Dogoterapia od A do Z

Dogoterapia to termin, który na pewno już kiedyś słyszeliście, ale czy na pewno wiecie, co on oznacza? Koniecznie przeczytajcie nasz tekst i poznajcie kolejny powód, by uwielbiać psiaki! 🙂

DLA CIAŁA I DLA DUSZY

Dogoterapia to piękny dowód na prawdziwość znanej maksymy, mówiącej, że pies jest najlepszym przyjacielem człowieka… Psiaki oczywiście nie zastępują ludzkich terapeutów – raczej uzupełniają ich pracę, dając człowiekowi coś, czego drugi człowiek dać nie może: bezwarunkową akceptację. Terapia z udziałem psa może wyglądać bardzo różnie. Wszystko zależy od potrzeb uczestnika terapii oraz ustalonych przez dogoterapeutę celów. Może to być np. niewidome dziecko, starszy człowiek lub osoba uzależniona. W każdym z tych trzech przypadków terapia będzie miała inny przebieg. Może ograniczyć się do głaskania, dotyku, opieki nad psem, może polegać na wspólnym wykonywaniu zadań, może też mieć formę ćwiczeń fizycznych. Dogoterapia ma szerokie spektrum zastosowań: może pomóc w rozwijaniu sprawności fizycznej dziecka z porażeniem mózgowym, może też pomóc znaleźć samoakceptację i równowagę emocjonalną osobie chorej na depresję.

Warto podkreślić, że nie każdy kontakt człowieka z psem – nawet jeśli wyzwala pozytywne emocje, poprawia samopoczucie i staje się przyczyną korzystnych zmian – powinien być określany mianem dogoterapii. W zajęciach dogoterapeutycznych biorą udział specjalnie wyselekcjonowane i wyszkolone psy, prowadzone przez kompetentnego przewodnika-terapeutę. Przebieg sesji jest ściśle ustalony i kontrolowany przez specjalistę. Niesiona w ten sposób pomoc jest więc dla czworonogów formą pracy i służby dla człowieka, nie zaś sposobem na okazywanie uczuć. Choć podczas terapii między psem a pacjentem niewątpliwie tworzy się szczególna więź, jest to w dużej mierze zasługa profesjonalnego przygotowania zwierzaka połączonego z wiedzą i doświadczeniem terapeuty.

Psów nieoswojonych z taką rolą nie powinno się zmuszać do bliskiego kontaktu z człowiekiem: przytulania, obejmowania, układania się np. dziecka na ich ciele. Mogą nie mieć na to ochoty, czuć się niekomfortowo i reagować agresją. O sposobach na pogłębianie relacji z czworonogiem pisaliśmy w naszym artykule: JAK PIES OKAZUJE MIŁOŚĆ I JAK OKAZYWAĆ MU UCZUCIA? Sprawdź, jak Twój pies rozumie Twoje gesty!

ALFABET DOGOTERAPII

Zgromadziliśmy dla Was trochę faktów, ciekawostek i najważniejszych terminów związanych z dogoterapią. Oto dogoterapia od A do Z!

A jak aktywność z udziałem zwierząt

Animal-assisted activity (w skrócie AAA) to angielski termin oznaczający aktywność z udziałem zwierząt. Jest to jedna z podstawowych form dogoterapii. Polega na rekreacji i zabawie ze specjalnie wyszkolonym psem. AAA odbywa się pod okiem instruktora, ma luźny przebieg i nienormowany czas.

B jak Borys Levinson

Borys Levinson to amerykański psychiatra, który zainspirował środowisko naukowe do badań nad możliwością udziału zwierząt w terapii osób zmagających się z zaburzeniami psychicznymi. W 1958 r. przyprowadził swojego psa do ciężko chorego mężczyzny, z którym od miesięcy nie udawało się nawiązać kontaktu. Intuicja nie zawiodła Levinsona – czworonóg rzeczywiście pomógł lekarzowi dotrzeć do pacjenta.

C jak Cze-Ne-Ka

Cze-Ne-Ka to Fundacja Przyjaźni Ludzi i Zwierząt, założona w 1998 r. przez Marię Czerwińską. Nazwa fundacji oznacza w języku Indian „wiecznie śmiejący się pies”. Cze-Ne-Ka to także imię nieżyjącego już psa Czerwińskiej, alaskana malamuta, jednego z pierwszych psów zaprzęgowych i prawdopodobnie pierwszego psiego terapeuty w Polsce.

