Łysienie u psa – dlaczego psu wypada sierść?

Wypadająca sierść to nieodłączny element posiadania czworonożnego przyjaciela. Linienie to naturalny, fizjologiczny proces zrzucania sierści związany ze zmianą pór roku. Najczęściej ma miejsce dwa razy do roku. Ze względu na różnorodność ras, a zarazem i różnorodność psiej sierści, linienie może być bardzo obfite i długie – jak u psów z gęstym podszerstkiem. Może też przebiegać bez gubienia dużych ilości podszerstka, a czasem wręcz niezauważalnie – u psów, które tego rodzaju włosów nie mają.

A co, jeśli sierść wypada całorocznie? Albo gdy powstają wyłysienia, czyli łyse placki? A nie daj Bóg, gdy pies w efekcie tego zaczyna łysieć? Kiedy powinno nas to zaniepokoić?

KIEDY UDAĆ SIĘ Z PSEM DO LEKARZA?

Do lekarza weterynarii należy się wybrać, gdy u psa pojawiają się takie objawy jak:

1. łyse placki,
2. zaczerwienienie skóry,
3. świąd,
4. łupież, łojotok, 
5. nieprzyjemny zapach, 
6. pies jest osłabiony, ospały, ma mniejszy apetyt (takie objawy mogą sugerować choroby ogólnoustrojowe),
7. linienie się przedłuża,
8. gdy identyczne objawy występują u innego zwierzęcia w domu.

Czytaj także: Linienie psa – jak to przeżyć?

Nadmierne wypadanie sierści prowadzi do powstania na ciele psa wyłysień. Łysienie może dotyczyć całego ciała bądź tylko określonych miejsc. Utrata czy też przerzedzenie sierści całego ciała może powstać w wyniku spadku odporności, chorób ogólnoustrojowych, alergii czy niedoborów pokarmowych. Niekiedy zmiany bywają rozległe, czasem są symetryczne – np. na bokach ciała – albo ograniczone – np. tylko na ogonie lub małżowinach usznych. Tak więc łysienie może mieć postać uogólnioną, wieloogniskową, miejscową lub plackowatą.

Ponadto wyłysienia dzieli się na te, którym towarzyszy świąd, i na takie, przy których ten objaw nie występuje. Bardzo ważne jest, aby wiedzieć, czy pies się drapie. Większość właścicieli myśli, że u ich pupila widać to bardzo wyraźnie. Nic bardziej mylnego. Po pierwsze świąd to nie tylko intensywne drapanie się. Owszem, też, ale to przede wszystkim lizanie, wygryzanie, ocieranie się np. o meble czy tarzanie się. Po drugie większość czasu psy są w domu same, właśnie wtedy skupiają się na drapaniu. Gdy przychodzi właściciel, są spacery, posiłki, inne zajęcia i niekoniecznie pupil będzie się drapać, gdyż wiele czynników odwraca jego uwagę. Podczas wizyty lekarz weterynarii zawsze zapyta o świąd – czy takowy u psa występuje oraz w jakiej skali. Jest to bardzo ważne w diagnostyce i rozpoczęciu odpowiednich badań. Oprócz tego wyłysienia można podzielić na niezapalne i zapalne, czyli takie, którym towarzyszy stan zapalny skóry. Oraz na takie, które przebiegają z przebarwieniem skóry (skóra staje się ciemniejsza) i bez jej przebarwienia.

Przyczyny nadmiernego wypadania sierści u psa

NIEPRAWIDŁOWE ŻYWIENIE

W takim wypadku włos wypada z całego ciała psa równomiernie. Może to wynikać ze złej jakości tłuszczów w diecie, niskiej strawności składników odżywczych, niedoborów makro- i mikroelementów lub nietolerancji czy alergii pokarmowych.

Czytaj więcej: Kwasy tłuszczowe i tłuszcz w diecie psa – co wiedzieć?

Nierzadko łysienie wynika z małej ilości biotyny lub cynku w diecie. Często odnotowywane braki składników odżywczych spotykamy u psów żywionych resztkami ze stołu. Pogorszenie stanu okrywy włosowej oraz jej nadmierne wypadanie może być widoczne podczas zmiany sposobu żywienia.

ALERGIA

Może być wywoływana przez alergeny środowiskowe, takie jak pyłki drzew czy roztocze kurzu w domu. Może też występować alergia pokarmowa na niektóre składniki diety bądź też kontaktowa, jak np. uczulenie na ugryzienia pcheł (APZS). Pies na skutek alergii ma przede wszystkim problemy dermatologiczne związane ze świądem. Alergie są jedną z najczęstszych przyczyn gubienia sierści u psów. U zwierzęcia występuje świąd, drapie się ono ociera i w określonych miejscach, a niekiedy nawet i na całym ciele.

