Skręt i rozszerzenie żołądka u psa – przyczyny, objawy

Rozszerzenie żołądka to choroba, która bardzo szybko może doprowadzić do jego skrętu, czyli stanu określanego jako bezpośrednie zagrożenie życia. Jeśli więc jesteś opiekunem psa mającego duże rozmiary bądź psa rasy predysponowanej do zachorowania na tę chorobę, koniecznie przeczytaj artykuł, dowiedz się, jak reagować, gdy pojawią się pierwsze niepokojące objawy u psa, oraz jak postępować, by nie doszło do rozszerzenia żołądka lub co gorsza, do jego skrętu.

Najbardziej podatne na GDV są:

• bernardyny,
• berneńskie psy pasterskie,
• nowofundlandy,
• czarne teriery rosyjskie,
• leonbergery,
• dobermany,
• dogi niemieckie,
• dogi argentyńskie,
• bulmastify,
• mastify,
• owczarki niemieckie,
• inni przedstawiciele molosów i psich olbrzymów.

Predysponowane są również psy o wąskiej i głębokiej klatce piersiowej, takie jak:

• setery irlandzkie,
• charty,
• wilczarze,
• rodezjany.

Co to jest rozszerzenie żołądka?

Rozszerzenie żołądka, zwane również ostrym rozszerzeniem żołądka (ORŻ), to, najprościej mówiąc, jego bardzo mocne wypełnienie gazem oraz płynami, przez co znacznie zwiększa się jego rozmiar, a to powoduje ucisk na sąsiadujące z nim narządy wewnętrzne oraz przeponę. Wywołuje ono szereg kolejnych zmian patologicznych w obrębie narządów jamy brzusznej, co ma natychmiastowy wpływ na funkcjonowanie całego organizmu. W powiększonym żołądku znajduje się przede wszystkim powietrze, płyn, ale także inne gazy pochodzące z procesów fermentacji zalegającego w nim pokarmu. Płyn to przede wszystkim sok żołądkowy, pokarm oraz przesięk będący następstwem powstałego zastoju żylnego. Na skutek powiększania się rozmiarów żołądka dochodzi do rozciągnięcia jego głównego więzadła – więzadła żołądkowo-wątrobowego, przez co żołądek może ulec obróceniu.

Co oznacza skręt żołądka?

To obrócenie się żołądka zgodnie z ruchem wskazówek zegara. Następuje to wzdłuż osi długiej żołądka, najczęściej o 180-270 stopni. Skręcony żołądek ustawia się odźwiernikiem w kierunku lewej ściany jamy brzusznej, dno żołądka kieruje się w stronę prawej ściany jamy brzusznej. W takim nienaturalnym skręceniu jakby zatyka się odpływ z żołądka i rozszerzenie tego narządu postępuje. Odwrócony żołądek ciągnie za sobą krezkę i więzadła żołądkowe, a taki stan może doprowadzić również do skrętu śledziony, a przede wszystkim do zacisku głównych naczyń krwionośnych – w konsekwencji może spowodować niedokrwienie narządów jamy brzusznej. Ucisk na żyłę główną doogonową powoduje zmniejszenie ukrwienia samego żołądka oraz znacząco zmienia pracę serca. Zmniejsza się bowiem pojemność minutowa serca, co w konsekwencji doprowadza do wstrząsu, który często kończy się zgonem pacjenta.

Co jest najpierw – skręt czy rozszerzenie żołądka?

