Zapalenie dziąseł u kota – przyczyny, objawy, leczenie

Problem zapalenia dziąseł u kotów dotyczy niesamowicie dużej liczby, bo aż ponad 80% osobników w Polsce. Jest to choroba najczęściej diagnozowana przy rutynowych kontrolach stanu zdrowia pupila. Termin „zapalenie dziąseł” odnosi się jedynie do problemu obejmującego dziąsła. Jednak niektóre choroby u kotów mogą początkowo obejmować dziąsła, a następnie nawet całą jamę ustną. Zapalenie dziąseł to obszerny temat, dotyczący zarówno nadmiernego osadu i kamienia nazębnego czy młodzieńczego zapalenia dziąseł, jak i przewlekłego zapalenia limfocytarno-plazmocytarnego, nazywanego zespołem stomatitis-gingivitis, w którym istotną rolę odgrywa odpowiedź immunologiczna kota.

Brzydki zapach z jamy ustnej, marudzenie i wybrzydzanie nad miską, odmawianie posiłku, ślinienie się, pojawienie się krwi z jamy ustnej, ocieranie łapami o pysk to tylko niektóre z objawów toczącej się w jamie ustnej choroby.

Jak dbać o kocie zęby i jamę ustną, jak kontrolować stan dziąseł oraz jak ważny jest to problem dla całego kociego organizmu – o tym opowiem w tym artykule. Skupię się przede wszystkim na przewlekłym zapaleniu jamy ustnej i dziąseł u kotów.

Czym jest zapalenie dziąseł u kota?

Na początek trochę anatomii. Termin „choroby przyzębia” odnosi się do zakażeń i zapaleń tkanek przyzębia, czyli dziąseł, ale także więzadeł przyzębia, kości wyrostka zębodołowego i cementu zębowego. Wyróżnia się dwie główne choroby przyzębia – zapalenie przyzębia i zapalenie dziąseł. W przypadku kotów przewlekłe zapalenie najczęściej dotyczy dziąseł, rzadziej przyzębia. Gdy choroba dotyczy całej jamy ustnej, proces zapalny obejmuje łuki podniebienne, podniebienie twarde i miękkie, a niekiedy nawet język, wargi czy całe gardło.

W jamie ustnej kota codziennie, po każdym posiłku, pozostają liczne resztki pokarmowe tworzące osad zarówno na dziąsłach, jak i na powierzchni zębów. Płytka nazębna (inaczej osad nazębny) tworzona jest nie tylko przez resztki pokarmowe, ale też przez skupiska bakterii (biofilm bakteryjny) i uboczne produkty ich przemiany materii, glikoproteiny śliny, a także substancje nieorganiczne wraz komórkami nabłonkowymi i zapalnymi. Jeśli nie będziemy dbać o regularną higienę jamy ustnej kota, z czasem dojdzie do mineralizacji kamienia nazębnego. Ten uciska dziąsła, wywołuje ich zapalenie, a nawet mechaniczne uszkodzenie. Przewlekły proces zapalny dziąseł ewoluuje, pobudzając układ odpornościowy wytwarzający nadmierną ilość antygenów. Układ immunologiczny kotów szczególnie szybko reaguje, zostają uwalniane cytokiny, prostaglandyny, a nawet czynnik martwicy nowotworów (TNF). Ta nadmierna i nieprawidłowa odpowiedź immunologiczna do dziś nie jest do końca wyjaśniona. Podejrzewa się, że głównym czynnikiem wywołującym chorobę jest płytka nazębna, ale składowych etiologii choroby może być więcej.

W wyniku toczącego się zapalenia dziąseł może dojść do licznych konsekwencji, zarówno miejscowych, jak i ogólnoustrojowych. Do tych pierwszych zaliczamy:

• brak prawidłowej ochrony zębów, a w konsekwencji ich zwiększoną ruchomość w obrębie zębodołów,
• ciężkie zapalenia dziąseł i przyzębia,
• recesję dziąseł,
• odsłonięcie korzeni, a w konsekwencji wypadanie zębów,
• łagodne i umiarkowane krwotoki z dziąseł,
• pojawienie się wydzieliny (surowiczej, ropnej, krwistej śluzowo-ropnej) z nosa i powstanie przetoki ustno-nosowej.