Czytaj więcej: Alergia u psa- przyczyny, objawy, leczenie

ZABURZENIA HORMONALNE

Bardzo często skutkują łysieniem, najczęściej niezapalnym i symetrycznym. Choroba Cushinga, czyli nadczynność kory nadnerczy, to choroba, w której w wyniku ciągłego wydzielania kortyzolu dochodzi do ścieńczenia skóry (staje się ona pergaminowa) oraz do charakterystycznych wyłysień, najczęściej na bokach ciała. Niedoczynność tarczycy to choroba, która wypływa na jakość włosa, jego wzrost oraz wymianę. Skutkiem małej ilość hormonów tarczycy w organizmie są wyłysienia, które mogą pojawiać się na całym ciele lub tylko w na ogonie. W tym przypadku skóra w niektórych miejscach, np. na brzuchu, staje się też ciemniejsza. Zaburzenia równowagi hormonów płciowych także mają duży wpływ na organizm psa, nierzadko powodując wyłysienia na ciele (hiperestrogenizm samców i samic).

EKTOPASOŻYTY

Zazwyczaj wywołują silny świąd, przez co nierzadko powstają miejscowe wyłysienia. Obecność pasożytów powoduje też osłabienie włosa, pogorszenie jakości sierści, łupież. Najczęściej występują: świerzbowiec drążący, nużyca, cheyletieloza, pchlica. Choroby te różnią się miedzy sobą nie tylko tym, jaki pasożyt je wywołuje, ale też umiejscowieniem świądu, a przez to i miejscem utraty sierści. I tak w nużycy najczęściej pojawiają się przełysienia wokół oczu (tak zwane okulary), przy świerzbie wyłysienia występują najczęściej na łokciach i małżowinach uszu, zaś w przypadku pchlicy pies drapie się głównie w okolicy lędźwi i nasady ogona.

Czytaj także: Pchły u psa – Jak się pozbyć z domu i z psa

GRZYBICA SKÓRY

U psów najczęściej powodowana jest przez grzyby z rodzaju Microsporum lub Trichophyton. Zmiany grzybicze mogą występować równomiernie na całej powierzchni skóry, ale mogą też ograniczać się do pojedynczych zmian. Wówczas powstają tylko na określonych częściach ciała, np. na głowie, łapie czy tułowiu. Zmiany grzybicze w przypadku Microsporum canis najczęściej mają postać kerionu, czyli okrągłego wyłysienia, w środku którego odrasta sierść. Skóra często staje się sucha, pojawia się dodatkowo łupież.

CHOROBY BAKTERYJNE

Najczęściej są to ropne zapalenia skory. Wtedy też utracie włosa towarzyszą inne objawy związane z zapalaniem, takie jak obrzęk, zaczerwienienie, wykwity skórne czy wysięk zapalny. Stany zapalne skóry mogą być miejscowe (hot spot), ale też uogólnione. Pies w trakcie infekcji skóry traci intensywnie sierść.

PUNKTY UCISKOWE/ODLEŻYNY

Wyłysienia powstają w miejscach wyrostków kostnych, takich jak łokcie lub guzy biodrowe. Są to miejsca, na których pies najczęściej leży i opiera się. Takie łyse placki są efektem ciągłego drażnienia skóry i mechanicznego usuwania włosów przez tarcie i twarde podłoże. W tych miejscach z czasem mogą powstać modzele (zgrubienia, zrogowacenia skóry). Problem ten dotyczy głównie psów ras dużych i olbrzymich, o dużej masie ciała.

PRZYJMOWANIE LEKÓW

Podczas stosowania silnych leków, takich jak długotrwale przyjmowane antybiotyki, czy też w przypadku chemioterapii może dojść do utraty sierści. Również długotrwale stosowane preparaty miejscowe zawierające glikokortykosteroidy mogą osłabić ukrwienie skóry, co zmniejszy porost sierści (np. na małżowinie usznej). W miejscach podawania iniekcji, czyli zastrzyków, może także dojść do miejscowych wyłysień.