Tutaj literatura naukowa nie daje jednoznacznej odpowiedzi. Są dowody na to, że pierwsze jest skręcenie żołądka, a dopiero wówczas dochodzi do jego rozszerzenia. W praktyce najczęściej spotykamy jednak ostre rozszerzenie żołądka, na skutek którego dochodzi do jego obrócenia. Do samego rozszerzenia żołądka może dojść w wyniku gromadzenia się gazów powstałych w procesie bakteryjnej fermentacji, szczególnie gdy z jakiegoś powodu doszło do zacisku dolnego zwieracza przełyku i/lub odźwiernika, przez co pasaż treści pokarmowych (dalej do jelit) nie jest możliwy. Bywa, że powodem takiego stanu jest ciało obce, rozrost ściany żołądka (w tym nowotworowy), zmiany chorobowe w obrębie dolnego zwieracza przełyku czy odźwiernika bądź inne patologiczne zaburzenia w obrębie jamy brzusznej. U niektórych psów rozszerzenie żołądka powstaje na skutek aerofagii, czyli nadmiernego połykania powietrza, np. przy jednoczesnych zaburzeniach z układu oddechowego czy kardiologicznego. Są także psy, których budowa anatomiczna predysponuje do skręcenia żołądka, czyli te osobniki, które mają długie więzadło żołądkowo-wątrobowe. Innymi słowy – te o długiej i wąskiej klatce piersiowej. I są też takie rasy, które mają większe predyspozycje do rozszerzenia żołądka. W praktyce nie ma to większego znaczenia, co jest pierwsze. Jeden i drugi stan zagraża życiu i oba są ze sobą ściśle powiązane. Mając psa z ostrym rozszerzeniem żołądka, wiemy, że w każdej sekundzie może dojść do skrętu i odwrotnie. Jedno jest pewne – należy wdrożyć jak najszybciej odpowiednie leczenie, w tym intensywną terapię, a nawet poddać psa ratującej życie operacji chirurgicznej.

 

Powikłania rozszerzenia i skrętu żołądka (GDV)

Skręt śledziony nie zawsze występuje przy skręcie żołądka, ale dość często jest jego następstwem. Pamiętajmy, że taka sytuacja może także rozwinąć się u psa, niezależnie od rozszerzenia czy skrętu żołądka. Niemniej w zależności od tego, jak bardzo obrócony jest żołądek, może dojść do pociągnięcia więzadeł i naczyń, a następnie do pociągnięcia i obróceniaśledziony. Prawie zawsze przy GDV dochodzi do jej obrzęku wskutek ucisku na śledziony. Może doprowadzić to także do zakrzepicy tętnicy śledzionowej, co powoduje jej martwicę. W takiej sytuacji śledzionę należy usunąć chirurgicznie.

Ucisk na żyłę wrotną oraz główną doogonową powoduje spadek ciśnienia, na skutek którego rozwija się wstrząs hipowolemiczny. Powstaje niedokrwienie, a zatem i niedotlenienie narządów w jamie brzusznej, w tym przede wszystkim żołądka, jak i bardzo wrażliwej trzustki i nerek. Serce zaczyna pracować niemiarowo, powstaje arytmia, a następnie rzadkoskurcz. Wszystko to dzieje się w wyniku spadku ciśnienia, zmniejszenia pojemności minutowej serca skutkującego niedotlenieniem mięśnia sercowego. Uciśnięta przepona jest mniej elastyczna, powiększony żołądek spycha płuca dogłowowo, co powoduje zaburzenia oddychania u psa i potęguje niedotlenienie.

W wyniku niedotlenienia i braku prawidłowej perfuzji tkanek ściany żołądka jej część może ulec martwicy. Najczęściej pojawia się ona wzdłuż krzywizny większej żołądka. Problem ten dotyka aż 20% psów ze skrętem żołądka. Jest to prognostycznie bardzo niekorzystne dla psa, dlatego zawsze staramy się tego uniknąć. W tym przypadku bardzo istotna jest szybka interwencja lekarska. Im dłużej trwa rozszerzenie i skręt, tym większe jest ryzyko powstania martwicy. Martwica może szybko doprowadzić do objawów wstrząsu septycznego, co wiąże się z dużo gorszym rokowaniem dla pacjenta. Gdy stwierdza się martwicę ściany żołądka w trakcie zabiegu chirurgicznego (nie ma innej możliwości jej potwierdzenia), konieczne jest usunięcie fragmentu ściany żołądka, a następnie prawidłowe jego zszycie, by ten mógł nadal spełniać swoją funkcję. Nie jest to proste zadanie i dobrze, by chirurg specjalizował się w tego typu zabiegach. Również po zabiegu pacjent po resekcji ściany żołądka wymaga dłuższej hospitalizacji, odpowiedniego karmienia, w tym pozajelitowego w początkowym okresie.

