Choroby serca u psa – objawy, diagnostyka, leczenie

Serce to ważny narząd, który z wiekiem często zaczyna gorzej pracować – także u psów. Psi seniorzy, tak jak ludzie w podeszłym wieku, zaczynają mieć liczne problemy zdrowotne. Jak zatem radzić sobie z psim pacjentem kardiologicznym? I u których ras powinniśmy bardziej kontrolować serce? Posłuchajcie, co na ten temat mówi Gosia. Tym razem towarzyszy jej dog niemiecki – Horton.

JAKIE OBJAWY ŚWIADCZĄ O CHOROBIE SERCA U PSA?

Najczęstszym objawem, który możemy zaobserwować u naszego psa, jest zmniejszenie tolerancji wysiłkowej – zaczyna gorzej znosić spacery, wskakiwanie na kanapę czy chodzenie po schodach. Nierzadko ma również przyspieszony oddech po spacerze, a bywa, że także w nocy. Bardzo charakterystyczne zjawisko stanowi również kaszel, który często przez właścicieli mylony jest z odkrztuszaniem czy odruchem wymiotnym. To tak zwany kaszel sercowy i zazwyczaj pojawia się on w nocy oraz nad ranem. Szczególnie nas to powinno zaniepokoić w przypadku szczeniaka. W bardziej zaawansowanych przypadkach możemy zauważyć duszność, zasinienie błon śluzowych jamy ustnej, sapanie czy nawet trzeszczenia nad klatką piersiową. Dodatkowo pies potrafi przesypiać całe dnie, co wcale nie jest związane z jego lenistwem. Nierzadko jednak na początku choroby objawy ogólne się nie pojawiają, a nieprawidłowość pracy serca można stwierdzić jedynie podczas badania psa.

Najczęstsze objawy choroby serca u psa to:

• kaszel (tzw. kaszel sercowy),
• duszność,
• nietolerancja wysiłkowa, szybkie męczenie się,
• apatia, senność, brak sił,
• siny język i sine błony śluzowe,
• sapanie, dyszenie,
• zasłabnięcia, omdlenia,
• trzeszczenia w klatce piersiowej.

Czytaj więcej: Jak prawidłowo dbać o czworonożnego pacjenta kardiologicznego

NAJCZĘSTSZE CHOROBY SERCA U PSÓW

Choroby serca dotykają przede wszystkim psy w średnim i starszym wieku. Najczęściej diagnozowanym schorzeniem jest endokardioza mitralna, czyli choroba zastawki dwudzielnej. Rozpoznaje się ją głównie u ras małych i średnich. Szacuje się, że choruje na nią aż 75% czworonogów w wieku 12 lat. Kolejna dość często stwierdzana nabyta choroba serca to kardiomiopatia rozstrzeniowa, na którą chorują szczególnie osobniki ras dużych i olbrzymich. Jednak także właściciele młodych psów, w tym kilkutygodniowych szczeniąt, powinni być czujni. U takiego młodziaka także można zdiagnozować problem kardiologiczny. W takiej sytuacji zazwyczaj mamy do czynienia z wadą wrodzoną, głównie o charakterze rozwojowym, czy też inną anomalią sercowo-naczyniową. Arytmie występują dość często i nie zawsze są powodem do zmartwień. Jako opiekunowie nie zawsze jesteśmy świadomi ze nasz pies cierpi na arytmię. Niektóre z nich są arytmiami fizjologicznymi, które nie prowadzą do powstania niepokojących objawów. Najczęstszym objawem zaburzeń rytmu serca jest nagła nietolerancja wysiłkowa czy utrata przytomności.

ENDOKARDIOZA ZASTAWKI DWUDZIELNEJ

Polega na pojawieniu się zmian w strukturze zastawki, co skutkuje jej niedomykalnością. To najczęściej diagnozowana choroba serca u psów. Szacuje się, że choruje na nią aż 75% czworonogów w wieku 12 lat. Endokardioza występuje głównie u ras małych, takich jak: cavalier king charles spaniel, jamnik czy sznaucer miniaturowy.

Czytaj więcej: Endokardioza u psa – przyczyny, objawy, leczenie

KARDIOMIOPATIA ROZSTRZENIOWA

To choroba serca polegająca na zaburzeniu kurczenia się lewej komory. Najczęściej występuje u ras dużych i olbrzymich, takich jak: bokser, doberman i wilczarz. Jest to choroba podstępna, która niestety ma złe rokowania.
Warto jednak pamiętać o tym, że nie wszystkie choroby serca u psów są groźne. Na przykład w przypadku endokardiozy zastawki dobrze zdiagnozowany i leczony pies ma duże szanse na życie w komforcie. Niemniej nie zapominajmy o tym, że pacjent kardiologiczny będzie nim do końca życia – co oznacza częste kontrole w gabinecie weterynaryjnym oraz ciągłą obserwację i dbałość ze strony opiekuna.

