Spis treści:
Zarówno psy, jak i koty narażone są na zatrucia roślinami. Spora cześć właścicieli nie zdaje sobie sprawy, jak wiele z tych zielonych ozdób jest niebezpiecznych dla czworonogów. Mowa tu w szczególności o roślinach doniczkowych znajdujących się w domach, ale też o kwiatach ciętych czy stroikach świątecznych. Nie zapominajmy także o możliwości połknięcia trującej rośliny przez psa czy kota na dworze. Niestety zatrucia roślinami wśród zwierząt nie należą do rzadkości.
Rośliny przyciągają zwierzęta swoim zapachem, ciekawym wyglądem, teksturą lub smakiem. Szczególnie ciekawskie bywają szczeniaki i kociaki, ale zdarza się, że starsze zwierzę zainteresuje się rośliną nagle, mimo ze przez lata nie zwracało na nią uwagi. Jest też grupa zwierząt z nadmiernym apetytem, zwierząt żarłocznych czy z zaburzeniami trawienia, a nawet z problemami behawioralnymi, jak np. z zaburzeniami łaknienia (syndrom PICA). U takich psów i kotów prawdopodobieństwo zatrucia jest zdecydowanie wyższe. Warto tu także wspomnieć o spożywaniu przez zwierzęta trawy, co jest fizjologicznym zjawiskiem. Może wtedy dojść do omyłkowego połknięcia np. trującego chwastu. Także na rabatkach, w ogrodzie niektóre sadzonki, a szczególnie rośliny cebulowate, mogą zagrażać zwierzęciu. Kolorowe, niewielkie owoce pojawiające się na krzewach czy kasztany również mogą okazać się być niebezpieczne. Część psów przy próbie zjedzenia rośliny zauważy jej cierpki smak, wypluje ją i zaprzestanie spożywania. To właśnie dlatego rośliny produkują toksyny – aby odstraszać intruzów.
Objawy zatrucia u zwierzęcia są różne. Od niewielkiej niestrawności po poważne zaburzenia pracy serca, co może prowadzić nawet do zgonu. Przede wszystkim zależy to od rodzaju spożytej rośliny, a dokładnie rodzaju trucizny, którą dana roślina zawiera. Oprócz tego ważna jest także jej połknięta ilość oraz masa ciała zwierzęcia. Gatunek również ma znaczenie. Niektóre rośliny, np. lilie, są szczególnie niebezpieczne dla kotów, podczas gdy u psów powodują jedynie niewielką niestrawność. Należy tu także wymienić ogólną kondycję zwierzęcia, jego wiek oraz choroby współtowarzyszące. Ważne jest też, jaki fragment danej rośliny zjadło zwierzę. W przypadku niektórych roślin stężenie szkodliwych substancji nie jest takie samo we wszystkich częściach. Przykładowo największa zawartość toksyn znajduje się tylko w korzeniu (w cebulkach narcyzów czy tulipanów) lub jedynie w owocach (czarny bez). Zazwyczaj jednak to cała roślina jest trująca, a bywa, że nawet woda spod kwiatków może już zaszkodzić (konwalie, lilie). Warto także wiedzieć, że w niektórych przypadkach wystarczy naprawdę niewielka ilość spożytej rośliny (naparstnica purpurowa), aby zatruć zwierzę, oraz że niektóre substancje trujące działają z opóźnieniem, po kilku dniach (owoce ostrokrzewu).
Objawy zatrucia to przede wszystkim objawy ze strony układu pokarmowego, czyli objawy niestrawności. Są to: biegunka, wymioty, apatia i bóle brzucha, w tym bóle ostre. Bywa, że wymioty pojawią się bardzo szybko w wyniku drażnienia przewodu pokarmowego, co jest dobrym zjawiskiem, gdyż w ten sposób zwierzę pozbywa się z organizmu trującej substancji. Nierzadko występuje biegunka ze śladami krwi. Kolejne objawy zatrucia roślinami to dość często występujące podrażnienie pyska, języka czy błony śluzowej jamy ustnej. Zdarza się także zapalenie spojówek i silne łzawienie. Do cięższych objawów zaliczamy: zaburzenia pracy ośrodkowego układu nerwowego, zaburzenia pracy serca i związane z tym liczne konsekwencje, jak zaburzenia oddychania, wstrząs czy nawet śpiączkę. Niektóre rośliny wywołują objawy przypominające przedawkowanie atropiny: światłowstręt, zaburzenia widzenia, senność lub pobudzenie oraz przyspieszenie akcji serca. Podrażnienia skóry, wysypki i wszelkie inne dermatozy powstają pod wpływem toksycznych substancji wydzielanych na zewnątrz rośliny (pokrzywa, gwiazda betlejemska).
