Dlaczego kot załatwia się poza kuwetą?

Czasem zdarza się, że nasz kot oddaje mocz lub stolec poza kuwetą. Przyczyny mogą być ściśle związane z nieprawidłowo dobraną kuwetą, ale również może być to zwiastun chorób. Dowiedz się, dlaczego kot może załatwiać się poza kuwetą i jak reagować na takie sytuacje.

ODDAWANIE MOCZU POZA KUWETĄ – PRZYCZYNY

Oto najczęstsze powody oddawania moczu poza kuwetą.

• zła kuweta:
  • zły rozmiar – najczęściej zbyt mała lub za ciasna
  • ograniczony dostęp do kuwety – np. umiejscowienie jej w zamykanym pokoju, w łazience lub schowanie jej (np. w szafie czy w szufladzie),
  • zakryta kuweta (budka),
  • nieprawidłowo dobrany do preferencji kota żwirek lub za mała jego ilość,
  • nieodpowiednia liczba kuwet w domu (za mało),
  • brudna kuweta, za rzadko sprzątana, zbyt rzadko wymieniany całkowicie żwirek,
• problemy zdrowotne – zapalenie pęcherza moczowego, zapalenie cewki moczowej, niewydolność nerek, kamica pęcherza moczowego lub cewki moczowej, choroba nowotworowa układu moczowego, syndrom SUK/FLUTD,
• biegunka, która towarzyszy zapaleniu żołądka i jelit, niestrawności, zapaleniu IBD/IBS, niektórym enteropatiom, chorobom pasożytniczym, w tym przede wszystkim pierwotniaczym,
• zatwardzenia i zaparcia, którym towarzyszy silny ból i dyskomfort,
• wiek – u starszych kotów może to wynikać z rozwoju osteoarthritis, czyli zwyrodnienia i zapalenia stawów, u kociaków może być związane z nauką czystości i dojrzewaniem płciowym,
• zaburzenia natury psychicznej,
• znakowanie terenu.

Gdy kot oddaje mocz poza kuwetą, to wiedz, że coś się dzieje. Sytuacja, w której kot zmuszony jest opuścić kuwetę, by oddać mocz w innym miejscu – na kocu, na kanapie czy na wycieraczce – jest dla niego niezwykle stresująca i najczęściej wynika to z bólu, stresu czy dyskomfortu. W żadnym wypadku nie można tego odgórnie traktować jako robienie na złość właścicielowi.

Czytaj także: Jaka kuweta dla kota? Jaką wybrać i gdzie ją postawić?

MOCZ POZA KUWETĄ – OBSERWACJA KOTA

W takiej sytuacji należy przede wszystkim spróbować określić, kiedy taka sytuacja ma miejsce, czy codziennie, czy np. raz w tygodniu. Czy po jakimś większym wydarzeniu, jak np. zawsze po wyjeździe właścicieli na wakacje, gdy przychodzi nowy opiekun, czy po pobycie w kocim hotelu? Czy były jakieś zmiany w domu, np. byli goście, pojawił się nowy członek rodziny? Czy ostatnio uległa zmianie kocia dieta? A może pojawił się kolejny kot? Czy problem trwa od dawna, ale ostatnio przybrał na sile? Czy porcje moczu są małe, czy duże? Gdzie kot oddaje mocz – na powierzchnie płaskie czy pionowe? Oraz czy w moczu widoczna jest krew? Czy kot ma parcie na mocz – prze i prze, i tylko małe kropelki są widoczne w kuwecie lub poza nią?

Wszystkie te odpowiedzi są niezbędne, by dociec przyczyn takiego zachowania.

MOCZ POZA KUWETĄ Z POWODU STRESU

Bardzo często u podłoża takiego zachowania leży właśnie stresująca sytuacja. Wspomnieć tu mogę pokrótce sytuacje prosto z gabinetu, gdy mój pacjent – kot oddawał mocz na łóżko właścicielki, kiedy ta poznała nowego partnera. Inny przypadek, gdy nowy pies sąsiadów wył i piszczał za ścianą całe przedpołudnia, co stresowało kota. Inny kot miał problem i oddawał mocz poza kuwetę, gdy właściciele kupili nowy zestaw wypoczynkowy. Oczywiście wymagało to wielu badań, diagnostyki i dociekania przyczyn zarówno przeze mnie i jak i przez właścicieli.

OSTRE OBJAWY ZE STRONY UKŁADU MOCZOWEGO

Zaburzenia ze strony układu moczowego miewają najczęściej charakter przewlekły, czyli przykładowo raz na jakiś czas kot oddaje mocz np. na dywan. Nie oznacza to, że należy to bagatelizować. Taka sytuacja może doprowadzić do nagłego powstania ostrych objawów. Wtedy symptomy bywają niekiedy bardzo niepokojące i bywa, że trzeba pędzić do weterynarza.

W przypadku ostrych objawów opiekunowie najczęściej zauważają częste oddawanie moczu (poliakiuria) lub liczne nieudane próby oddawania moczu w kuwecie, bolesne parcie na mocz (stranguria), a następnie oddanie porcji moczu poza nią (periuria). Najczęściej wynika to z tego, że kota po prostu boli i kuweta właśnie z tym mu się kojarzy, więc od niej ucieka. W sytuacji, gdy widzimy małe porcje moczu gdzieś w mieszkaniu (skąpomocz – oliguria) czy kropelkowanie moczem na podłodze, brak wydalanego moczu mimo prób (bezmocz – anuria) czy krwiomocz (hematuria) – jak najszybciej powinniśmy zgłosić się z kotem do lekarza weterynarii.