D jak dziecko

Dogoterapia to metoda, która świetnie sprawdza się w edukacji zdrowych dzieci. Fachowa nazwa tej formy dogoterapii to…

E jak edukacja z udziałem zwierząt

Edukacja z udziałem zwierząt (animal-assisted education, w skrócie AAE) to także jedna z form dogoterapii. Udział w niej biorą zwierzęta, pedagodzy oraz dzieci – najczęściej w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym. Z psią pomocą można uczyć dzieci odpowiedzialności, rozwijać ich empatię, pokazywać, jak odczytywać emocje czworonoga i jak na nie reagować. AAE może też polegać na… lekcji matematyki! Liczenie psich łapek, uszu i ogonków to nauka i ogromna przyjemność w jednym.

F jak felinoterapia

Spośród wszystkich zwierząt to psy najczęściej pracują jako „terapeuci”, ale to niejedyne czworonogi w tej branży. Terapeutyczną moc mają także… koty, a terapia z ich udziałem nosi nazwę felinoterapii.

G jak golden retriever

Goldeny mają ogromne predyspozycje do pracy z człowiekiem. Jest to jedna z popularniejszych ras wykorzystywanych w terapii z udziałem psów.

H jak historia

Kto pierwszy wpadł na wykorzystanie dobroczynnego wpływu psa na samopoczucie człowieka w leczeniu? Już w XVIII wieku w szpitalu psychiatrycznym w Anglii lekarze wpadli na pomysł, by pacjenci opiekowali się zwierzętami, co miało im pomóc w rozwijaniu samokontroli. Kolejnym ważnym momentem w historii dogoterapii jest zakończona sukcesem próba nawiązania kontaktu z chorym psychicznie mężczyzną, którą w 1958 r. podjął psychiatra Amerykanin Borys Levinson. W 1964 r. opisał swoje doświadczenia w książce pt. „Pies jako terapeuta”. W latach 70. pracujący na uniwersytecie w Ohio Samuel i Elizabeth Corsonowie opracowali metodę, którą nazwali pet-facilitated psychoterapy, która polegała na regularnej interakcji osób z zaburzeniami psychicznymi z psami. Zastosowana przez nich forma terapii przynosiła bardzo dobre efekty, pozytywnie wpływając na samopoczucie pacjentów. Corsonowie jako pierwsi wpadli też na pomysł wykorzystania psów w procesie resocjalizacji więźniów.

I jak instruktor

Dogoterapia to współpraca uczestnika (lub grupy uczestników) terapii, specjalnie wyszkolonego psa oraz instruktora, czyli dogoterapeuty, który cały czas czuwa nad przebiegiem procesu. Aby zostać instruktorem dogoterapii, trzeba zdobyć uprawnienia do wykonywania tej niezwykle odpowiedzialnej pracy.

J jak Janina Filozof

Janina Filozof jest autorką jednej z pierwszych książek poświęconych dogoterapii. W „Dogoterapia? Co to jest?”, opublikowanej w 2004 r., znaleźć można nie tylko trochę wiedzy naukowej, ale także opis jej zastosowania w praktyce – Filozof pracowała ze swoimi psami w Polskim Stowarzyszeniu na Rzecz Osób z Upośledzeniem Umysłowym w Jarosławiu. Rok wcześniej na rynku wydawniczym pojawiła się książka o podobnej tematyce: „Dogoterapia – terapia kontaktowa z udziałem psów: założenia i wykorzystanie w pracy z osobami niepełnosprawnymi”.

K jak kynoterapia

Kynoterapia to po prostu inna nazwa dogoterapii. Możecie się także spotkać z określeniem „canisterapia”. Te trzy terminy można stosować wymiennie, bo oznaczają to samo: terapię, w której udział bierze pies.

L jak labrador

Labradory, obok golden retrieverów, to najczęściej szkolone do dogoterapii psiaki. Mają one łagodne usposobienie, a także są bardzo wrażliwymi i wiernymi przyjaciółmi człowieka!

M jak Maria Czerwińska

Maria Czerwińska to prekursorka dogoterapii w Polsce i autorka samego terminu „dogoterapia”.

W 1987 r. Czerwińska brała udział w realizacji filmu dokumentalnego pt. „Widzę”, który poświęcony był niewidomym dzieciom z ośrodka w Laskach. Zauważyła wtedy, że na małych bohaterów filmu bardzo dobrze wpływa kontakt z jej obecnym na planie psem – dotyk, poznawanie kształtów dłonią, głaskanie. Od tamtego momentu psiaki stały się w Laskach częstymi gośćmi. O terapeutycznej roli czworonogów powoli robiło się coraz głośniej. W 1996 r. Czerwińska na zorganizowanej z okazji Targów Zoologicznych i Światowego Dnia Zwierząt konferencji prasowej wygłosiła referat pt. „Dogoterapia”. Nowe słówko szybko stało się powszechnie stosowanym terminem.

