Jak czytać wyniki badań krwi psa?

Badania krwi należą do podstawowych badań wykonywanych w celu sprawdzenia stanu zdrowa psa. Do pobrania krwi zwierzę musi jedynie być na czczo, a samo pobranie nie trwa długo i zazwyczaj nie wywołuje dużego stresu u psa.

WIĘCEJ NA TEMAT BADANIA KRWI PSA DOWIESZ SIĘ Z TEGO VIDEO

W większości przypadków to lekarz weterynarii odbiera wyniki i informuje o nich właścicieli zwierząt. Jest to spowodowane wieloma kwestiami, ale przede wszystkim wynika z faktu, że interpretacja wyników zawsze powinna leżeć po stronie lekarza weterynarii.

Wartości referencyjne parametrów krwi, czyli tak zwane zakresy norm, znacznie różnią się pomiędzy gatunkami pies, kot i człowiek. Oprócz tego każde laboratorium ma własne metody wykonywania badań, a zatem często inne zakresy norm. Należy także wspomnieć o najważniejszej kwestii: na podstawie samych wyników badań krwi absolutnie nie można postawić diagnozy choroby. Lekarz zawsze bierze pod uwagę zarówno te wartości, jak i obraz kliniczny pacjenta, jego objawy oraz wyniki ewentualnych innych badań. Zawsze, jeśli mamy wątpliwości co do wyników czy  postawionej diagnozy, powinniśmy porozmawiać z lekarzem prowadzącym psa bądź udać się do innego lekarza na konsultacje.

Na wydruku z wynikami badań krwi zazwyczaj znajdują się następujące pozycje:

– nazwa danego parametru (rodzaj badania),

– jego wynik (wartość) wraz z zastosowaną jednostką (niekiedy jednostki różnią się między laboratoriami),

– zakres wartości referencyjnych, czyli tak zwane normy – obejmują one wyniki 95% populacji zdrowych osobników,

– często na końcu wiersza może pojawić się oflagowanie, czyli oznaczenia:

• • H (z ang. high) – oznacza podwyższenie parametru,
  • L (z ang. low) – obniżenie danego parametru we krwi.

Poniżej przedstawię podstawowe parametry biochemiczne krwi oraz morfologii, ich zakres norm oraz opiszę, na co mogą wskazywać zbyt niskie bądź zbyt wysokie wartości.

JAK PRZYGOTOWAĆ PSA DO BADANIA KRWI? ODPOWIEDŹ ZNAJDZIESZ W TYM TEKŚCIE!

MORFOLOGIA

1. WBC – white blood cells – białe krwinki, leukocyty. W organizmie psa, podobnie jak u człowieka, pełnią funkcję obronną. Innymi słowy: odpowiadają za ochronę organizmu przed drobnoustrojami czy innymi patogenami.

– Norma u psów to 6,0-16,5 tys./µl.

– Wzrost liczby białych krwinek (leukocytoza) może świadczyć o toczącym się w organizmie procesie zapalnym lub nowotworowym. Podwyższenie wartości leukocytów odnotowuje się także po podaniu niektórych leków, jak również w przebiegu cukrzycy czy też niedokrwistości.

– Obniżenie liczby białych krwinek (leukopenia) może świadczyć o chorobie zakaźnej, wirusowej, o zaburzeniu funkcjonowania szpiku, a także o chorobie nowotworowej. Niekiedy leukopenię stwierdza się po zastosowaniu niektórych leków, we wstrząsie czy przy silnym wyniszczeniu organizmu psa.

– W celu precyzyjnej diagnostyki przyczyn leukopenii bądź leukocytozy należy wykonać leukogram, aby określić dokładną liczbę granulocytów (neutrofili, eozynofilii, bazofili), limfocytów oraz monocytów. Zmiana proporcji między tymi frakcjami białych krwinek, ich podwyższone lub zmniejszone ilości mogą ułatwić postawienie diagnozy. Dla przykładu wzrost liczby eozynofilii może świadczyć o chorobach pasożytniczych bądź o alergii. Wzrost liczby neutrofili – o aktywnym stanie zapalnym. Monocytoza może sugerować długo toczący się proces zapalny. Ocena i analiza leukogramu nie należy do najłatwiejszych i nigdy nie ocenia się poszczególnych białych krwinek osobno.

