Insulinoterapia jest kluczowym lekiem w terapii cukrzycy u psa. Na czym polega? Jaki rodzaj insuliny jest stosowany u psów? W jaki sposób dobierana jest odpowiednia dawka insuliny? Sprawdź!
Insulinoterapia u psa – na czym polega?
Głównym i najważniejszym działaniem insuliny jest wyrównanie poziomu glukozy we krwi, co ma bezpośredni wpływ na ustąpienie objawów klinicznych cukrzycy. U psów stosuje się egzogenną insulinę, najczęściej o średniej długości działania (typ lente), w dobranej odpowiednio do masy ciała psa dawce. Podaje się ją co 12 lub co 24 godziny. Najczęściej stosowana u psów jest insulina wieprzowa. Podaje się ją wyłącznie w formie iniekcji podskórnych, czyli zastrzyków. Nie istnieją syropy ani tabletki. Insuliny długo działające, stosowane u ludzi (np. podawana 1 x w tygodniu), póki co nie mają zastosowania u psów. Insulinę trzymamy zazwyczaj w lodówce i przed podaniem odpowiednio mieszamy (rolujemy). Opiekunowie są uczeni, jak wykonywać zastrzyki u psa. Najczęściej decydują się na iniekcje małymi strzykawkami i krótkimi, cienkimi igłami (tzw. insulinówkami). Dostępne są także wygodne vet-peny, w których tylko ustawiamy odpowiednią dawkę leku i zmieniamy igiełki (nie musimy nabierać leku z ampułki). Insulinę podajemy zawsze w porze karmienia psa, który najczęściej dostaje tylko 2 posiłki dziennie. Wynika to z tego, że po jedzeniu wzrasta poziom glukozy we krwi, który musimy u psa cukrzyka obniżyć. Insulina działa już po 30 minutach od podania.
Czytaj więcej: Cukrzyca u psa
Jak dobiera się dawkę insuliny dla psa?
Wszystkie te zasady stanowią podstawę leczenia, jednak każdy pies jest inny i nie jest to takie proste. Dawka insuliny, od której startujemy, rzadko kiedy jest tą, którą pies będzie otrzymywał docelowo. W kolejnych dniach lub tygodniach na podstawie samopoczucia psa oraz kontroli poziomu glukozy we krwi i w moczu zwiększamy lub zmniejszamy dawkę. Dlatego też zaraz na początku leczenia, najczęściej po tygodniu od wprowadzenia insuliny, wykonywane są tzw. krzywe cukrowe. Pies przez cały dzień pozostaje w szpitalu i co kilka godzin ma wykonywane pomiary poziomu glukozy we krwi. Lekarz weterynarii musi wiedzieć, jak pies reaguje na podanie dawki insuliny, do jakiego poziomu wzrasta glukoza po posiłku, a do jakiego po podaniu insuliny, czy w ciągu dnia nie ma zbyt niskiego poziomu glukozy (czyli hipoglikemii, gdy dawka insuliny jest zbyt wysoka) lub zbyt wysokiego (czyli hiperglikemii, gdy dawka insuliny jest zbyt niska). W czasie badania krzywej cukrowej lekarz oznacza szczyt i efektywność działania insuliny, czas jej działania oraz poziom glukozy między posiłkami. Po przeanalizowaniu krzywej oraz ustaleniu docelowej dawki insuliny dalsze pomiary glukozy wykowane są już w domu. Na początku leczenia powinny być przeprowadzane kilka razy dziennie, ale wraz ze stabilizacją pacjenta wykonywane są już rzadziej, np. raz dziennie. Chcę zaznaczyć, że ustalona dawka insuliny może wymagać w przyszłości wielokrotnych zmian. Wynika to z wielu czynników, np. ze zmiany karmy, większego wysiłku fizycznego, spadku masy ciała. Ponadto wszelkie infekcje w organizmie, czyli wszelkie zakażenia, mogą powodować tak zwaną oporność insulinową. Jak widać, psi cukrzyk wymaga bardzo dokładnego monitoringu poziomu glukozy we krwi do końca życia. Opiekunowie psów najczęściej sprawdzają poziom glukozy z kropli krwi włośniczkowej z małżowiny usznej. Nakłuwają małą igiełką brzeg małżowiny i glukometrem weterynaryjnym (ten ludzki nierzadko u psów podaje błędne wartości) kontrolują poziom glukozy. Oczywiście opiekunowie są edukowani przez lekarza weterynarii, jak dokładnie wykonywać te pomiary i jakie wartości są alarmujące. Zbyt niski poziom glukozy we krwi może prowadzić do hipoglikemii, zbyt wysoki – do hiperglikemii. Oba stany są niebezpieczne dla zdrowia psa.