DIAGNOSTYKA ZABURZEŃ ODDAWANIA MOCZU – BADANIA

Niezbędna jest wtedy pełna diagnostyka, w tym zbadanie moczu. Niekiedy konieczne jest także pobranie krwi, przede wszystkim, by sprawdzić funkcjonowanie nerek. Należy też wykonać badania obrazowe, jak USG, by sprawdzić, jak wygląda pęcherz moczowy, jak wyglądają nerki, moczowody i cewka moczowa. Konieczne jest także wykonanie RTG w celu wykluczenia kamicy w układzie moczowym. Pamiętajmy, że RTG i USG są to badania uzupełniające się, a nie wymienne. Zdarzają się kamienie w cewce, których nie zauważymy na USG, a widoczne będą dopiero na RTG. Gdy kot nie oddaje moczu przez 24 godziny, wymaga jak najszybszej pomocy. Niezbędne jest cewnikowanie (w znieczuleniu), a niekiedy konieczna jest nawet interwencja chirurgiczna (np. cystotomia i usunięcie kamienia moczowego np. z pęcherza moczowego). Wszystko po to, by usprawnić diurezę. Badanie moczu wraz z posiewem bakteryjnym i wykonaniem antybiogramu jest niezbędne, by zdecydować o ewentualnej antybiotykoterapii. Analiza usuniętego kamienia moczowego jest kluczowa, by wdrożyć jak najlepsze leczenie, w tym odpowiednią dietę, by nie doszło do nawrotu choroby.

KOT NIEPRAWIDŁOWO ODDAJE MOCZ – CHOROBY

By rozpocząć właściwe leczenie, ważne jest rozpoznanie przyczyny problemu. Zawsze trzeba pamiętać, że takie objawy charakterystyczne są dla wielu chorób. Należy sprawdzić, czy przyczyną nie jest kamica układu moczowego, proces nowotworowy, przewlekła choroba nerek czy zapalenie bakteryjne pęcherza moczowego. Niestety statystyki nie kłamią i ponad 60%  przypadków objawiających się zaburzeniami w oddawaniu moczu u kotów poniżej 10. roku życia, to tak zwany syndrom urologiczny kotów – SUK/FLUTD/ FIC.

Czytaj także: Choroba dolnych dróg moczowych u kotów (FLUTD) – przyczyny, objawy, leczenie

ZNAKOWANIE MOCZEM

Omawiając temat oddawania moczu poza kuwetą, należy wspomnieć o znakowaniu. Jeśli porcje moczu są małe (ok. 2 ml) i kot oddaje je często, więcej niż 5 razy na dobę, do tego na powierzchnie pionowe, jak np. meble czy firany, najprawdopodobniej mamy do czynienia ze znakowaniem terenu. Zdarza się ono przede wszystkim u kotek i kotów w okresie dojrzewania płciowego, ale może występować też u wykastrowanych osobników. Pozycja przyjmowana do oddawania moczu oraz do znakowania troszkę się różnią, dlatego warto zwrócić szczególna uwagę, gdzie kot i w jaki sposób oddaje mocz. A nawet nagrać filmik.

Takie znakowanie to forma komunikacji między kotami, ale może wynikać również z pobudzenia. Kotki w trakcie rui nie rzadko znakują swój teren. Jest to również forma reakcji na stres. W przypadku znakowania także należy wzbogacić środowisko życia kota, by poprawić jego kondycję fizyczną i psychiczną (MEMO – multimodal environment modification). Warto także zbadać kota i wykluczyć wszelkie choroby, które mogą wywołać podobne objawy. Nierzadko należy też zasięgnąć opinii behawiorysty.

KOT ODDAJE KAŁ POZA KUWETĄ – PRZYCZYNY

Taka sytuacja zdarza się już zdecydowanie rzadziej niż oddawanie moczu poza kuwetą. Najczęściej związana jest z chorobą, np. z zatwardzeniem, czyli z bólem, który kot kojarzy z defekacją w kuwecie. Bywa, że kotu trudno przyjąć odpowiednia pozycję w kuwecie (np. gdy jest zakryta) i dlatego też wybiera inne miejsce. Podobnie u kotów w starszym wieku, którym przewlekle zapalenie stawów (OA – osteoarthritis) nie pozwala przyjąć odpowiedniej pozycji w kuwecie. Niekiedy problemem nie jest oddawanie stolca poza kuwetę, ale brudzenie okolicy zadu i futra w trakcie defekacji, co także może świadczyć o chorobie.

W takim przypadku należy udać się do lekarza, przeprowadzić odpowiednią diagnostykę – badanie kliniczne, ewentualnie RTG, badanie krwi, badania kału w kierunku pasożytów. Ważne jest tu także konsystencja kału jaki jest wydalany oraz jak często się przydarza się to kotu. Co robimy w takiej sytuacji? Podobnie jak w przypadku oddawania moczu poza kuwetą – obserwujemy kota i staramy się odpowiedzieć na pytania, które pomogą nam znaleźć wzorzec dotyczący sytuacji, w jakich kot oddaje kał poza kuwetę. Warto także przygotować zdjęcie stolca, gdyż może to być pomocne w określeniu przyczyn takiego zachowania.

Małgorzata Glema, lekarz weterynarii