2. RBC – red blood cells – czerwone krwinki, erytrocyty. Główny element morfotyczny krwi. Ich zadaniem jest przede wszystkim transport tlenu w organizmie.

– Norma u psów to 5,5-8,5 mln/µl.

– Podwyższenie liczby erytrocytów (erytrocytoza) może świadczyć o odwodnieniu psa, chorobie nowotworowej, czerwienicy prawdziwej lub o długotrwałym niedotlenieniu, np. w wyniku niewydolności układu krwionośnego.

– Obniżenie liczby erytrocytów (erytropenia) może świadczyć o utracie krwi, czyli o krwotoku wewnętrznym lub zewnętrznym. Może oznaczać także niedokrwistość (anemię) różnego tła (niedoborową, hemolityczną – np. w wyniku działania trutki lub autoimmunologiczną). Erytropenia występuje także w chorobach pasożytniczych, chorobach nerek, szpiku czy chorobach odkleszczowych.

– W celu określenia stopnia regeneracji krwi (z anemii) należy określić liczbę retikulocytów (młodych form erytrocytów) we krwi.

3. Hemoglobina Hb, HGB – barwnik czerwonych krwinek, odpowiedzialny bezpośrednio za transport cząsteczek tlenu.

– Norma to 12-18 g/dl.

– Podwyższona ilość we krwi może świadczyć o odwodnieniu lub o nadkrwistości.

– Obniżona ilość hemoglobiny we krwi może świadczyć o niedokrwistości różnego tła.

4. Hematokryt Ht, Hct, wskaźnik hematokrytowy – stosunek czerwonych krwinek do całej objętości krwi.

– Norma u psa to 37-55%, najczęściej parametr ten wynosi 45%.

– Wzrost hematokrytu może świadczyć o odwodnieniu, nadkrwistości, utracie osocza lub nadprodukcji erytrocytów w szpiku.

– Obniżenie hematokrytu może świadczyć o krwotoku, niedokrwistości różnego tła lub o chorobach śledziony. Stwierdza się je także w ciąży.

5. Płytki krwi – PLT, trombocyty – element morfotyczny krwi. Krwinki te biorą udział przede wszystkim w procesie krzepnięcia krwi.

– Norma u psa 200-500 tys./µl.

– Zwiększona liczba płytek we krwi (trombocytoza) może świadczyć o krwotoku, niedoborach żelaza czy o chorobie nowotworowej.

– Zmniejszona liczba płytek we krwi (trombocytopenia, małopłytkowość) może świadczyć o obecności pasożytów krwi, nowotworze, schorzeniu autoimmunologicznym, chorobie szpiku kostnego, a także o chorobach wirusowych.

BADANIA BIOCHEMICZNE KRWI

1. ALAT – ALT, GPT – próba wątrobowa

– Norma u psów to 30-60 U/l.

– Podwyższona wartość we krwi świadczy przede wszystkim o uszkodzeniu hepatocytów (komórek wątrobowych), co może nastąpić w wyniku złej diety, choroby wirusowej, nowotworowej, niewydolności krążenia (niedotlenienia) lub pod wpływem przyjmowanych leków. Podwyższony ALAT jest stwierdzany przede wszystkim przy chorobach wątroby, jej marskości lub też przy zastoju żółci. U psów ALAT może wzrosnąć po upadku, wypadku, pogryzieniu czy nawet po większym wysiłku fizycznym.

– Wyniki poniżej normy nie mają większej wartości diagnostycznej. Mogą świadczyć o niedożywieniu psa czy o niedoborach w diecie.

2. ASPAT – AST, GOT – próba wątrobowa

– Norma u psów to 1-45 U/l.

– Podwyższone wartości we krwi mogą świadczyć o chorobach wątroby, zapaleniach trzustki, pasożytach wewnętrznych. Świadczą też o możliwym toksycznym uszkodzeniu wątroby bądź jej uszkodzeniu w wyniku choroby nowotworowej czy wirusowej.

– ASPAT poniżej normy nie ma większej wartości diagnostycznej.

3. BIAŁKO CAŁKOWITE – białka występujące we krwi produkowane są w wątrobie. Są one niezbędne do transportu substancji odżywczych czy leków w organizmie. Biorą udział w funkcji obronnej organizmu (są przeciwciałami). Białko całkowite dzielimy na albuminy i globuliny.

– Norma wynosi 5,5-7,5 g/dl.