W przypadku, gdy zauważymy spożycie trującej rośliny, należy jak najszybciej przewieźć czworonoga do gabinetu weterynaryjnego. Postępowanie lecznicze to przede wszystkim postępowanie objawowe oraz wywoływanie wymiotów, by pozbyć się toksycznej substancji z organizmu. Kolejno poddaje się pacjenta płukaniu żołądka (jeśli jest taka potrzeba) i płynoterapii. Zatrute zwierzę należy przebadać, w tym celu wykonuje się kontrolną morfologię oraz sprawdza parametry biochemiczne krwi. Zleca się te badania, by określić, jakie narządy i w jakim stopniu zostały uszkodzone. Należy je powtórzyć po kilku dniach, gdyż niektóre toksyny działają z opóźnieniem. W zależności od występujących u pacjenta objawów podaje się odpowiednie leki: rozkurczowe, przeciwwstrząsowe, przeciwarytmiczne czy przeciwdrgawkowe. Nie ma jednego antidotum, które można zastosować, aby objawy zatrucia zniknęły. Zdarza się, że pewne narządy zostaną nieodwracalnie uszkodzone. Pacjenci, w zależności od objawów oraz stanu zdrowia, zazwyczaj poddawani są kilkudniowej hospitalizacji w lecznicy.
Aby ustrzec czworonoga od zatrucia, warto zapoznać się z listą trujących roślin. Pamiętaj, że każda roślina jest potencjalnie trująca, a te niezawierające toksyn wywołać mogą niewielkie objawy niestrawności. Utworzona przeze mnie lista najpowszechniejszych w Polsce roślin niebezpiecznych dla zwierząt powstała na podstawie analogicznej listy organizacji APCC ASPCA (Animal Poison Control Center & The American Society for the Prevention of Cruelty to Animals). Jest to największa światowa organizacja zajmująca się zestawieniem w jednym miejscu trujących roślin z całego świata. Pamiętajmy, że nie warto ryzykować, trzymając rośliny w domu. Nawet jeśli zwierzak nigdy się nimi nie interesował, zawsze może być ten pierwszy raz. Rokowania przy zatruciu roślinami są ostrożne, a im szybciej przeprowadzona jest intensywna terapia pacjenta, tym zwierzę ma większe szanse na wyzdrowienie bez poważniejszych uszczerbków na zdrowiu. Wszystkie zatrucia roślinami traktowane są jednakowo poważnie, niezależnie od tego, jaką zwierzę połknęło roślinę. Jeśli ma objawy, to podejmowane są wszelkie procedury medyczne mające na celu wypłukanie z organizmu trujących substancji.
W domu także możesz zastosować pierwszą pomoc w przypadku zatrucia. Aby wywołać wymioty, należy podać doustnie wodę utlenioną, najlepiej strzykawką o pojemności 5 lub 10 ml (woda utleniona 3%; podajemy w dawce 3-5 ml na 1 kg masy ciała, lecz nie więcej niż 30 ml na zwierzę). Jednak uczulam na podawanie jej samemu. Można to zrobić tylko wtedy, gdy właściciel ma w tym doświadczenie i czuje się pewnie, podając w taki sposób płyny psu czy kotu (najczęściej popełnianym błędem jest nieprawidłowe podanie, w czego konsekwencji dochodzi do zachłystu w płucach). Pamiętajmy także, że wymioty można wywoływać jedynie do 2 godzin od spożycia substancji trującej, nie później i tyko u przytomnego zwierzęcia. Dodatkowo należy podać bezpieczny węgiel aktywowany, który znajduje się w większości domowych apteczek. Jego działanie polega na wiązaniu toksyn w obrębie przewodu pokarmowego bez możliwości ich dalszego wchłaniania (dawka to 2 5 g na 1 kg masy ciała, podajemy co 4-6 godzin). Następnie należy jak najszybciej zabrać pupila do weterynarza.