W mocno zaawansowanych stanach dochodzi do przewlekłej choroby błony śluzowej nosa, a także do patologicznych złamań żuchwy lub szczęki. Zapaleniu całej jamy ustnej towarzyszy obrzęk i przekrwienie tkanek, na powierzchni błon śluzowych nierzadko powstają nadżerki i owrzodzenia. Odpowiednio reagują także okoliczne węzły chłonne podżuchwowe, które stają się powiększone i bolesne. Kot przestaje jeść, pielęgnować się, staje się odwodniony, chudnie, jego odporność spada, a praca narządów wewnętrznych jest zaburzona.

Warto tu także podkreślić, że w jamie ustnej znajdują się bakterie fizjologicznie będące jej naturalną florą. Jednak gdy higiena jamy ustnej jest niewystarczająca, a płytka nazębna jest obfita, bakterie namnażają się i stanowią poważny problem. W kontrolnych posiewach bakteryjnych przy zapaleniu dziąseł izolowane są nie tylko bakterie tlenowe, ale także beztlenowe. Co warto podkreślić, kondycja jamy ustnej to niezwykle ważny czynnik zdrowotny dla całego organizmu. Przy zapaleniu dziąseł i przyzębia kot podczas oddychania aspiruje wszystkie drobnoustroje, które mogą przyczynić się do chorób ogólnoustrojowych. Wykazano związek między wstępowaniem chorób przyzębia a ryzykiem rozwoju przewlekłej choroby nerek (CKD), a także związek z pojawieniem się azotemii. To właśnie choroby narządowe i powikłania układowe należą do najczęstszych powikłań ogólnoustrojowych powstałych w wyniku zapalenia dziąseł. Można więc wyraźnie powiedzieć, że stan jamy ustnej wpływa na długość i komfort życia kotów.

Zapalenie dziąseł u kota – rodzaje

Zapalenie dziąseł w wyniku zbierania się płytki nazębnej i kamienia nazębnego

Zapalenie dziąseł jest niezwykle powszechne, występuje u kotów w każdym wieku i ma bardzo zróżnicowane nasilenie. Wyróżnia się zapalenie dziąseł o stopniach zaawansowania zmian zapalnych: łagodnym, średnim i ciężkim.

• Łagodne zapalenie dziąseł występuje bardzo często, u kotów w każdym wieku. Pojawia się bardzo szybko, jak tylko zaczyna się tworzyć osad nazębny (nawet w kilka dni po zabiegu stomatologicznym). Nie stanowi ono poważnego problemu i najczęściej da się chorobę opanować regularną higieną zębów i jamy ustnej.
• Umiarkowane zapalenie dziąseł jest również bardzo częste. W tym przypadku płytka nazębna gromadzi się na zębach, a dziąsła stają się coraz bardziej zaczerwienione. Na tym etapie można zaobserwować recesję dziąseł. Widoczne mogą być również kieszonki dziąsłowe, czyli miejsca, w których dziąsło zaczęło oddzielać się od zęba, zapewniając idealne miejsce do gromadzenia się pokarmu, bakterii, płytki nazębnej i kamienia nazębnego. Na tym etapie domowa higiena jamy ustnej przynosi oczekiwane korzyści, szczególnie gdy nie doszło do wytworzenia się kamienia nazębnego.
• Ciężkie zapalenie dziąseł może być dla kota bardzo bolesne. Ten rodzaj zapalenia dziąseł jest powszechny u kotów, które mają dużą ilość płytki nazębnej i kamienia nazębnego na zębach. Widoczna jest recesja dziąseł oraz pojawiają się kieszonki dziąsłowe, które są zwykle głębsze niż w przypadku umiarkowanego zapalenia. Ciężkiego zapalenia dziąseł zwykle nie można odwrócić za pomocą domowej higieny. W takim przypadku kot wymaga znieczulenia ogólnego, aby przeprowadzić profesjonalny zabieg periodontologiczny (skaling i polerowanie zębów). Jeśli stopień recesji dziąseł jest poważny, odsłonięty jest korzeń zęba, może być konieczne usunięcie zęba (ekstrakcja). Po zabiegu zaleca się domową higienę, w tym przede szczotkowanie zębów.