W trakcie skrętu krezka oraz liczne drobne naczynia żołądkowe zostają przerwane. Wskutek tego dochodzi do krwawienia w obrębie jamy brzusznej, co może być widoczne na zdjęciu RTG w postaci wolnego płynu. Jeśli krwawienie nie jest zbyt duże, nie ma powodu do niepokoju – po zabiegu wszystko powinno wrócić do normy.

Przy rozszerzeniu żołądka może także dojść do jego perforacji, czyli przerwania/pęknięcia ściany żołądka, szczególnie gdy jej fragment zo

 

stał objęty martwicą. Martwy fragment ściany jest zdecydowanie słabszy, a , jakie w żołądku, oraz siły, jakie działają na obrócony narząd, mogą spowodować przerwanie ciągłości jego ściany. Jest to stan bezpośrednio zagrażający życiu pacjenta.

Najtrudniejszym powikłaniem jest niedotlenienie narządów wewnętrznych, w tym wątroby, trzustki czy nerek – wtedy niemożliwe jest przywrócenie prawidłowej funkcji wymienionych narządów, nawet po ustabilizowaniu skrętu żołądka.

Jak wspomniałam, spadek ciśnienia krwi, niedotlenienie, powstająca martwica żołądka mogą w każdej chwili doprowadzić do wstrząsu hipowolemicznego, zapalenia otrzewnej, sepsy, a następnie  do zespołu rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego (DIC) i śmierci psa.

Jak długo trwa skręt żołądka u psa?

To pytanie zadaje nam większość opiekunów, martwiąc się, czy zdąży na czas dojechać i pomóc psu. Nie ma co się dziwić, gdyż każda minuta, godzina ma tutaj znaczenie. Jednak nie ma jednoznacznej odpowiedzi, granicy, dzięki której będziemy mogli ocenić stan pacjenta czy przewidzieć rokowanie. Prawda jest jednak taka, że choroba postępuje bardzo szybko od momentu pojawienia się pierwszych objawów. Literatura podaje, że pies, u którego ostre rozszerzenie i skręt żołądka trwają powyżej 5 h, ma już bardzo złe rokowanie. Pies w takim stanie może przeżyć kilka godzin, ale czy przeżyje procedury stabilizacji i zabieg – nie wiadomo. Jest to cecha bardzo indywidualna i zależy od wielu czynników, w tym od wieku, kondycji psa, ale przede wszystkim od zmian, do jakich doszło w obrębie jamy brzusznej i żołądka.

Przyczyny

Niestety, nie ma jednoznacznej odpowiedzi na pytanie, co tak naprawdę wywołuje ostre rozszerzenie i skręt żołądka. Wiemy jednak, że wpływ na tę chorobę ma wiele czynników. Po pierwsze, predyspozycje rasowe – najbardziej narażone są rasy psów odznaczających się długą i głęboką klatką piersiową, z racji wydłużonego więzadła żołądkowego mają większe predyspozycje do skrętu żołądka. Po drugie, psy ras dużych i olbrzymich ze względu na swoje rozmiary są podatne na to schorzenie. Po trzecie, duże znaczenie odgrywa tu genetyka. Po czwarte, ilość połykanego powietrza – im więcej pies połyka go podczas karmienia czy oddychania, tym większa możliwość wystąpienia rozszerzenia żołądka. Wysiłek fizyczny to kolejny z czynników, który wpływa na wystąpienie tej jednostki chorobowej. Dlatego zawsze pies po posiłku powinien przez kilka godzin wypoczywać, a nie iść na spacer czy szaleć podczas zabawy. Ponadto przyczyną rozszerzenia żołądka może być też stres. Na chorobę nie ma wpływu płeć ani wiek. Faktem jest, że częściej choroba występuje u psów w wieku średnim i starszym, jednak bywają psy niespełna roczne z rozszerzonym żołądkiem. Podobnie nie zapominajmy, że u psów małych ras, a nawet wśród kotów zdarzają się przypadki z ostrym rozszerzeniem i skrętem żołądka.