– Podwyższone wartości świadczą przede wszystkim o odwodnieniu organizmu psa. Ponadto mogą sugerować choroby nowotworowe czy przewlekłe stany zapalne.

– Obniżone wartości białka całkowitego we krwi świadczą o zaburzeniach funkcjonowania wątroby, nerek (nefropatie białkogubne) lub o upośledzonym wchłanianiu jelit (enteropatie białkogubne). Ponadto niski poziom białka stwierdza się także w przypadku krwawień, złej diety, zapalenia otrzewnej lub podczas trwania gorączki.

4. BILIRUBINA – barwnik powstający z rozpadu hemoglobiny i innych hemoprotein w organizmie. Świadczy przede wszystkim o czynności wątroby.

– Norma wynosi 0,3-0,9 mg/dl.

– Podwyższona wartość we krwi oznacza przede wszystkim żółtaczkę. Może ona powstać w wyniku anemii hemolitycznej, zastoju żółci lub w wyniku upośledzenia czynności wątroby.

– Obniżony poziom bilirubiny nie ma większej wartości diagnostycznej.

5. FOSFATAZA ZASADOWA /ALKALICZNA – ALP, AP – grupa kilku ważnych dla organizmu izoenzymów.

– Norma u psa wynosi 20-155 U/l.

– Podwyższona ilość ALP we krwi może świadczyć o chorobach wątroby i jelit, o procesie nowotworowym, chorobie Cushinga czy krzywicy. U młodych zwierząt wysoki poziom ALP związany jest ze wzrostem kośćca. Wzrost fosfatazy często następuje w wyniku przyjmowania glikokortykosteroidów.

– Wynik poniżej normy nie ma większej wartości diagnostycznej.

– W celu określenia dokładnej przyczyny wzrostu stężenia ALP we krwi warto oznaczyć stężenia poszczególnych izoenzymów.

6. GLUKOZA – monosaharyd będący podstawowym źródłem energii, niezbędnej do funkcjonowania całego psiego organizmu.

– Norma wynosi 70-120 mg/dl.

– Poziom powyżej normy (hiperglikemia) stwierdzany jest przede wszystkim przy cukrzycy, nadczynności kory nadnerczy oraz przy chorobach trzustki.

– Poziom poniżej normy stwierdzany jest u psa głodnego, wycieńczonego np. wysiłkiem fizycznym. Ponadto hipoglikemia u szczeniąt może świadczyć o chorobach pasożytniczych. Taki stan może się pojawić także przy chorobie Addisona oraz we wstrząsie, sepsie.

7. KREATYNINA – związek azotowy powstający w organizmie w trakcie pracy mięśni i wydalany przez nerki wraz z moczem. Jej poziom we krwi jest ważnym wskaźnikiem pracy nerek.

– Norma wynosi 0,9-1,7 mg/dl.

– Podwyższone stężenie kreatyniny w osoczu świadczy o niewydolności nerek – ostrej lub przewlekłej. Literatura podaje, że może także występować po zwiększonym wysiłku fizycznym.

– Stężenie poniżej normy może wystąpić u psa wygłodzonego lub słabo umięśnionego (kacheksja).

8. MOCZNIK – BUN (blood urea nitrogen) – powstaje w wyniku przemian białkowych w wątrobie. Wydalany jest przez nerki z moczem. Jest to ważny wskaźnik pracy układu moczowego.

– Norma to 20-50 mg/dl.

– Podwyższone wartości mocznika we krwi mogą świadczyć o azotemii przednerkowej, nerkowej lub zanerkowej. Najczęściej taki wynik związany jest z niewydolnością nerek, kamicą nerkową lub pęcherzową. Stwierdzany jest także przy odwodnieniu, diecie wysokobiałkowej czy gorączce.

– Obniżone wartości mocznika we krwi stwierdza się przy zaburzeniach czynności wątroby.

9. AMYLAZA – AMY – enzym trzustkowy, będący składnikiem tak zwanego soku jelitowego. Bierze udział w trawieniu węglowodanów.

– Norma 300-1850 U/l.

– Podwyższone wartości we krwi u psów nie są specyficzne jedynie dla chorób trzustki. Wzrost aktywności amylazy stwierdza się także w chorobach nerek, jelit oraz w zaburzeniach pracy gruczołów ślinowych.

– Obniżony poziom we krwi może świadczyć o zaburzeniach pracy trzustki.