Zapalenie przyzębia zdarza się rzadziej i występuje przede wszystkim u starszych kotów. Dziąsła są zwykle bardzo zaognione i zaczerwienione. Nierzadko w takim przypadku obecna jest duża ilość kamienia nazębnego. Więzadła otaczające i podtrzymujące ząb objęte są procesem zapalnym, odsłonięty jest korzeń zęba, co powoduje jego niestabilność. Nierzadko dochodzi do powikłania bakteryjnego i pojawienia się wydzieliny ropnej.

Młodzieńcze zapalenie dziąseł u kotów / Młodzieńcze przerostowe zapalenie dziąseł u kotów

Występuje u kotów około 6.-8. miesiąca życia, u których pojawiły się już zęby stałe. Dziąsła ulegają zapaleniu, zaczerwienieniu i obrzękowi, a w przypadku tej choroby niekiedy i przerostowi. Przerost polega na pojawieniu się większej liczby prawidłowych i fizjologicznych komórek budujących dziąsła. Wskutek tego dziąsła są rozrośnięte i jakby nadmuchane. Powstają kieszenie dziąsłowe.

Przyczyny, czyli etiologia choroby, nie są do końca znane. Prawdopodobny wydaje się udział wielu czynników, w tym np. nosicielstwo wirusa FELV, FIV czy FHV. Uważa się także, że choroba wynika z nadmiernej reakcji układu immunologicznego na wyżynanie się stałych zębów. Wśród przyczyn wymienia się także osad nazębny, czyli płytkę nazębną. Koty rasowe, szczególnie ras orientalnych, mają predyspozycje do pojawienia się tej choroby.

Może się ona rozwinąć w przewlekłe zapalenie jamy ustnej i dziąseł, a także w młodzieńcze zapalenie przyzębia. W jego wypadku pojawia się krwawienie z jamy ustnej z powodu chwiejności zębów i utraty ich prawidłowego przyczepu w zębodole.

Przewlekłe zapalenie jamy ustnej i dziąseł u kotów

Choroba nazywana zespołem gingivitis-stomatisis (Feline chronic gingivostomatitis – FCGS) czy też limfocytarno-plazmocytarnym zapaleniem dziąseł (z racji dominacji tych komórek w badaniu cytologicznym dziąseł). To najpoważniejsza choroba dziąseł. Dotyczy kotów w każdym wieku, każdej rasy i płci. Literatura podaje, że predyspozycje mają najczęściej osobniki między 2. a 8. rokiem życia. Choroba, jak wspominałam, może przebiegać tylko z miejscowymi objawami zapalenia dziąseł i błony śluzowej – najczęściej w okolicy zębów przedtrzonowych i trzonowych – lub też jako proces uogólniony, obejmujący cała jamę ustną, szczególnie jej tylną część wraz z fałdami podniebienno-językowymi. Choroba ma podłoże wieloczynnikowe. Do jej rozwoju przyczyniają się: obecność płytki i osadu nazębnego, bakterii w jamie ustnej, nosicielstwo innych chorób, w tym chorób zakaźnych.

Koty chorujące przewlekłe na FIV (wirus niedoboru immunologicznego kotów), FELV (białaczka kotów), nosiciele FHV (herpeswirus kotów) w związku z występującą u nich immunosupresją są bardziej podatne na pojawienie się przewlekłego zapalenia jamy ustnej i dziąseł, jego cięższy przebieg i niekiedy utrudnione leczenie.

Szczególnie ważną rolę w przebiegu niektórych ciężkich zapaleń dziąseł ma FCV (kaliciwirus kotów). Nie znamy dokładnej roli tego wirusa w przebiegu choroby, niektórzy uczeni podkreślają, że być może jest to raczej powikłanie choroby, a nie przyczyna jej powstania. Na pewno jednak można stwierdzić, że wirusa izoluje się szczególnie często przy trudno leczących się przypadkach choroby, o ciężkim przebiegu. Zwłaszcza gdy po całkowitej ekstrakcji zębów nadal toczy się choroba zapalna i poprawa jest niewielka. Wyizolowanie wirusa (wymaz z dziąseł i badanie PCR) w trakcie leczenia na pewno wpływa na rokowanie oraz długość i rodzaj terapii.