Predyspozycje do powstania GDV:

– psy ras dużych i olbrzymich

Duże psiaki (najczęściej te powyżej 40 kg) są bardziej zagrożone wystąpieniem rozszerzenia i skrętu żołądka. Należą tutaj przede wszystkim bernardyny, berneńskie psy pasterskie, nowofundlandy, czarne teriery rosyjskie, leonbergery, dobermany, dogi niemieckie, dogi argentyńskie, bulmastify, mastify i inni przedstawiciele molosów i psich olbrzymów.

– psy o wąskiej i głębokiej klatce piersiowej

Są to m.in. setery irlandzkie, charty, wilczarze, rodezjany.

– psy ze skłonnościami genetycznymi

Jeśli na rozszerzenie i/lub skręt żołądka cierpiał któryś z rodziców bądź dziadków, niestety wysoce prawdopodobne jest, że przypadłość może dotknąć Twojego psa. Podobnie jeśli wśród rodzeństwa zdiagnozowana została taka przypadłość, należy być ostrożnym.

– psy w starszym wieku

Zwracaj szczególną uwagę na sposób karmienia i pojenia swojego psiaka, jeżeli ukończył on 8. rok życia.

– psy skrajnie niedożywione (z tzw. silną kacheksją) i psy z niedowagą

Czworonogi, u których brakuje odpowiedniej ilości tłuszczu krezkowego (czyli tłuszczu fizjologicznie otaczającego jelita i żołądek), są bardziej zagrożone GDV.

– psy nerwowe i strachliwe

Czynniki predysponujące do skrętu żołądka to także stres i impulsywny temperament psa. Często czworonogi jedzą łapczywie i łykają powietrze podczas posiłku, co znacząco zwiększa ryzyko wystąpienia dolegliwości żołądkowych.

– psy karmione w nieprawidłowy sposób

Na GDV ma wpływ również źle dostosowana dieta, w tym karmienie odpadkami, kośćmi, szybko fermentującymi posiłkami. Także psy karmione nieregularnie bądź też karmione tylko raz dziennie dużą porcją posiłku są bardziej zagrożone.

– psy jedzące za szybko i łapczywie, łykające powietrze w trakcie spożywania posiłku czy picia wody.

Objawy kliniczne rozszerzenia i skrętu żołądka

Pies z ostrym rozszerzeniem i skrętem żołądka:

• jest niespokojny, na początku rozszerzenia pies jest w stanie stać i chodzić, ale w sytuacji skrajnej będzie leżał na boku,
• dyszy, sapie,
• dość charakterystycznym objawem są bezproduktywne wymioty lub ulewania,
• ślini się,
• ma mdłości,
• odmawia jakiegokolwiek posiłku czy napicia się wody,
• jego błony śluzowe i język najczęściej są blade,
• tętno na tętnicach udowych jest osłabione, ale wyczuwalne,
• wzrasta jego akcja serca i liczba oddechów na minutę,
• pies wykazuje ostry ból w jamie brzusznej,
• jama brzuszna jest twarda i napięta,
• występuje u niego powiększenie obrysu jamy brzusznej – często można spotkać opis mówiący, że widoczne jest wyraźne zwiększenie obrysu jamy brzusznej na wysokości żołądka, czyli tuż za linią żeber – nie jest to jednak regułą, zdarza się bowiem, że obrys jamy brzusznej bywa tylko minimalnie powiększony,
• objawy rozszerzenia żołądka szybko postępują, z minuty na minutę pies staje się coraz bardziej słaby, a akcja serca i oddechy przyspieszają.

Na podstawie samych objawów nie da się postawić diagnozy, czy pies ma jedynie rozszerzenie żołądka czy także jego skręcenie. Odpowiedź na to pytanie znajdziemy po badaniu klinicznym oraz badaniu RTG jamy brzusznej. Myślę, że ważne jest uświadomienie opiekunom, że objawy nie są wprost proporcjonalne do zaawansowania i postępu choroby. Bywa, że jeden pies z rozszerzeniem żołądka może leżeć półprzytomny, a drugi ze skrętem wejść o własnych siłach do gabinetu, jak gdyby nigdy nic. Jak wspomniałam, nasilenie objawów nie zawsze idzie w parze z zaawansowaniem procesów chorobowych. Jednak najistotniejsze w takiej sytuacji jest szybkie postawienie diagnozy i ustabilizowanie pacjenta, by zapobiec wstrząsowi, jaki może wystąpić w toku postępu choroby.

