Pies a człowiek – różnice w zapotrzebowaniu na składniki pokarmowe

Tak jak ludzie, psy potrzebują kluczowych składników odżywczych takich jak białko, tłuszcz, węglowodany, witaminy, składniki mineralne i woda. Jednak dieta psa wymaga zdecydowanie więcej białka i tłuszczu, a mniej węglowodanów niż w przypadku człowieka. Dieta człowieka powinna bowiem dostarczać najwięcej energii z węglowodanów (60-65%), w dalszej kolejności z tłuszczów (25-30%), a najmniej z białek (10-15%). Psom natomiast powinniśmy podawać karmę, która dostarcza aż 63% energii z tłuszczów, 30% z białek i maksymalnie 7% z węglowodanów.

Żywienie psa oczywiście powinno być odpowiednio zbilansowane. Należy również pamiętać, że właściwy sposób karmienia czworonoga zależy od wielu czynników, takich jak jego rasa, wielkość, wiek, ilość ruchu, stan zdrowia czy kastracja.

Tłuszcze

Zawartość tłuszczów w pokarmie dla zdrowych psów powinna spełniać normy żywieniowe. Należy zwracać uwagę na to, by zwierzę otrzymywało ich optymalne ilości: z jednej strony zaspokajające zapotrzebowania żywieniowe, a z drugiej pozwalające uniknąć negatywnych skutków nadmiaru.

Tłuszcz to istotne źródło energii dla psów i jednocześnie najbardziej skoncentrowana jej dawka spośród wszystkich energetycznych składników pokarmowych. Białka i węglowodany zawarte w karmie to ok. 3,5 kcal/g, ale tłuszcz dostarcza ponad dwukrotnie więcej energii (ok. 8,5 kcal/g), co powoduje, że to właśnie jego zawartość decyduje w głównej mierze o kaloryczności pokarmu.

Dla utrzymania zdrowia i dobrego samopoczucia psa w jego diecie wymagana jest minimalna zawartość tłuszczu na poziomie powyżej 5,5 g/100 g suchej masy karmy dla psa dorosłego i 8,5 g/100 g suchej masy dla szczeniaka. Psy tolerują wysokie zawartości tłuszczu w diecie, nawet powyżej 60% całej energii zawartej w pokarmie. Tłuszcz jest ważnym czynnikiem wpływającym pozytywnie na smakowitość, co wykorzystywane jest np. w bilansowaniu pokarmu dla wybrednych zwierząt.

Wszystkie niezbędne psu kwasy tłuszczowe znajdują się w tłuszczach zwierzęcych i roślinnych. Organizm człowieka potrafi przekształcić jeden kwas tłuszczowy w inny i w ten sposób sam produkuje niezbędne kwasy tłuszczowe. U czworonogów ta zdolność jest bardzo ograniczona.

Pomimo że psy są zdolne do trawienia i przyswajania stosunkowo dużych ilości tłuszczu, dostarczanie go więcej, niż przewód pokarmowy jest w stanie skutecznie strawić i wchłonąć, prowadzi do biegunek. Należy również pamiętać, że zbyt duża ilość tłuszczu może łatwo doprowadzić do nadwagi i otyłości. Problem ten występuje głównie wtedy, gdy psy otrzymują wysokotłuszczowe resztki ze stołu lub inne „ludzkie” smakołyki.

Białko

Psy należą do zwierząt względnie mięsożernych, co oznacza, że ich zapotrzebowanie na białko pokarmowe jest istotnie wyższe niż człowieka, ale jednocześnie mogą one efektywnie korzystać zarówno z surowców pochodzenia zwierzęcego, jak i roślinnego. Przewód pokarmowy psów jest doskonale przystosowany do szybkiego trawienia białka (a więc przede wszystkim mięsa).

Zalecane minimalne zawartości białka w pokarmie dla psów dorosłych to 18 g/100 g suchej masy karmy. Dla szczeniąt natomiast 25 g/100 g suchej masy karmy do 14. tygodnia życia i 20 g/100 g suchej masy karmy powyżej 14. tygodnia życia. Nie istnieje górny limit zawartości białka w pokarmie dla zdrowych psów, powyżej którego stwierdzano by niekorzystne oddziaływanie na zdrowie. Górną granicę determinuje zapotrzebowanie na inne składniki odżywcze. Oznacza to, że w praktyce u zdrowych psów nie ma możliwości „przedawkowania” białka.

Składowe części białka to aminokwasy. Lista niezbędnych aminokwasów dla psów jest dłuższa niż ta dla człowieka. Jest to jeden z argumentów potwierdzających mięsożerność tego gatunku, w odróżnieniu od wszystkożerności człowieka. O mięsożerności psów świadczy ich zapotrzebowanie na aminokwas obecny w tkankach zwierzęcych – argininę (aminokwas, który nie jest niezbędny w diecie człowieka). Zapotrzebowanie na białko powinno być w min. 50% zaspokojone białkiem pochodzenia zwierzęcego. U człowieka – maksymalnie w 35%.

Ilość dostarczanego białka powinna być skorelowana z jego kalorycznością. Im więcej kalorii w diecie, tym bardziej należy proporcjonalnie zwiększyć zawartość białka.

Pełnoporcjowe karmy gotowe (zarówno suche, jak i mokre) zawierają dobrze przyswajalne i odpowiedniej jakości białko i jego składowe aminokwasy – w ilościach, które gwarantują zaspokojenie potrzeb żywieniowych i mogą stanowić wyłączne źródło pokarmu.