Wszelkie inne choroby ogólnoustrojowe wywołujące stres i spadek odporności także mogą wpływać na stan dziąseł, szczególnie przy obecności osadu i kamienia nazębnego.

Warto także wspomnieć, że przewlekle zapalenie jamy ustnej i dziąseł u kotów może być prekursorem pojawienia się zmiany nowotworowej w obrębie jamy ustnej i określane jest niekiedy jako stan przednowotworowy.

Zapalenie dziąseł u kota – objawy

Objawy zapalenia dziąseł mogą być od słabo wyrażonych do zaawansowanych. Wszystko zależy od stopnia rozwoju choroby, długości jej trwania oraz wrażliwości kota. Ogólnie mówiąc, zapalenie dziąseł i ból z tym związany w początkowej fazie choroby są dobrze kamuflowane przez koty. Najczęściej problem zaczyna być widoczny w trakcie spożywania posiłków. Sporadyczne wybrzydzanie przy karmie często przez opiekuna wiązane jest z wydziwianiem kota czy nagłą zmianą stylu żywienia. Każdego tygodnia słyszę w gabinecie: „z wiekiem mu się smaki zmieniły”, „kiedyś jadł suchą karmę, a teraz woli mokrą!”. Rzadko kiedy wiążemy to z chorobą toczącą się w jamie ustnej. Jednak z czasem dołączają kolejne objawy. U jednego pacjenta w pełni widoczne będą wszystkie, u innego tylko niektóre. Najczęściej klienci skarżą się także na brzydki zapach z pyska kota. Ale uwaga! Nie zawsze jego przyczyną jest zły stan dziąseł. Warto to jednak zawsze skontrolować i sprawdzić.

Do najczęstszych objawów zapalenia dziąseł należą:

• zmienny apetyt,
• brak apetytu,
• ból,
• ślinienie się,
• krwawienie z jamy ustnej,
• brzydki zapach z jamy ustnej,
• odskakiwanie od miski
• przerywanie posiłku,
• agresja,
• wycofanie społeczne,
• ograniczona samopielęgnacja – pogorszenie stanu okrywy włosowej (matowienie sierści, jej pozlepianie, kołtuny),
• utrata masy ciała, wychudzenie, odwodnienie.

Zapalenie dziąseł u kota – diagnostyka

Zapalenie dziąseł jest bardzo często diagnozowane w trakcie kontrolnych wizyt w gabinecie weterynaryjnym. Ku zdziwieniu właścicieli, którzy absolutnie nie podejrzewali, że kot na coś choruje – dlaczego? Jak wspomniałam, koty naprawdę maskują objawy choroby i nie pokazują ani bólu, ani dyskomfortu, jakie odczuwają przy każdym spożywanym posiłku. Gdy widzimy kota, który częściej odchodzi od miski, chudnie, to znaczy, że chorobowa doskwiera mu przynajmniej do kilku miesięcy.

Diagnostyka zapalenia jamy ustnej i dziąseł u kotów polega przede wszystkim na oględzinach. Zaglądanie do pyszczka kota nieznieczulonego, szczególnie przy zaawansowanych objawach choroby, może być przyczyną bólu i agresji. I może to być po prostu niemożliwe do wykonania. Dlatego też pełna diagnoza stawiana jest po zbadaniu pacjenta w sedacji czy lekkim znieczuleniu. U kotów, które dają sobie otworzyć pysk i do niego zajrzeć, diagnoza stawiana jest w gabinecie weterynaryjnym od razu, na podstawie badania i obrazu klinicznego dziąseł i w oparciu o wywiad weterynaryjny.

W celu ogólnej kontroli stanu pacjenta oraz w ramach przygotowania do znieczulenia należy wykonać także badania krwi – morfologię i biochemię. Nie stwierdza się żadnych charakterystycznych zmian w wynikach i mogą one być wszystkie w normie mimo przewlekłej i poważnej choroby kota. Warto także wykonać, szczególnie jeśli nie były przeprowadzane wcześniej, testy w kierunku FIV i FELV.