Pies we wstrząsie, w końcowym stadium GDV:

• leży i dyszy, nie ma siły chodzić,
• jest półprzytomny,
• może mieć znacznie powiększony obrys jamy brzusznej,
• jest odwodniony,
• jego błony śluzowe są blade, a nawet porcelanowe,
• tętno na tętnicach udowych jest ledwo wyczuwalne/niewyczuwalne,
• kończyny miedniczne są zimne,
• na błonach śluzowych i skórze pojawiają się wynaczynienia i nastrzykania, czyli objawy DIC (zespół rozsianego wykrzepiania wewnątrznaczyniowego),
• może pojawić się gorączka, a następnie spadek temperatury poniżej normy (hipotermia),
• pojawia się nagły spadek ciśnienia krwi oraz arytmia serca.

Jeśli masz psa rasy narażonej na ostre rozszerzenie żołądka i dostrzegasz u niego niepokojące objawy – jak najszybciej udaj się z pupilem do kliniki weterynaryjnej!

Postępowanie z psem z objawami GDV

Niestety, nie ma magicznej tabletki czy procedury, jaką można wykonać w domu, by przyhamować rozwój choroby. Przede wszystkim nie zaleca się na własną rękę odbarczania żołądka. Zalecenie jest jedno – czym prędzej udać się do gabinetu weterynaryjnego. Nie podawać żadnych leków doustnie, nie poić psa na siłę. Delikatnie przenieść go do auta i jak najszybciej skontaktować się z lekarzem weterynarii w celu ustalenia postępowania. Nie powinno to budzić zdziwienia, jeżeli lekarz odeśle pacjenta do większej czy bardziej wyspecjalizowanej placówki, gdzie pomoc zostanie mu szybciej udzielona i będzie mógł zostać poddany dłuższej hospitalizacji. Pacjent taki wymaga postępowania wielokierunkowego, najczęściej przy udziale całego zespołu lekarzy i techników weterynarii.

Stabilizacja pacjenta w gabinecie weterynaryjnym

Badania

Lekarz po zbadaniu klinicznym psa od razu powinien wykonać zdjęcie RTG, aby potwierdzić bądź wykluczyć ostre rozszerzenie/skręt żołądka. Jeżeli pies jest we wstrząsie, najpierw powinien zostać ustabilizowany, a dopiero później poddany badaniom RTG.

Rozszerzenie żołądka na zdjęciu rentgenowskim wykonanym u pacjenta w pozycji prawobocznej widoczne będzie jako jeden wielki zgazowany, okrągły żołądek oraz częściowo przepełnione powietrzem jelita. Mówiąc najogólniej, wygląda to jak jedna wielka bańka czy też balon na środku jamy brzusznej. Skręcony żołądek widoczny jest jako podwójny balon czy też podwójna bańka, dokładnie mówiąc, żołądek przedzielony jest charakterystycznym pasmem tkanki miękkiej. Wynika to z obrotu, jaki wykonał – tkanki oddzielają odźwiernik od dna żołądka. Obraz ten nazywany jest często ramieniem Popeye’a.

Badania krwi – morfologia, badanie biochemiczne, na tym etapie nie mają większego znaczenia ani nie przynoszą żadnych charakterystycznych czy wartościowych w diagnostyce GDV informacji. Są one jednak niezwykle ważne z punktu widzenia monitoringu czynności pozostałych narządów w jamie brzusznej. Jedynie badanie stężenia mleczanów w surowicy krwi jest wprost proporcjonalne do rozwoju martwicy żołądka, a zatem pozwala na ustalenie zaawansowania choroby oraz rokowania dla pacjenta. Badanie to jednak nie jest zazwyczaj dostępne od ręki w większości placówek weterynaryjnych w Polsce.