Czytaj więcej: Hiperglikemia u psa – objawy i zagrożenia
Do monitoringu glikemii u psów coraz częściej stosowane są także portale naskórne, najczęściej te ludzkie. Przyklejenie portalu nie jest tak proste jak u ludzi, jednak większość zwierząt wymaga jedynie ogolenia skóry i nie ma potrzeby stosowania sedacji. Malutka igła portalu co chwilę wykonuje pomiar poziomu glukozy. Wyniki można odczytać w telefonie dzięki odpowiedniej aplikacji. W ten sposób widzimy krzywą cukrową z każdego dnia terapii, z wieloma pomiarami w ciągu dnia. Jedyne minusy to cena, konieczność wymiany portalu co 14 dni i trudna dostępność produktu. Niektórzy opiekunowie decydują się na portal w pierwszych tygodniach leczenia, kiedy monitoring jest najbardziej potrzebny ze względu na ustalanie odpowiedniej dawki leku.
Trzeba tu wyraźnie zaznaczyć, że u psa cukrzyka nie dążymy do wartości glukozy mieszczących się w normach referencyjnych. Celem leczenia cukrzycy jest osiągnięcie poziomu glukozy we krwi w ciągu doby w zakresie 100-250 mg/dl. Jednak często są to wartości trudno osiągalne. Najważniejsze są więc ustąpienie objawów choroby, dobre samopoczucie psa i jego kondycja. Spora część pacjentów dobrze funkcjonuje w granicach 100-300 mg/dl glukozy we krwi.
Po 2-3 tygodniach od rozpoczęcia leczenia konieczna jest kontrola fruktozaminy, która pokaże nam glikemię z ostatnich tygodni leczenia insuliną. Celem leczenia jest, by fruktozamina była w granicach normy referencyjnej lub niewiele ponad jej górną granicą (najlepiej między 350 500 µmol/l).
Kontrola moczu w domu jest dużo prostsza i wystarczy zakupić odpowiednie paski do jego badania (wystarczą te sprawdzające obecność glukozy i ketonów stosowane u ludzi). Podczas załatwiania się psa podkładamy pasek pod strumień moczu. Odpowiedni kolor na pasku, zgodnie z instrukcją, pokazuje obecność glukozy czy ciał ketonowych. Jest to także ważny aspekt kontroli leczenia cukrzycy, szczególnie gdy właściciele z jakichś powodów nie decydują się na pomiary poziomu glukozy we krwi w domu. W przypadku wykrycia obecności ciał ketonowych konieczna jest wizyta w gabinecie weterynaryjnym. Jeżeli glukoza, która zazwyczaj u cukrzyka obecna jest w moczu, zniknie z paska, to także powód do szybkiej wizyty w gabinecie weterynaryjnym.
O wszelkich zmianach dawki insuliny decyduje wyłącznie lekarz weterynarii! Nigdy, pod żadnym pozorem nie wolno nam zmieniać dawki insuliny na własną rękę bez konsultacji z lekarzem. Nieraz takie postępowanie kończyło się tragicznie.
Kontrole weterynaryjne to przede wszystkim analiza domowych pomiarów, badanie kliniczne psa, ważenie, ocena kondycji oraz kontrolne badanie moczu oraz krwi w większym zakresie w celu wykluczenia infekcji.
Jeżeli pacjent nie wykazuje objawów klinicznych lub są one obecne w mniejszym i akceptowalnym stopniu, jego apetyt i masa ciała także są prawidłowe, to można uznać, że cukrzyca jest dobrze kontrolowana. Wymaga to cierpliwości i niekiedy sporej ilości czasu od rozpoczęcia terapii.
Częstotliwość kontroli w gabinecie weterynaryjnym wyznacza lekarz weterynarii indywidualnie dla każdego pacjenta. U pacjentów stabilnych kontrole odbywają się co kilka miesięcy.
Pacjenci niewyrównani, z objawami kwasicy ketonowej wymagają natychmiastowej hospitalizacji na kilka dni. Stosuje się wtedy odpowiednie leki, płynoterapię w celu wyrównania zaburzeń elektrolitowych i kwasowo-zasadowych organizm, antybiotykoterapię, leki przeciwzapalne, a także insulinoterapię. Pacjenci muszą być monitorowani i kontrolowani ze względu na zagrożenie życia.