W znieczuleniu lekarz weterynarii określa stan dziąseł i jamy ustnej, a także wszystkich zębów. Wymaga to więc dokładnego badania stomatologicznego, polegającego na zgłębnikowaniu zębów, sondowaniu rowka dziąsłowego oraz badaniu RTG całego uzębienia. Warto także wykonać badanie cytologiczne z dziąseł, a w niektórych przypadkach konieczne będą posiew bakteryjny wraz z antybiogramem czy pobranie wycinka do badania histopatologicznego (szczególnie przy asymetrycznych zmianach rozrostowych dziąseł). Badanie w kierunku kaliciriwirozy (FCV) polega na pobraniu wymazu z dziąseł (najlepiej szczoteczką cytologiczną) i wysłaniu na badanie PCR.

Zapalenie dziąseł u kota – leczenie

1. Przy obecności kamienia nazębnego i miejscowego zapalenia dziąseł u kotów postępowaniem z wyboru jest przeprowadzenie profesjonalnego zabiegu periodontologicznego, czyli czyszczenia uzębienia (skaling) z płytki i kamienia nazębnego oraz polerowania szkliwa. Niekiedy konieczne może okazać się usunięcie, czyli ekstrakcja zęba. Jest to zabieg w pełnej narkozie, do którego należy odpowiednio się przygotować (badanie kliniczne, badania krwi, ewentualnie echo serca). Po profesjonalny oczyszczeniu zębów powstają idealne warunki do regularnej domowej higieny jamy ustnej w celu ograniczenia nawrotów choroby. Niekiedy w terapii zapalenia dziąseł konieczne jest także zastosowanie antybiotyków oraz leków przeciwzapalnych i przeciwbólowych.
2. W przypadku młodzieńczego zapalenia jamy ustnej leczenie polega przede wszystkim na wykonaniu zabiegu periodontologicznego – skalingu i polerowania szkliwa, a następnie regularnej domowej higienie jamy ustnej w celu ograniczenia odkładania się płytki nazębnej. Niekiedy niezbędne jest także zastosowanie leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych oraz miejscowych preparatów poprawiających kondycję dziąseł i środków o działaniu przeciwbakteryjnym. Bywa, że konieczne jest podanie kotu antybiotyków lub przeprowadzenie ekstrakcji zębów.
3. Opisano kilka metod (protokołów) leczenia FCGS. Metodę leczenia należy zawsze dostosować do stopnia zaawansowania zmian w jamie ustnej, a także do wieku i kondycji pacjenta.

 

Celem leczenia są:

• przede wszystkim zniesienie bólu pacjenta – pamiętajmy, że choroba ta wywołuje silny ból i codzienny dyskomfort – w tym celu stosuje się leki przeciwbólowe, jak np. leki z grupy opioidowych, gabapentynę czy niesterydowe leki przeciwzapalne (NLPZ);
• zmniejszenie odpowiedzi immunologicznej poprzez zastosowanie glikokortykosteroidów, cyklosporyny;
• zmniejszenie odczynu zapalnego i usunięcie czynników zapalnych – np. odpowiednio do sytuacji stosuje się antybiotyki zgodnie z antybiogramem czy terapie zrekombinowanym kocim interferonem omega w przypadku potwierdzenia obecności kaliciwirusa (FCV);
• zapobieganie gromadzeniu się płytki nazębnej, czyli codzienne dbanie o higienę jamy ustnej.

W tym miejscu chcę wyraźnie podkreślić, że zabiegiem kluczowym w leczeniu chorób dziąseł i jamy ustnej u kotów jest całkowita lub częściowa ekstrakcja, czyli usuniecie zębów. Jest to postępowanie znacznie odmienne niż w przypadku podobnie przebiegających chorób u psów czy u ludzi. Niejednokrotnie w pierwszym momencie informacja o takiej konieczności jest źle odbierana przez opiekuna kota. Jednak jest to najlepsze rozwiązanie, szczególnie w przebiegu zaawansowanego i trudno leczącego się zapalenia jamy ustnej u kotów. Usunięcie kotu zębów pozbawia go czynnika stymulującego stan zapalny. Układ immunologiczny uspokaja się i wycisza. W 60% przypadków zabieg ten eliminuje chorobę i jej objawy oraz pozwala na normalne funkcjonowanie zwierzęcia. Ekstrakcja znacząco poprawia komfort życia pacjentów. Po zabiegu kot nie będzie wymagał specjalistycznych karm czy innego sposobu karmienia do końca życia. Będzie otrzymać odpowiednie leki przeciwbólowe przez kilka dni lub tygodni. W 2-3 dni po zabiegu w zupełności wróci do formy sprzed choroby. Gojenie jest szybkie i w większości przypadków przebiega bez komplikacji. Dlatego jeśli lekarz kieruje na taki zabieg, nie należy się go bać. Nie powinniśmy odwlekać zabiegu, szczególnie gdy próby leczenia farmakologicznego nie przynoszą żadnego efektu lub jedynie chwilową poprawę.