N jak niepełnosprawność

Mówi się, że osoby z niepełnosprawnością potrzebują kontaktu z psem nawet bardziej niż zdrowi ludzie. Dogoterapia jest świetną metodą wspomagającą rehabilitację.

O jak owczarek

Psy pasterskie mają pewne predyspozycje do pracy w dogoterapii. Wśród psich terapeutów znaleźć można wielu przedstawicieli rasy border collie. Są to bardzo inteligentne, opiekuńcze i cierpliwe psiaki.

P jak Polski Związek Dogoterapii

Polski Związek Dogoterapii to stowarzyszenie zajmujące się propagowaniem i pogłębianiem wiedzy na temat dogoterapii, wspieraniem i zrzeszaniem osób zainteresowanych taką formą terapii, a także szkoleniem – zarówno psów, jak i ludzi. PZD istnieje od 2004 roku.

R jak rasa

Chociaż niektóre rasy są według wzorca szczególnie predysponowane do pracy w dogoterapii, to tak naprawdę największe znaczenie ma osobowość psiaka, a nie sama rasa. W końcu zdarzają się niecierpliwe goldeny, tak samo jak zdarzają się spokojne, zrównoważone i mądre kundelki. Obecnie najczęściej wybierane do dogoterapii rasy to obok goldenów i labradorów nowofundlandy, berneńskie psy pasterskie, alaskany malamuty, border collie i cavaliery, ale pamiętajmy, że to charakter, a nie rasa danego czworonoga decyduje o tym, czy nadaje się on do pracy terapeutycznej. Pies powinien być łagodny, zrównoważony, posłuszny, przewidywalny, skupiony, tolerancyjny i chętny do pracy. J

S jak Stowarzyszenie Zwierzęta Ludziom

Stowarzyszenie Zwierzęta Ludziom prowadzi różnorodną działalność edukacyjną i terapeutyczną z udziałem psów oraz kotów (tak, tak, wbrew stereotypom koty także potrafią współdziałać z człowiekiem!). Stowarzyszenie przygotowało dostępny za darmo przewodnik dotyczący dogoterapii dla osób z niepełnosprawnością.

T jak terapia z udziałem zwierząt

Drugą obok animal-assisted activity podstawową formą dogoterapii jest animal-assisted therapy (AAT), czyli terapia z udziałem zwierząt. Ma ten sam cel co AAA – poprawę funkcjonowania człowieka na wielu płaszczyznach: fizycznej, emocjonalnej, poznawczej i społecznej. Różni się od AAA planowanym, zorientowanym na konkretne cele i udokumentowanym przebiegiem.

U jak uczestnik

Kto może być uczestnikiem dogoterapii? Lista jest naprawdę długa i wciąż otwarta. Uczestnikiem terapii z udziałem psa może być osoba z niepełnosprawnością fizyczną (np. niewidoma), z zespołem Downa, ADHD, autyzmem, a także ktoś, kto zmaga się z problemami natury emocjonalnej (np. z depresją czy stanami lękowymi). Dogoterapię stosuje się ponadto w procesie edukacji dzieci, a także w ramach resocjalizacji młodzieży w zakładach poprawczych oraz więźniów.

W jak wykształcenie

Jaki dyplom trzeba zdobyć, by pracować jako dogoterapeuta? Wielu dogoterapeutów ma na swoim koncie wykształcenie pedagogiczne, psychologiczne, fizjoterapeutyczne albo weterynaryjne, ale obecnie w każdym dużym mieście można znaleźć kurs lub szkolenie, którego dyplom lub certyfikat uprawnia do pracy w zawodzie dogoterapeuty.

Z jak zooterapia

Dogoterapia jest jedną z form animaloterapii, czyli inaczej zooterapii. Za tą nazwą kryją się różne rodzaje terapeutycznych interakcji człowieka ze zwierzęciem. Nie tylko psy i koty mogą mieć dobry wpływ na naszą kondycję i samopoczucie. W zooterapii mogą brać udział także konie, delfiny, alpaki, chomiki, a nawet… żółwie!

PODSUMOWANIE

Efektywność dogoterapii to kolejny powód, by uwielbiać psy, oraz niezbity dowód na to, że są one najlepszymi towarzyszami człowieka. Warto o tym pamiętać na co dzień, podczas zwykłych czynności związanych z opieką nad czworonogiem. Ciesz się wspólnym czasem, podziwiaj psią radość życia i doceniaj oddanie. Czworonożni dogoterapeuci zasługują na uznanie – to ich praca sprawia, że świat osób, które tego potrzebują, zmienia się na lepsze!