10. LIPAZA – kolejny enzym trzustkowy, biorący udział w trawieniu tłuszczów.

– Norma wynosi 268-1769 U/l.

– Podwyższone stężenie najczęściej stwierdzane jest w chorobach jelit i trzustki.

– W celu dokładniejszej diagnostyki chorób trzustki należy badać lipazę swoistą, gatunkową, ilościową bądź jakościową.

11. FOSFOR – P

– Norma u psa to 2,5-6,3 mg/dl

– Podwyższone stężenie (hiperfosfatemia) może wstępować przy chorobach przewlekłych nerek, a także przy zaburzeniach pracy przytarczyc. Dodatkowo zwiększone stężenie fosforu we krwi występuje u zwierząt młodych, a także przy zwiększonej podaży tego pierwiastka w diecie.

– Obniżone stężenie fosforu (hipofosfatemia) natomiast występuje przy nadczynności przytarczyc czy cukrzycy. Taki stan obserwuje się także w chorobie Cushinga lub podczas podawania glikokortykosteroidów.

12. SÓD – Na

– Norma wynosi 320-360 mg/dl.

– Podwyższone stężenie (hipernatremia) może oznaczać moczówkę prostą lub niewydolność nerek. Taki stan stwierdza się także przy biegunce, gorączce czy przy udarze cieplnym.

– Obniżone stężenie (hiponatremia) może oznaczać chorobę Addisona. Stwierdza się je także przy biegunkach czy chorobach pasożytniczych jelit.

13. POTAS – K

– Norma 16,0- 21,0 mg/dl.

– Podwyższony poziom (hiperkaliemię) stwierdza się jest przy chorobie Addisona, niedrożności jelit oraz przy skąpomoczu.

Obniżenie stężenia we krwi (hipokaliemia) wykrywane jest przy biegunkach, wymiotach, częstomoczu czy wielomoczu. Stwierdza się je również w chorobach nerek.

Podczas analizy wyników, a dokładnie podczas analizowania wartości poszczególnych parametrów krwi, niezwykle ważne są wiedza oraz doświadczenie. Ponadto należy wiedzieć, że normy referencyjne określają normy dla większości zdrowej populacji w wieku dorosłym. Większości, czyli ok 95%. Pamiętajmy o zróżnicowaniu między rasami psów, które jest tak duże, że niektóre wartości parametrów mogą znacznie się różnić, a nawet u poszczególnych ras być powyżej lub poniżej przyjętych norm. W przypadku danej rasy nie będzie to oznaczało patologii, lecz nie ma o tym informacji na wydruku wyników. Dla przykładu wartość hematokrytu u chartów angielskich jest zdecydowanie wyższa niż u innych psów. W tym przypadku, odbierając wyniki, nie należy się denerwować, że pies ma przy Ht oflagowanie H. Podobnie ze zwierzętami młodszymi i starszymi. Niejednokrotnie właściciel martwi się, że jego szczeniaczek ma anemię. Nie wie, że u zwierząt w młodym wieku normy są inne, a w tym wypadku niższe niż u psa dorosłego, o czym laboratoria nie informują na wydruku.

Wraz z wiekiem niektóre parametry także zmieniają zakres wartości, jak np. białko całkowite, którego poziom we krwi u psów starszych może być wyższy. W interpretacji wyników badań u psów jest wiele zmiennych, zależnych od wieku, rasy, a nawet płci. Ta zmienność wśród psów jest zdecydowanie większa niż w przypadku ludzi. Dodatkowo lekarz nigdy nie bierze pod uwagę wartości tylko jednego parametru. Zawsze patrzy na kilka parametrów świadczących o pracy danego narządu.

Należy wziąć pod uwagę także możliwe zafałszowania, np. związane z lipemią czy hemolizą w surowicy. Ponadto postawienie diagnozy nigdy nie jest jednoznaczne. Zwiększone wartości niektórych parametrów we krwi mogą być powiązane z chorobami sprzężonymi z rasą. Podwyższony ALAT u dobermana może świadczyć o chorobie spichrzeniowej miedzi, czego lekarz nie będzie podejrzewał u innej rasy. Niekiedy w celu postawienia diagnozy lekarz zleci przeprowadzenie dodatkowych, bardziej szczegółowych badan krwi. Dlatego właśnie tak ważne jest konsultowanie wyników z lekarzem weterynarii, a nie interpretowanie ich na własną rękę.

Małgorzata Glema, lekarz weterynarii