.

Czy lamblioza jest zaraźliwa dla ludzi?

Tak, jednak ludzie rzadko ulegają zarażeniu przez gatunki giardii specyficzne dla psów lub kotów. Co ciekawe, to genotypy ludzkie mogą krążyć w populacji psów i być u nich źródłem przewlekłych infekcji. Zdarza się, że przy uporczywej, nawracającej przewlekłej formie choroby psa, niereagującej na terapię, zalecamy, by to opiekun zbadał się pod kątem nosicielstwa giardii.

Pamiętajmy, że nie wszystkie genotypy Giardii duodenalis mają potencjał zoonotyczny. Oznacza to, że nie wszystkie są zdolne do zarażenia człowieka. Aktualnie wiemy także, że koty nie stanowią zagrożenia giardiozą dla człowieka, jednak psy tak. Potencjał zoonotycznym mają grupy genotypowe A i B, z czego B jest najsilniej związana z człowiekiem i bardzo rzadko występuje u psów. Przypomnę, że jedynym badaniem różnicującym grupę genotypową giardii w kale jest badanie PCR.

Według danych z raportu Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego – Państwowego Zakładu Higieny w Polsce w roku 2022 zgłoszono 1552 przypadki, a w roku 2023 – 1563 przypadki giardiozy u ludzi w Polsce. Na zachorowania najbardziej narażone są dzieci, osoby z immunoniekompetentne, chorujące na AIDS, w trakcie leczenia choroby onkologicznej (chemioterapii, radioterapii), pacjenci leczeni lekami immunosupresyjnymi, chorzy na mukowiscydozę.

Obecnie każda potwierdzona badaniem ELISA czy PCR giardioza u psa traktowana jest jako potencjalne zagrożenie dla ludzi. Podczas leczenia psa należy zachować szczególną ostrożność i utrzymywać podstawowe zasady higieny. W przypadku wystąpienia niepokojących objawów ze strony układu pokarmowego, jak ból brzucha, luźny stolec, wymioty, należy zgłosić się do lekarza rodzinnego.

Jak ograniczyć ryzyko transmisji w domu?

Najważniejsze jest zachowanie podstawowych zasad higieny. Nie wolno dopuścić, by resztki kału zabrudziły elementy codziennego użytkowania jak pościel, podłogi, miski itd. Należy zrobić wszystko, by cysty nie dostały się do przewodu pokarmowego człowieka. Po wspólnym spacerze, po głaskaniu i dotykaniu psa ze zdiagnozowaną giardiozą zawsze musimy umyć ręce. Nie całujemy go, nie przytulamy się do jego sierści. Po spacerach, po oddaniu stolca okolice odbytu i sierści na zadzie zawsze myjemy, najlepiej preparatem z chlorheksydyną.

Kontakt z pasożytem i zagrożenie dla dzieci, osób starszych i osób z obniżoną odpornością

Osoby z obniżoną odpornością, tzw. osoby immunoniekompetentne, mogą być bardziej podatne na zarażenie giardią, dlatego do momentu wyleczenia psa należy ograniczyć kontakty do minimum. Pamiętajmy, że giardia to tzw. choroba brudnych rąk i zachowanie zasad higieny jest tu najistotniejsze.

• Konieczne jest mycie rąk po każdym kontakcie z psem i z jego rzeczami (w tym z zabawkami) czy posłaniem.
• Zakaz wylizywania twarzy człowieka, całowania itp.
• Zakaz przebywania, zabawy w miejscu gdzie, pies się załatwia (chodzi tu np. o przydomowy ogród, w którym mogą bawić się dzieci).
• Zakaz spania razem z łóżku z chorym psem.

Profilaktyka. Jak zapobiegać lambliozie u psa?

Jak wspomniałam, pasożyt ten jest szeroko rozpowszechniony w środowisku, szczególnie tam, gdzie przebywa dużo psów. Psie spotkania na wybiegach, wystawach czy w psich hotelach w zasadzie zawsze obarczone są ryzykiem otrzymania niechcianego prezentu, czyli zarażenia giardią. Należy mieć świadomość, jak łatwo pies może zarazić się tym pasożytem, szczególnie że psy mogą być bezobjawowymi siewcami. Pasożyt może także bytować w wodach stojących, jak kałuże czy stawy, więc warto unikać kontaktu psów z nimi.

Wyraźnie zaznaczę, że nie da się tak po prostu podać leku jak np. przeciwko kleszczom) czy szczepionki, które uchronią psa przed ewentualnym zarażeniem, bowiem taki preparat nie istnieje. Podstawą profilaktyki giardii jest kompleksowe podejście do higieny, środowiska, jaki regularnego badania stolca psów.

Czy warto robić badania kontrolne u psów?

Zdecydowanie tak. Szczególnie u nowych osobników wprowadzanych do grupy innych psów – czy to do domu, gdzie jest już jakiś czworonóg, czy tym bardziej do psiego hotelu, hodowli czy schroniska. Nowy psiak, w szczególności szczeniak, powinien być przebadany pod kątem nosicielstwa giardii. Nawet jeśli pies nie ma objawów. Jeśli natomiast występują u niego niepokojące symptomy ze strony układu pokarmowego, takie jak nieprawidłowa konsystencja stolca, pies powinien być poddany kwarantannie i diagnostyce przed wprowadzeniem do stada.

Co robić, gdy leczenie nie pomaga?

Jak wspominałam, terapia giardiozy bywa frustrująca dla opiekuna. Rzadko kiedy pierwsza runda leczenia przynosi od razu efekty. Nie należy się poddawać, jeśli pierwsze czy druga seria leków jest nieskuteczna, a wynik kontrolnego badania stolca wciąż jest dodatni. To zwykle nie jest wina błędnie dobranych leków, tylko uporczywego pasożyta. Niezbędne są przyjrzenie się problemowi jeszcze raz, higiena, sprzątanie, być może inne, dokładniejsze badania stolca, a także miana diety, dodatek innych probiotyków i wdrożenie terapii, być może innym lekiem skutecznym w zwalczaniu pierwotniaków.

FAQ – najczęściej zadawane pytania

Kiedy należy udać się do weterynarza?

Jeśli tylko widzimy niepokojące objawy ze strony układu pokarmowego u psa, nawet jeśli to tylko zmiana wyglądu, pogorszenie stolca.

Czy można całować psa chorego na lamblię?

Nie 😉

Jak wygląda kupa psa zakażonego lamblią?

Może być cuchnąca, wodnista, papkowata, ciastowata, biegunka z domieszka śluzu. Niekiedy kał określany jest jako tłusty. Stolce psa często są bardzo nieregularne – raz kał jest prawidłowy, a raz brzydki. Może pojawić się w nim także niewielka ilość świeżej krwi.

Co każdy właściciel psa powinien wiedzieć o tej chorobie?

– Że ma potencjał zoonotyczny i jest chorobą podlegająca zgłaszaniu.
– Że terapia bywa długa i wymaga cierpliwości ze strony opiekuna.
– Że terapia to nie tylko leki, ale także dieta, probiotyki i przede wszystkim mycie i zachowanie higieny.
– Że nie zawsze znalezienie giardii w kale stawia nam już pełna diagnozę, niekiedy to jest dodatkowe znalezisko, które nie jest jedynym powodem objawów. Zawsze, szczególnie w trudnych przypadkach, należy prowadzić dalszą diagnostykę problemu.

lek. weterynarii Małgorzata Glema