P.S. Jeśli chcesz pozbyć się rośliny z domu, pod żadnym nie wyrzucaj jej na śmietnik. Na pewno wśród znajomych znajdziesz kogoś, kto nie ma zwierzaka w domu i chętnie przyjmie zielonego przyjaciela.
Lista roślin trujących dla psów i kotów
wraz ze stopniem ich toksyczności oraz najczęściej występującymi objawami zatrucia
KRZEWY
1. Bieluń dziędzierzawa
- Stopień toksyczności: wysoki.
- Objawy: przypominające objawy przedawkowania atropiny. U chorego zwierzęcia pojawiają się wymioty, zaburzenia widzenia, atonia żołądka i jelit, nadmierne ślinienie oraz wzmożone pragnienie.
2. Cis pospolity
- Stopień toksyczności: wysoki.
- Wszystkie części rośliny zawierają trującą substancję. Nawet ususzone gałązki stanowią zagrożenie. Tylko czerwone osnówki dojrzałych owoców są jadalne i nie stanowią zagrożenia dla zwierząt.
- Objawy: drgawki, zaburzenia oddychania, wymioty, sinica, a także silne osłabienie. Możliwy nagły zgon z powodu ostrej niewydolności serca.
3. Hortensja ogrodowa
- Stopień toksyczności: umiarkowany.
- Objawy: niewielka niestrawność. Dominujące objawy zatrucia to wymioty, biegunka, apatia, ból brzucha, drgawki oraz nietrzymanie moczu.
4. Irga
- Stopień toksyczności: niski.
- Największe stężenie toksyn znajduje się w owocach.
- Objawy: wymioty, biegunka, brak apetytu, apatia.
5. Ligustr pospolity
- Stopień toksyczności: wysoki.
- Największe stężenie toksyn w liściach i owocach.
- Objawy: ślinotok, bóle brzucha, biegunka.
6. Ognik ciernisty
- Stopień toksyczności: niski.
- Największe stężenie toksyn w owocach.
- Objawy: po spożyciu owoców mogą pojawić się niegroźne objawy ze strony układu pokarmowego – wymioty, biegunka, bóle brzucha.
7. Ostrokrzew
- Stopień toksyczności: niski.
- Cała roślina jest toksyczna. Jednak spożycie jego owoców jest najbardziej niebezpieczne.
- Objawy: wymioty, biegunka i silne osłabienie. Mogą pojawić się z opóźnieniem kilku dni, a nawet tygodni.
8. Rącznik pospolity
- Stopień toksyczności: wysoki.
- Najbardziej niebezpieczne są nasiona. Nawet ich niewielka ilość może doprowadzić do śmierci zwierzęcia.
- Objawy: wymioty, krwawa biegunka, osłabienie, a nawet letarg. Dodatkowo pojawiają się zaburzenia równowagi, drgawki, gorączka, ostre bóle brzucha, zaburzenia pracy serca.
9. Rododendron (azalia)
- Stopień toksyczności: wysoki.
- Objawy: spożycie zaledwie kilku liści może powodować silne podrażnienie jamy ustnej oraz objawy ze strony układu pokarmowego (wymioty, biegunka). W ciężkich przypadkach może dojść do zaburzenia widzenia, chwiejności chodu, spadku ciśnienia krwi, bradykardii, śpiączki, a nawet śmierci.
10. Wawrzynek wilczełyko
- Stopień toksyczności: umiarkowany.
- Objawy: podrażnienie języka i jamy ustnej, obrzęk warg oraz wzmożone pragnienie. Nierzadko występują także wymioty, ślinotok, zaburzenia przełykania, krwawe biegunki i bóle brzucha. Może spowodować nawet zgon zwierzęcia.
11. Złotokap
- Stopień toksyczności: wysoki.
- Największe stężenie toksyn odnotowuje się w nasionach.