Płynoterapia, leki, stabilizacja

Pacjent przede wszystkim powinien zostać podłączony do kroplówki w celu podania mu płynów w szybkim wlewie dożylnym. Jest to niezwykle ważne, by przywrócić odpowiednie ciśnienie krwi oraz wyrównać poziomy elektrolitów i zapobiec kwasicy. Następnie istotne jest, by podać psu leki przeciwbólowe, najczęściej wybiera się tutaj opioidy. W zależności od stanu, w jakim pupil się znajduje, konieczna może być także tlenoterapia oraz podanie leków przeciwwstrząsowych (adrenalina).

Dekompresja żołądka

– czyli jego odgazowanie. Jest to niezwykle ważne. Najczęściej w praktyce wygląda to tak, że zespół lekarzy dzieli się, jedni zajmują się stabilizacją wstrząsu hipowolemicznego (czyli podłączają odpowiednie płyny we wlewie dożylnym), a drudzy starają się odbarczyć uciskający na narządy i naczynia żołądek.

Sondowanie to podstawowa czynność, jaką należy wykonać, by odbarczyć żołądek. Wprowadzenie zgłębnika (czyli rurki) ustno-żołądkowego nie jest prostym zadaniem, gdyż istnieje ryzyko przebicia ściany żołądka, dlatego wymaga ono doświadczenia i precyzji. Jeśli uda się zasondować pacjenta, wykonuje się płukanie żołądka. Niestety w praktyce bywa, że często nie udaje się dotrzeć sondą do żołądka. W takim przypadku wykonuje się przezskórną gastrocentezę (czyli trokaruje żołądek). Oznacza to po prostu przebicie odpowiednio dobraną igłą powłoki ciała i ściany żołądka, aby wypuścić z niego gazy. Należy jednak uważać, by nie nakłuć innych narządów, np. śledziony.

Zabieg chirurgiczny, gastropeksja

Pacjent ze skrętem żołądka, tuż po stabilizacji i próbie dekompresji, powinien jak najszybciej trafić na stół operacyjny. Pies poddawany jest znieczuleniu całkowitemu.

Zabieg chirurgiczny ma na celu:

• odwrócenie żołądka, by znalazł się w prawidłowej pozycji (odkręcenie),
• usunięcie nadmiaru gazu i treści pokarmowej z żołądka (jeśli nadal się znajduje),
• ocenę stanu ściany żołądka, czy nie doszło do perforacji lub martwicy, jeśli tak, to jej usunięcie (gastrektomia),
• sprawdzenie obecności ciała obcego w obrębie żołądka (może być powodem rozszerzenia i skrętu) i  usunięcie go,
• ocenę śledziony – jeśli jest skręcona, należy ją odkręcić (zazwyczaj dzieje się to samoistnie wraz z odkręceniem żołądka) – oraz ocenę, czy doszło do jej martwicy, jeśli tak, należy ją usunąć (splenektomia),
• ocenę żywotności narządów wewnętrznych,
• ocenę dużych naczyń krwionośnych znajdujących się w jamie brzusznej,
• ocenę stopnia krwawienia do jamy brzusznej,
• kolejnym krokiem jest gastropeksja – czyli przyszycie fragmentu ściany żołądka do ściany jamy brzusznej, aby zapobiec kolejnym skrętom. Wykonuje się to rutynowo, by zabezpieczyć psa przed kolejnym skrętem żołądka. Są dwa rodzaje gastropeksji – z użyciem pętli paskowej bądź z nacięciem. Rodzaj metody zależy od doświadczenia i decyzji chirurga.

Opieka pooperacyjna

Po operacji pacjent wymaga stałego monitoringu, płynoterapii, podania silnych leków przeciwbólowych i antybiotyków o szerokim spektrum. Z powodu zapalenia ściany żołądka lub jego owrzodzenia konieczne mogą być leki przeciwwymiotne oraz leki osłonowe czy leki hamujące wydzielanie kwasu żołądkowego (leki z grupy IPP). Jeśli została usunięta śledziona, krwawienie do jamy brzusznej było duże, pacjent może wymagać transfuzji krwi. Ponadto jeśli został usunięty fragment ściany żołądka, konieczne jest odpowiednie wprowadzanie posiłków, w tym początkowo stosowanie diety płynnej. W niektórych przypadkach psy wykazują zaburzenia akcji serca nawet do 3 dób po zabiegu, wymagają zatem kontrolnego EKG oraz odpowiedniego leczenia. Pies po rozszerzeniu i skręcie żołądka wymaga przynajmniej kilkudniowej kontroli i obserwacji lekarskiej.