Czytaj więcej: Kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM) – przyczyny, objawy leczenie

ARYTMIA

Wśród pacjentów, którzy są leczeni kardiologicznie – prawie połowa wykazuje zaburzenia rytmu serca. Arytmie mogą być konsekwencją chorób serca, choroby jego komórek mięśniowych lub zaburzeń w obrębie układu bodźcotwórczo-przewodzącego. Istnieją również pozasercowe przyczyny arytmii – np. choroba endokrynologiczna, nowotworowa. Warto podkreślić, że arytmia nie zawsze zwiastuje poważną chorobę. Niektóre z nich nie wymagają interwencji i leczenia, inne natomiast bywają bardzo groźne.

Czytaj więcej: Arytmia serca u psa – przyczyny, objawy leczenie

Wady wrodzone serca u psów

Wady wrodzone dotyczą ok. 1-3% szczeniąt i bywają powodem nagłej śmierci psów poniżej 1 roku życia. Mowa tu nie tylko o wadach na tle genetycznym, ale także o wadach rozwojowych, które powstały u płodu pod wpływem niekorzystnego działania czynników środowiskowych, zakaźnych, toksycznych czy żywieniowych.

Wśród najczęściej występujących wad wymienia się choroby takie, jak:

Przetrwały przewód tętniczy Botalla (PDA) u psa

To połączenie pomiędzy aortą a tętnicami płucnymi. Przewód ten występuje fizjologicznie u płodów, gdy płuca nie są jeszcze sprawne. To właśnie tym połączeniem krew omija po prostu niepracujące jeszcze płuca. Jednak w trakcie narodzin przewód ten powinien samoistnie się zamknąć i zaniknąć. Niekiedy jednak pozostaje i zaburza prawidłowy przepływ krwi w sercu. Stopień wady zależy od tego, jak duże jest to połączenie. Nieleczona nieprawidłowość prowadzi do lewostronnej zastoinowej niewydolności serca. Wada ta częściej diagnozowana jest u suk ras takich, jak maltańczyki, pomeraniany, pudle toy i miniaturowe, bichony, chihuahua, sznaucery miniaturowe, ale także u większych ras, jak owczarki niemieckie, nowofundlandy, polskie owczarki nizinne czy labradory. Może wystąpić u każdej płci i u każdego psa. Jest to jedna z najczęściej diagnozowanych wad wrodzonych serca u szczeniąt.

Ubytek w przegrodzie międzyprzedsionkowej (ASD) u psa

Wada ta jest jedną z najrzadziej występujących u psów. Najczęściej wynika z niezarośniętego otworu owalnego (fizjologicznie występującego w życiu płodowym psów) lub z faktycznego ubytku w przegrodzie pomiędzy przedsionkami. Najczęściej krew przepływa zgodnie z różnicą ciśnienia z lewego do prawego przedsionka, nierzadko doprowadzając do niewydolności prawokomorowej. Jest to najczęściej niewielka wada i nie wymaga leczenia. Choroba ta diagnozowana jest częściej u pinczerów, dobermanów czy samojedów.

Ubytek w przegrodzie międzykomorowej (VSD) u psa

Wada ta polega na występowaniu otworu w przegrodzie pomiędzy prawą a lewą komorą. Otwór ten zazwyczaj jest niewielkich rozmiarów. Objawy zależą od jego wielkości oraz położenia. Wada ta powoduje mieszanie się krwi pomiędzy obiema komorami i najczęściej dochodzi do przepływu krwi z lewej komory do prawej. Wada niewielkiego stopnia może być bezobjawowa i nie mieć większych konsekwencji zdrowotnych dla psa. Częściej występuje u ras takich, jak angielskie springer spaniele, west highland white terriery czy buldogi angielskie.

Zwężenie zastawki aorty (AS) u psa

Zwężenie zastawki utrudnia prawidłowy przepływ krwi. W wyniku tej wady dochodzi do nieprawidłowego wyrzutu krwi z lewej komory, co skutkuje niewydolnością lewokomorową. Wyróżniamy trzy rodzaje zwężenia: podzastawkowe, zastawkowe i nadzastawkowe. To pierwsze jest najczęściej diagnozowane u psów, a wśród ras o największych predyspozycjach wymienia się: boksery, golden retrievery, rottweilery, owczarki niemieckie, nowofundlandy czy amstafy.

Zwężenie tętnicy płucnej (PS) u psa

W wyniku tej wady dochodzi do nieprawidłowego wyrzutu krwi z prawej komory, co skutkuje niewydolnością prawokomorową. Tu również wyróżnia się trzy rodzaje zwężenia, jednak to zwężenie zastawkowe jest najczęstsze. Rasy ze skłonnością do występowania tej wady to buldogi angielskie, beagle, boksery, jack russell terriery, labradory oraz buldogi francuskie.

Tetralogia Fallota u psa

Wada wrodzona złożona. O takiej mówimy wtedy, gdy w sercu występuje więcej niż jedna nieprawidłowość. W tym przypadku u psa diagnozuje się następujące anomalie: zwężenie tętnicy płucnej, wadę przegrody międzykomorowej, przesunięcie aorty w prawo, powiększenie (przerost) prawej komory. Wada ta może pojawić się u każdej płci i rasy, ale występuje szczególnie u buldogów angielskich.