- Objawy: wymioty, ślinotok, zaburzenia równowagi i rozszerzenie źrenic, a nawet zaburzenia psychiczne. Zatrucie może doprowadzić do zgonu.
DRZEWA
1. Czarny bez
- Stopień toksyczności: umiarkowany.
- Najczęstszą przyczyną zatruć jest spożycie niedojrzałych owoców.
- Objawy : biegunki, w tym krwawe, wymioty oraz osłabienie. Dodatkowo mogą pojawić się silne bóle brzucha, przyspieszenie tętna i zaburzenia oddechowe.
2. Jarzębina (jarząb pospolity)
- Stopień toksyczności: niski.
- Najczęściej do zatrucia dochodzi w wyniku spożycia owoców.
- Objawy: żołądkowo-jelitowe (wymioty, biegunka) oraz podrażnienie jamy ustnej wraz ze ślinotokiem.
3. Kasztan (kasztanowiec zwyczajny)
- Stopień toksyczności: niski.
- Największe stężenie substancji trujących mają kwiaty, owoce (kasztany) oraz liście.
- Objawy: wymioty, krwawa biegunka, bóle brzucha, brak apetytu i osłabienie. Kasztany (owoce) mogą być przyczyną niedrożności przewodu pokarmowego.
ROŚLINY DZIKO ROSNĄCE
1. Pokrzyk wilcza jagoda
- Stopień toksyczności: umiarkowany.
- Zagrożenie dla zwierząt stanowią przede wszystkim owoce.
- Objawy: rozszerzone źrenice, zaburzenia pracy serca, pogłębiony oddech, pobudzenie. Zatrucie może doprowadzić do śmierci.
2. Pokrzywa zwyczajna
- Stopień toksyczności: umiarkowany.
- Największe zagrożenie dla zwierząt stanowi bezpośredni kontakt z liśćmi.
- Objawy: po kontakcie dochodzi do podrażnienia okolic pyska (skóry oraz błony śluzowej jamy ustnej). Pojawia się obrzęk i ból pyska, warg, okolicy oczu i nosa. Nierzadko pojawiają się także świąd oraz kontaktowe zapalenie skóry (rumień). W wyniku spożycia rośliny może dojść do ślinotoku, wymiotów, a nawet drgawek czy zwolnienia akcji serca.
3. Wilczomlecz pstry
- Stopień toksyczności: niski.
- Objawy: działa przede wszystkim drażniąco na układ pokarmowy, wywołując objawy głównie żołądkowo-jelitowe, takie jak wymioty i biegunka, rzadziej wywołuje ślinotok czy gorączkę. U zwierząt o małej masie ciała możliwe są cięższe objawy zatrucia, a nawet zgon.
ROŚLINY OZDOBNE (CEBULKOWE)
1. Hiacynt
- Stopień toksyczności: umiarkowany.
- Największa ilość toksyny znajduje się w bulwie korzeniowej.
- Objawy: objawy kontaktowego zapalenia skóry oraz objawy ze strony układu pokarmowego (wymioty, biegunka).
2. Krokus (szafran)
- Stopień toksyczności: niski.
- Największe stężenie substancji trującej stwierdza się w cebulkach.
- Objawy: w jamie ustnej wywołuje pieczenie, a w konsekwencji tego ślinotok. Spożycie może powodować wymioty, biegunkę, drgawki, uszkodzenie wątroby i nerek, a nawet arytmię serca.
3. Narcyz
- Stopień toksyczności: umiarkowany.
- Podobnie jak u innych roślin cebulowych największe stężenie toksyn występuje właśnie w cebulkach. Spożycie jednak jakiejkolwiek części rośliny, a nawet wypicie wody spod ściętych kwiatów wywołuje objawy zatrucia.
- Objawy: wymioty, biegunka oraz bóle brzucha. Przy silnych zatruciach może pojawić się arytmia i spadek ciśnienia krwi, w skrajnych sytuacjach możliwy nawet zgon.
4. Tulipan
- Stopień toksyczności: umiarkowany.
- Objawy: podrażnienie jamy ustnej, nadmierne ślinienie oraz objawy niestrawności pokarmowej.