SAMOOKALECZANIE

Niektóre psy wykazują tendencję do intensywnego wylizywania określonych miejsc na ciele, co jest u nich zachowaniem kompulsywnym. Jego podłożem mogą być przede wszystkim zaburzenia behawioralne, jak stres czy nuda, ale także przewlekły ból. Jeśli pies natrętnie wylizuje np. przednią łapę – w wyniku tego może powstać wyłysienie wraz z tak zwanym ziarniniakiem z wylizywania.

INNE CHOROBY ORGANIZMU

Schorzenia ogólnoustrojowe, takie jak nowotwory, przewlekłe niewydolności narządów, choroby przebiegające z gorączką, mogą również przyczyniać się do osłabienia całego organizmu, a tym samym do wypadania sierści. Podobnie dzieje się po cieczce, po porodzie czy po zabiegach chirurgicznych, gdy spada odporność psów.

STRES

Sytuacje stresowe bardzo często powodują utratę włosów, choć rzadko kiedy dzieje się to przewlekle. Warto jednak o tym wspomnieć. Łatwo można zauważyć taką sytuacje, chociażby w gabinecie weterynaryjnym, gdy podczas wizyty na ciele psa widoczny jest łupież oraz wypada zwiększona ilość sierści. Wynika to oczywiście ze stresu związanego z badaniem klinicznym psa.

INNE

Niekiedy diagnozujemy rzadziej spotykane choroby, jak alopecja x (łysienie na nieznanym tle), sezonowe łysienie boków u psów, wyłysienia małżowin uszu, zespół krótkiego włosa u psów długowłosych, łysienie z rozrzedzeniem koloru (choroba błękitnych psów), lipidoza mieszków włosowych, dysplazja mieszków włosowych czy karłowatość przysadkowa. Są to rzadziej spotykane choroby, których stwierdzenie u psa wymaga dokładniejszych badań.

Diagnostyka

problem łysienia nie należy do najprostszych. Dlatego też jeśli pojawią się wyłysienia, lepiej nastawić się na długi proces zarówno diagnostyczny, jak i terapeutyczny. Podstawowe badania dermatologiczne to cytologia skóry, zeskrobina oraz trichogram (badanie mikroskopowe włosów). Badanie to odpowie nam na pytanie, jakie włosy wypadają – czy młode (w fazie anagenu), czy starsze (w fazie telogenu) – oraz czy są one prawidłowo zbudowane. Informacje te są bardzo przydatne w ukierunkowaniu dalszej diagnostyki. Aby móc znaleźć ogólnoustrojowe przyczyny łysienia, należy wykonać badania krwi wraz z oznaczeniem poziomu hormonów. Nierzadko wymagane są jeszcze inne badania, takie jak posiew bakteryjny wraz z antybiogramem, posiewy na dermatofity czy biopsje skóry wraz z jej badaniem histopatologicznym.

Leczenie łysienia u psa

Leczenie łysienia zależy od choroby, jaką zdiagnozujemy – wdraża się odpowiednie leki, niekiedy suplementuje hormony, podaje preparaty na ektopasożyty czy leki przeciwgrzybicze. Psychodermatozy wymagają wdrożenia odpowiednich psychotropów. Nierzadko rozważa się zmianę diety. Przede wszystkim ważna jest suplementacja NNKT. W celu leczenia samej skóry zalecane są specjalistyczne kosmetyki, takie jak szampony, wcierki, pianki czy spot-ony. Leczenie problemów dermatologicznych trwa dość długo. Całkowity cykl życia włosa trwa około 3 miesięcy, tak więc na nowy włos należy poczekać minimum kilka tygodni.

Pamiętaj, że każdy pies jest inny. Dlatego też warto zapoznać się z charakterystyką danej rasy przed zakupem psa. Jeśli przeszkadza nam duża ilość walającego się po domu futra bądź mamy alergię na psią sierść – najlepiej wybierać te rasy, które nie mają podszerstka. Jeśli zaś decydujemy się na psa konkretnej rasy – warto się dowiedzieć, jak wygląda u niej długość i intensywność linienia. Trzeba pamiętać, że linienie to nie łysienie. Jeśli w trakcie gubienia włosa pojawiają się łyse placki, należy udać się na konsultacje weterynaryjną, by zdiagnozować przyczynę problemu. Jak widać, powodów łysienia u psów może być naprawdę wiele, od najprostszych po te bardziej skomplikowane. To, co możemy zrobić samemu w domu, aby sierść była piękna i lśniąca, włos zdrowy i mocny, a linienie krótkie – to pilnować zdrowej i pełnowartościowej diety oraz regularnie wyczesywać psa.

Małgorzata Glema, lekarz weterynarii