Ekstrakcja zębów może być podzielona na 2 czy 3 zabiegi, a niekiedy wykonywana jest od razu całkowicie. Wszystko zależy od zaawansowania zmian, kondycji pacjenta i od operatora, czyli chirurga stomatologa. Ponadto wyróżnia się częściową ekstrakcję, gdy usuwane są tylko zęby policzkowe (trzonowce, przedtrzonowe) lub jak wspomniałam, całkowitą, gdy usuwane są wszystkie zęby. Wszystko zależy od wskazań do zabiegu. Ekstrakcja zębów jest leczeniem z wyboru przy nasilonych lub nawracających przypadkach zapalenia dziąseł i jamy ustnej u kotów, nawet bez podejmowania kolejnych prób leczenia farmakologicznego.

Warto także wspomnieć o leczeniu laserem CO₂, szczególnie w opornych na leczenie przypadkach. Terapia polega na zwęgleniu tkanki zapalnej i powstaniu po prostu blizny, w której prawdopodobieństwo rozwinięcia się ponownej reakcji zapalnej jest zdecydowanie mniejsze.

Istnieją także doniesienia o stosowaniu terapii komórkami macierzystymi, jednak odpowiedź kotów na tę terapię zależna jest od rodzaju odpowiedzi immunologicznej. Dlatego też ta metoda nie przyjęła się póki co w standardach leczenia.

W leczeniu stosowane są także miejscowe preparaty, np. pasty czy aerozole zawierające chlorheksydynę – substancję o działaniu antyseptycznym – oraz laktoferynę – związek o działaniu bakteriostatycznym i immunomodulującym.

Choroba ta, szczególnie gdy jest zaawansowana i obejmuje całą jamę ustną, wymaga wiele czasu, by ją ustabilizować, wielu wizyt u lekarza weterynarii i cierpliwości ze strony opiekuna. Należy regularnie kontrolować wagę kota, jego ślinienie się, apetyt oraz oceniać komfort życia i stopień bólu i dyskomfortu (tutaj ważna jest zdolność ziewania kota i jego reakcje przy otwieraniu pyska). Niekiedy całkowita ekstrakcja zębów nie przyniesie wszystkich oczekiwanych korzyści, komfort życia kota się polepszy, ale zmiany zapalne mogą nadal się utrzymywać. Rokowanie jest zawsze ostrożne. Nie da się przewidzieć reakcji pacjenta na wybraną metodę leczenia. Jedne koty dobrze reagują po wykonaniu skalingu, dbaniu o higienę jamy ustnej i przeleczeniu lekami przeciwzapalnymi. U innych dopiero całkowita ekstrakcja zębów daje efekty. U jeszcze innych nie przyniesie ona korzyści, a zadziała dopiero wdrożenie terapii zrekombinowanych kocim interferonem omega. Leczenie tej choroby bywa długie, polega niekiedy na wypróbowaniu rożnych metod i konieczności kolejnych badań czy znieczuleń pacjenta. Na pewno im później wdroży się właściwe leczenie, tym trudniej zatrzymać proces zapalny. Nosicielstwo dodatkowych wirusów, jak FCV czy FIV, co niestety jest dość częste wśród kotów, utrudnia proces leczenia.

Nieleczona choroba, w zależności od stopnia zaawansowania, kondycji kota, nosicielstwa wirusów, doprowadzi do stopniowego wyniszczenia całego organizmu, spadku apetytu, wychudzenia, odwodnienia, objawów ogólnoustrojowych i śmierci pacjenta.