Objawy wad wrodzonych serca u psa

Psy z wadą wrodzoną serca są często apatyczne, wykazują nietolerancję wysiłkową, a nawet niechęć do jakiegokolwiek ruchu. Nierzadko mają słabszy apetyt i słabo przybierają na wadze. Dodatkowo dość często łapią infekcje, mogą mieć także zaburzenia ze strony układu pokarmowego. Bywa, że chore psy wykazują zaburzenia rytmu serca, arytmie, a w konsekwencji dochodzi u nich do omdleń.
Niestety może u nich dojść także do nagłej śmierci sercowej bez żadnych wcześniejszych objawów. W toku rozwoju choroby mogą pojawić się poważniejsze objawy związane z rozwojem zastoinowej niewydolności serca, a zatem kaszel, zaburzenia oddychania, duszności, wodobrzusze, poszerzenie żył szyjnych czy sinica.

Diagnostyka wad wrodzonych serca u psa

Przede wszystkim osłuchanie pacjenta. Bardzo często to lekarz pierwszego kontaktu podczas wizyty szczepiennej zauważa nieprawidłowości w trakcie osłuchiwania psa. Co ważne, nasilenie szmeru sercowego niekoniecznie koreluje z wielkością wady. Bardzo często głośny i wyraźny szmer sercowy stwierdzany jest przy niewielkich wadach wrodzonych, jak np. przy małym otworze pomiędzy przedsionkami. W większości wad serca szmer jest wyraźnie słyszalny, przy PDA nazywany jest tzw. szmerem maszynowym.

Kolejno do postawienia właściwej diagnozy niezbędne są badania takie jak RTG, echo serca, a nawet tomografię komputerową (TK). W przypadku podejrzenia wady wrodzonej najczęściej psy kierowane są na konsultacje do specjalistycznych ośrodków. Co ważne, im wcześniej zostanie wykryta wada wrodzona i zostanie podjęte właściwe leczenie, tym lepsze rokowania dla psa – mniej szkód zostanie wyrządzonych w sercu!

Leczenie wad wrodzonych serca u psa

W leczeniu wad wrodzonych najczęściej stosuje się zabiegi operacyjne. W zależności od rodzaju wady wykorzystuje się różne metody, np. balonikowanie w przypadku zwężenia zastawek czy chirurgiczne zamknięcie otworu np. pomiędzy komorami serca lub zamknięcie PDA. Zabiegi te nie są proste. Sposoby ich przeprowadzania są różne – na otwartej klatce piersiowej lub mniej inwazyjnie, z tzw. dojścia naczyniowego.

Jest to trudne i skomplikowane leczenie wykonywane w Polsce w największych ośrodkach specjalizacyjnych zajmujących się leczeniem psów chorych na serce. Leczenie zależy od kondycji szczeniaka, od rodzaju wady, jej wielkości w przypadku otworu, od stopnia zaawansowania wady oraz aktualnych wyników badań krwi. Terapia farmakologiczna zazwyczaj wprowadzana jest jako pierwsza, a niektóre psy do końca życia będą przyjmować leki, np. z grupy diuretyków.

KIEDY NALEŻY PRZEPROWADZIĆ PIERWSZE BADANIE SERCA U PSA?

Na wizytę u psiego kardiologa powinniśmy zdecydować się przede wszystkim wtedy, kiedy zauważymy niepokojące objawy u naszego psa. Kontrola jest też niezbędna wówczas, gdy podczas rutynowej wizyty weterynarz stwierdzi szmery nad sercem, zaburzenie jego pracy lub przytłumienie. W przypadku psów w średnim wieku rutynowe badania należy przeprowadzać od ok. 6. roku życia u dużych ras i od ok. 8. roku życia u ras małych oraz średnich.

Badanie serca jest również niezbędne przed znieczuleniem psa. Pamiętajmy o tym, że jeśli posiadamy rasę, która jest narażona na choroby serca – to kontrolne badania kardiologiczne są koniecznością!

Przede wszystkim u psa przeprowadza się jego osłuchanie, zbadanie tętna i sprawdzenie CRT. Weterynarz przeprowadza również wywiad z właścicielem.

Dodatkowo można też wykonać:

• badanie RTG, które służy do określenia wielkości serca;
• badanie EKG, pokazujące pracę narządu i służące do wykrycia zaburzeń jego pracy, np. arytmii;
• echo serca u psa, zwane inaczej USG serca, które pomaga ocenić budowę poszczególnych struktur narządu, a także określić zmiany i stopień ich zaawansowania. To właśnie echo serca jest w wielu przypadkach badaniem kluczowym, które pozwala postawić właściwą diagnozę.

Pamiętaj, aby dbać o serce swojego psa, szczególnie jeśli zostanie wykryta jakaś choroba. Rozwijająca się diagnostyka oraz metody leczenia mogą w znaczny sposób poprawić komfort i przedłużyć życie Twojego zwierzaka.