Nie można zapominać, że dla psa białko zwierzęce jest 6 razy lepiej przyswajalne niż roślinne. Oznacza to, że zastąpienie w diecie psa mięsa białkiem roślinnym pochodzącym np. z soi sprawi, że nawet przy odpowiedniej zawartość białka w karmie i tak nie będzie ono w pełni przyswajane przez psa.

U psów karmionych zbilansowaną karmą komercyjną (np. suchą) rzadko dochodzi do niedoboru białka. Jeżeli się on pojawia, to wynika zazwyczaj z faktu, że właściciele próbują oszczędzać, podając psu pokarm niskiej wartości i źle wytworzony, szczególnie w okresie zwiększonego zapotrzebowania na białko (np. podczas ciąży, laktacji lub intensywnego wysiłku fizycznego).

Węglowodany

Węglowodany dla względnie mięsożernych psów nie są niezbędnymi substancjami odżywczymi, ale w dużej mierze to od ich zawartości i jakości zależy prawidłowe funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Dowiedziono, że psy nie potrzebują źródła węglowodanów w diecie, jeśli zawiera ona na tyle duże ilości tłuszczów i białek, że dostarcza odpowiedniej ilości związków do produkcji w organizmie glukozy.

Fakt, że psy nie potrzebują węglowodanów, jest z reguły bez znaczenia, bo większość karm gotowych oraz diet domowych zawiera je w ilości co najmniej umiarkowanej. Najczęściej w postaci skrobi. Surową skrobię psy trawią w niewielkim stopniu, jednak ugotowana staje się lepiej przyswajalna. Na dostępność skrobi w znacznym stopniu wpływa sposób obróbki termicznej, a także rozmiar nasion w produkcie. Odpowiednie podgrzanie (na przykład podczas procesu produkcji suchej karmy dla psów) bardzo zwiększa strawność skrobi. Ponadto drobno mielone ziarno ułatwia przyswajanie węglowodanów.

Włókno pokarmowe (błonnik) nie jest niezbędnym składnikiem odżywczym w diecie psa, ale powinna zawierać jego optymalną ilość, gdyż jest konieczne do prawidłowego funkcjonowania przewodu pokarmowego. Optymalna zawartość włókna w diecie dla psów wynosi 3-7% suchej masy karmy.

Trzeba pamiętać, że dla organizmu psa, pokarm zawierający wysoką ilość węglowodanów jest naprawdę dużym wyzwaniem. Najmniej niebezpiecznymi konsekwencjami zalegania węglowodanów w przewodzie pokarmowym psa są biegunki oraz gazy. W większości przypadków systematyczne ich podawanie w dużych ilościach kończy się otyłością.

Podsumowanie

Jedną z podstawowych zasad żywienia psów jest konieczność zachowania umiaru i zdrowego rozsądku. Nie jest sztuką wrzucenie do miski pierwszej lepszej karmy, parówki czy resztek z obiadu. Dla zdrowia i prawidłowych funkcji organizmu niezbędne jest, aby pies otrzymywał karmę zawierającą odpowiednie proporcje składników odżywczych, a także witamin oraz składników mineralnych. Potrzeby żywieniowe ludzi i psów znacznie się różnią. Układ trawienny i metabolizm psa są inne niż u człowieka. W związku z tym pupil wymaga innej diety niż nasza, dostosowanej do jego specyficznych potrzeb.

Główną wadą pokarmów przygotowywanych w domu jest ich niezbilansowanie. Zazwyczaj zawierają one nieprawidłowe ilości składników odżywczych. Należy pamiętać, że zarówno ich niedobór, jak i nadmiar są szkodliwe i mogą być przyczyną wielu chorób.

Jeżeli mamy problem z właściwym skomponowaniem diety naszego psa, to sięgajmy po gotową suchą karmę (oczywiście o wysokiej wartości odżywczej). Jest ona odpowiednio zbilansowana, czyli zawiera wszystkie składniki, które są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu psa, w odpowiednich proporcjach. Sięgając po wysokiej jakości karmę i przestrzegając zaleceń producenta, zapewnimy naszemu czworonogowi wszystko, co najlepsze.

Ponadto stosując suchą karmę, nie musimy sięgać już po inne rodzaje pokarmów. Pełnoporcjowe karmy gotowe są opracowane na podstawie norm żywieniowych tak, że gwarantują dostarczenie wszystkich niezbędnych składników odżywczych oraz energii w odpowiednich ilościach i proporcjach, spełniając tym samym potrzeby żywieniowe zwierząt. Nie wymagają one żadnej suplementacji i mogą stanowić wyłączne źródło pokarmu każdego dnia.

Opinia, że psy wymagają urozmaiconych posiłków, jest jedynie niepotrzebnym przeniesieniem potrzeb żywieniowych człowieka na czworonoga. Zarówno budowa przewodu pokarmowego, jak i metabolizm psa różnią się w istotny sposób od wszystkożernego człowieka. Pies jest naturalnie przystosowany do zjadania węższego spektrum pokarmu niż człowiek. W toku udomowienia stał się żywieniowo zdecydowanie bardziej elastyczny, lecz w dalszym ciągu bardzo daleko mu do wszystkożernych ludzi pod względem potrzeby i akceptacji różnorodności pokarmowej.

dr hab. inż. Wioletta Biel, prof. uczelni, specjalista ds. żywienia