Zapalenie dziąseł u kota – profilaktyka

Nie ma żadnego innego magicznego sposobu dbania o higienę jamy ustnej lepszego niż mycie zębów. Codzienne szczotkowanie i dodatkowe stosowanie preparatów opóźniających proces gromadzenia się płytki nazębnej są jedyną metodą utrzymywania jamy ustnej kota w zdrowiu. A niekiedy i to może być niewystarczające. Wiem, że mycie kotom zębów jest trudne, zdecydowanie trudniejsze niż w przypadku psów. Jednak gdy mamy małego kotka, warto od początku go do tego przyzwyczajać i uczyć. U dorosłego kota to bardzo trudne, wręcz niemożliwe, by zmienić jego nawyki. Nie można się jednak poddawać. Rynek zoologiczny oferuje nam dużo produktów, past, czyścików, chusteczek stomatologicznych, sporo rodzajów szczoteczek do zębów, które warto wypróbować i stosować. Pamiętajmy, że higiena jamy ustnej to higiena aktywna, czyli szczotkowanie (najważniejsze), i pasywna, czyli stosowanie wszelkich dodatków takich, jak pasty enzymatyczne, dodatki do wody np. z algami brunatnymi czy pasty z chlorheksydyną, aerozole z laktoferyną poprawiające kondycję dziąseł i działające antyseptycznie i bakteriostatycznie. Rodzaj diety, stosowanie pełnowartościowej karmy bogatej wysokostrawne białko, witaminy, makro- i mikroelemetny sprzyja prawidłowej budowie dziąseł, a niekiedy nawet i pomaga w ścieraniu się osadu nazębnego. Dodatkowo w utrzymaniu zdrowej jamy ustnej pomaga stosowanie gryzaków, np. z matatabi.

Regularna higiena jamy ustnej jest bardzo ważna, by ograniczyć odkładanie się osadu nazębnego, powstającego w wyniku gromadzenia się kamienia nazębnego, a tym samym zahamować rozwój chorób przyzębia i dziąseł.

Warto jednak dodać, że niektóre choroby dziąseł u kotów oczywiście wynikają w pewnym stopniu ze zbierania się osadu nazębnego, ale jak wspomniałam, są to choroby polietiologiczne (wieloczynnikowe) – w ich rozwoju uczestniczy przede wszystkim układ immunologiczny. Innymi słowy, nawet jeśli będziemy regularnie dbać o stan jamy ustnej kota, ale dojdzie u niego do rozwoju FCGS, to i tak konieczna będzie ekstrakcja zębów.

Zapalenie dziąseł u kota – podsumowanie

Zapalenie dziąseł to poważna sprawa, której nie wolno bagatelizować. U podstawy problemu leży przede wszystkim zbieranie się osadu i płytki nazębnej, ale i nadmierna reakcja układu immunologicznego. Stan zapalny dziąseł i kamień nazębny są wskazaniem do zabiegu stomatologicznego (skalingu), a następnie regularnej higieny jamy ustnej w domu. Jednak u kotów problem zapalenia dziąseł jest szerszy i może pojawiać się młodzieńcze zapalenie dziąseł lub też przewlekłe zapalanie jamy ustnej i dziąseł (FCGS). Ich leczenie może być długotrwałe i niekiedy problematyczne dla kota i dla właściciela. W tym wypadku ekstrakcja zębów jest złotym standardem leczenia.

Nie należy więc zwlekać z wizytą u lekarza weterynarii, szczególnie gdy u kotka brzydko pachnie z pyska, widzimy, że ma gorszy apetyt czy zaczyna zmieniać nawyki – np. przestał jeść suchą karmę i woli mokrą. Bywa, że to nie jego kaprys, tylko nie jest już w stanie jeść suchej karmy. Takie drobne zmiany w zachowaniu mogą więc być objawem poważnej choroby. Warto być czujnym. Pamiętajmy, że choroby dziąseł i nadmiar kamienia nazębnego to nie problem kosmetyczny, a zdrowotny, wpływający na długości i komfort życia kotka.

 

lek. weterynarii Małgorzata Glema