Rokowanie

Rokowanie dla psów z rozszerzeniem i skrętem żołądka jest ostrożne. Zależy przede wszystkim od stadium zaawansowania choroby, kondycji psa oraz od tego, kiedy została udzielona mu pomoc. Rokowanie określa się jako złe dla psów w stanie wstrząsu, z rozwiniętym zespołem DIC lub martwicą żołądka. W literaturze znajdziemy bardzo zróżnicowane statystyki, w zależności od tego, z jakiego okresu pochodzą badania. Śmiertelność wynosi od 33 do 43%. Psy z martwicą żołądka wykazują śmiertelność na poziomie 42%, podczas gdy bez martwicy żołądka śmiertelność waha się od 2 do 14%. Rokowanie dość szybko przyjętego psa można przewidywać na podstawie badania stężenia mleczanu w surowicy krwi (wyższy poziom, większe ryzyko martwicy żołądka, gorsze rokowanie, wymagane bardziej agresywne leczenie). Jak wspomniałam, badanie to nie jest rutynowo wykonywane od ręki w większości placówek weterynaryjnych w Polsce.

Aktualnie współczynnik przeżycia ogólnie szacuje się na 73-90%. Jest to zadowalający wynik, gdyż statystyki te znacząco poprawiły się na przestrzeni ostatnich dekad. Wynika to zarówno z większej świadomości, jak i edukacji właścicieli psów ras podatnych na chorobę oraz z coraz to bardziej profesjonalnej pomocy, jaką uzyskują zwierzęta w gabinetach weterynaryjnych.

Profilaktyka

Niestety, nie ma jednej metody, która będzie w 100% zabezpieczała psa przed GDV. Istnieje jednak możliwość wykonania profilaktycznie zabiegu gastropeksji. Wykonuje się go u młodych osobników, tuż po osiągnięciu docelowej masy ciała. Jeszcze raz przypomnę: jest to zabieg chirurgiczny polegający na przyszyciu fragmentu ściany żołądka do ściany jamy brzusznej, by uniemożliwić jego obrócenie się. Zabieg ten zazwyczaj wykonuje się przy okazji kastracji psa lub suki na prośbę opiekuna. Wymaga on otwarcia jamy brzusznej, a więc większego nacięcia jamy brzusznej oraz przedłużenia znieczulenia. Istnieje też możliwość wykonania gastropeksji w sposób mniej inwazyjny –laparoskopowo. Badania pokazują, że gastropeksja wykonana profilaktycznie u psów z predyspozycjami, zmniejsza 29-krotnie śmiertelność. Zapobiega ona skrętowi żołądka (prawie w 100%), jednak nie zapobiega jego rozszerzeniu. Nie wykazano, by zabieg ten wpływał niekorzystnie na pracę przewodu pokarmowego.

JAK UCHRONIĆ PSA PRZED SKRĘTEM ŻOŁĄDKA?

Ryzyko wystąpienia skrętu żołądka u psów z predyspozycjami waha się od 4 do 37%. Istnieje kilka prostych wskazówek, których stosowanie na co dzień pomoże Ci uchronić psa przed skrętem żołądka.

Odpowiednia dieta

Staraj się podawać pupilowi prawidłowo zbilansowany, lekkostrawny pokarm – pamiętając o tym, że wysokotłuszczowy dłużej się trawi, co sprzyja fermentacji. Zdecydowanie unikaj pożywienia nieodpowiedniego dla psów, łatwo ulegającego fermentacji i wywołującego wzdęcia.

Aby uniknąć skrętu żołądka u psa, powinno się mu podawać dobrej jakości karmę, prawidłowo zbilansowaną i dopasowaną do jego trybu życia.

Częstotliwość i sposób podawania posiłków

Najistotniejsze pod względem dietetycznym jest to, że pies nie powinien być karmiony raz dziennie.  Jeśli karmisz go dużą porcją pokarmu raz na dobę – koniecznie zmień ten schemat! Podawaj mu jedzenie minimum dwa razy dziennie, mniej więcej co 12 godzin – rano oraz późnym popołudniem. W zależności od indywidualnych uwarunkowań większa liczba posiłków w mniejszych porcjach może okazać się bardziej odpowiednia dla Twojego psa. Warto również skonsultować się z lekarzem weterynarii, a najlepiej dietetykiem, który pomoże Ci ustalić właściwy schemat żywienia.

Częste pojenie

Zadbaj o to, by Twój psiak zawsze miał dostęp do świeżej wody. Łapczywe picie dużej ilości płynu na raz nie jest wskazane (szczególnie, gdy woda jest bardzo zimna). Dotyczy to w zasadzie wszystkich psów, ale tych mających predyspozycje do skrętu żołądka – w dużo większym stopniu.

Odpoczynek po jedzeniu

Warto już od małego uczyć pupila dobrych nawyków, takich jak odpoczywanie po posiłku. Nie planuj wówczas spaceru czy wspólnej zabawy, pozwól psu się wyciszyć. Zaleca się spoczynek po posiłku trwający minimum 1 h, a najlepiej 2 h (w tym czasie żołądek opróżnia się z treści pokarmowej).

Stosowanie misek spowalniających pobieranie pokarmu

Jeśli Twój pies pochłania swój posiłek w ekspresowym tempie, zainwestuj w specjalne miski spowalniające jedzenie (miski typu labirynt lub ślimak). Zbyt łapczywe jedzenie sprzyja połykaniu dużej ilości powietrza, a co za tym idzie – fermentacji w żołądku.

Karmienie na wysokości

Wiele osób twierdzi, że spożywanie pokarmu w pozycji, w której pies nachyla się nad miską, nie jest do końca korzystne dla trawienia. Aby więc pies nie musiał się schylać, niektórzy stosują specjalne stojaczki lub podwyższenia na miski. Jednak część naukowców jest przeciwna tej metodzie i uważa, że karmienie na ziemi jest dużo lepsze dla psa, a podawanie jedzenia na wysokości wręcz sprzyja skrętowi. Wiele zależy od rasy i cech osobniczych, należy więc przede wszystkim obserwować swojego pupila. Najważniejsze jednak, by jadł na stojąco – nigdy w pozycji leżącej.

Unikanie karmienia po wysiłku

Nie należy podawać psu jedzenia podczas treningu ani intensywnego spaceru. Karm go dopiero, gdy się uspokoi, a jego oddech i bicie serca wrócą do normy. Odczekaj minimum 30 min, zanim go nakarmisz.

WARTO RÓWNIEŻ PAMIĘTAĆ O:

– ograniczaniu stresu

Nie karm psiaka w okolicznościach, które mogą być dla niego stresujące, takich jak wizyta gości czy spotkanie z innymi czworonogami. Także pobyt w hotelu czy innym nieznanym miejscu może wywołać u psa zdenerwowanie. Jeśli pozostawiasz go pod opieką innych osób, poproś, aby zwróciły na to szczególną uwagę.

– unikaniu turlania, przewracania przez grzbiet

Najedzony pies nie powinien wykonywać ruchów na plecach, czyli przyjmować pozycji brzuchem do góry. Również my, podczas głaskania, powinniśmy uważać. Jeśli chcemy przewrócić psa z boku na bok, zróbmy to tak, aby łapy znajdowały się pod jego brzuchem. Nie obracajmy psa przez grzbiet – wtedy powodujemy ruch żołądka i krezki (czyli narządu stabilizującego narządy w jamie brzusznej), przez co może dojść do skrętu.

– unikaniu podróży tuż po jedzeniu

Nigdy nie podawaj pieskowi jedzenia tuż przed wyjazdem, w trasie ani od razu po dotarciu do celu podróży!

Podsumowanie

Rozszerzenie i skręt żołądka to realne zagrożenie dla większości ras psów dużych i olbrzymich. Edukacja właścicieli, wyczulenie ich na charakterystyczne objawy są niezwykle ważne. Jak niejednokrotnie w tekście wspomniałam, im szybciej udzielona psu pomoc, tym dużo lepsze rokowanie.

 

lek. weterynarii Małgorzata Glema