Rasy duże i olbrzymie – najczęstsze problemy zdrowotne

Duże psy od lat są popularne przede wszystkim jako psy użytkowe. Jednak coraz częściej słusznej postury pies nie pilnuje posesji, ale wiernie czeka w domu. Dziś nikogo nie dziwi wielki dog niemiecki śpiący na kanapie lub bernardyn wylegujący się pod kominkiem. Psy zaskakują swoją różnorodnością. Nie ma drugiego tak zmiennego gatunku zwierząt na całej Ziemi. Pisaliśmy już o rasach miniaturowych, rasach brachycefalicznych i o ich skłonnościach do chorób, a dziś skupimy się na psich olbrzymach, rasach dużych i majestatycznych.

• Najczęstsze choroby psów ras małych i miniaturowych
• Problemy zdrowotne ras brachycefalicznych psów

Rasy olbrzymie – charakterystyka

Psy dużych ras to czworonogi o niesamowitym charakterze – wbrew pozorom rzadko kiedy bywają szczekliwe, groźne czy agresywne – są raczej łagodne i przyjazne, zdarzają się też uparciuchy. Większość z nich wymaga dobrego szkolenia i socjalizacji, by nie sprawiać kłopotów w przyszłości.

Psie olbrzymy mają niestety predyspozycje do różnych chorób i nie bez znaczenia jest również to, że żyją dość krótko w porównaniu z psami innych ras. W dzisiejszych artykule opowiemy Wam o problemach dużych psów, o częstych chorobach i podpowiemy Wam, jak dbać o swojego wielkiego przyjaciela.

Do ras dużych zaliczamy psy, które mają przynajmniej 60 cm wysokości w kłębie lub minimum 45 kg masy ciała. Wśród najpopularniejszych psów ras olbrzymich znajdziemy między innymi:

• dogi niemieckie,
• dogi kanaryjskie,
• dogi de Bordeaux,
• mastify angielskie,
• mastify tybetańskie,
• bulmastify,
• mastify neapolitańskie,
• mastify pirenejskie,
• bernardyny,
• nowofundlandy,
• anatoliany,
• leonbergery,
• owczarki kaukaskie i środkowoazjatyckie,
• pirenejskie psy górskie,
• kuvasze oraz wilczarze,
• charty.

Nie mylmy jednak psich olbrzymów z otyłymi psami ras średnich. Psy olbrzymie są z natury po prostu… olbrzymie. Wśród nich znajdziemy molosy, psy pasterskie, a także psy sportowe. Ich głowa jest duża i masywna, kończyny długie, a muskulatura imponująca. Co ciekawe, do ras olbrzymich i dużych zaliczają się także psy o smukłej i zwartej budowie, jak charty, w tym charty afgańskie czy charty rosyjskie (borzoje), oraz wilczarze.

Dlaczego rasy olbrzymie żyją tak krótko?

Psy ras małych i miniaturowych żyją nawet 15-17 lat. Rasy duże i olbrzymie żyją średnio ok. 8 lat. Skąd taka różnica, skoro generalnie na Ziemi duże zwierzęta żyją znacznie dłużej niż te małe? U psów jako gatunku jest nieco inaczej. Powstało na ten temat sporo publikacji specjalistów z dziedziny wiedzy o zwierzętach i ewolucji. Wnioski są takie, że krótsze życie większych psów związane jest z ich dość szybkim tempem starzenia się. Innymi słowy: im szybciej psy się starzeją, tym szybciej umierają. Zarówno ich budowa anatomiczna, jak i ich procesy fizjologiczne po prostu szybciej ulegają zmęczeniu i starzeniu się aniżeli u psów ras małych. Wszystko zależy przede wszystkim od rasy, uwarunkowań genetycznych, odżywienia, kondycji oraz predyspozycji do niektórych chorób.

Najczęstsze choroby ras dużych i olbrzymich

Dysplazja stawów biodrowych i łokciowych

Najogólniej mówiąc, dysplazja to rozluźnienie struktur stawowych. Nazwą tą określa się szereg nieprawidłowości występujących w obrębie stawu. To choroba wieloczynnikowa, która ma podłoże zarówno genetyczne, jak i środowiskowe i żywieniowe. Szczególne predyspozycje do niej mają rasy duże i olbrzymie, niestety głównie przez uwarunkowania genetyczne.

U tych ras dysplazja pojawia się nawet już w wieku szczenięcym, nie bez znaczenia jest szybkie tempo wzrostu – które znacznie pogłębia problem. Dysplazja u psów najczęściej dotyczy stawów biodrowych i łokciowych. W przypadku dysplazji stawu biodrowego zauważalne cechy to przede wszystkim nieprawidłowa budowa panewki stawowej (jej spłycenie), w związku z czym głowa kości udowej jest nieprawidłowo utrzymywana, mówimy: luźna. Stawy łokciowe dość często obarczone są dysplazją. Wynika to z faktu, iż utrzymują ok. 60% masy ciała czworonoga, przez co podczas codziennego ruchu są bardziej obciążone niż stawy biodrowe. Występująca w ich obrębie luźność także doprowadza do licznych nieprawidłowości związanych ze wzrostem kości łokciowej i promieniowej.

Dysplazja stawów objawia się zmniejszoną aktywnością fizyczną, sztywnością chodu, kulawizną, podskokami zamiast biegania, dyskomfortem, a nawet bólem.
Z czasem dysplazja stawów doprowadza do rozwoju ich zwyrodnienia i zapalenia.

Ze względu na wysokie ryzyko tej choroby szczenięta psów ras dużych i olbrzymich powinny być przebadane ortopedycznie i mieć wykonane RTG stawów łokciowych i biodrowych około 4. miesiąca życia. Postawienie diagnozy w wieku szczenięcym daje więcej możliwości terapeutycznych.

Dowiedz się więcej: Dysplazja stawów – na czym polega i czy można jej zapobiec

Ostre rozszerzenie i skręt żolądka (GDV)

Rozszerzenie żołądka, zwane również ostrym rozszerzeniem żołądka (ORŻ), to jego bardzo mocne wypełnienie gazem i spowodowane tym znaczne zwiększenie jego rozmiarów. To z kolei powoduje ucisk na sąsiadujące z nim narządy wewnętrzne oraz przeponę. Na skutek powiększania się żołądka dochodzi do rozciągnięcia więzadła żołądkowo-wątrobowego, przez co żołądek może ulec obróceniu, czyli może dojść do jego skrętu. W takiej sytuacji zatyka się odpływ z żołądka i rozszerzenie żołądka postępuje.

Odwrócony żołądek ciągnie za sobą krezkę i więzadła żołądkowe, a taki stan może skutkować skrętem śledziony. Przede wszystkim jednak dochodzi do zacisku głównych naczyń krwionośnych – co w konsekwencji może spowodować niedokrwienie narządów jamy brzusznej, wstrząs i śmierć psa. Choroba ta może wystąpić u każdego psa o dużych gabarytach, przede wszystkim u olbrzymów, a także u psów o wąskiej i długiej klatce piersiowej, jak np. charty czy wilczarze.

Czytaj więcej: Skręt i rozszerzenie żołądka u psa

Kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM)

Kardiomiopatia rozstrzeniowa (DCM) to bardzo groźna choroba mięśnia sercowego, pojawiająca się najczęściej u ras dużych i olbrzymich między 4. a 8. rokiem życia. Rasy obarczone większym ryzykiem wystąpienia choroby to: bernardyn, bulmastif, dog niemiecki, doberman oraz wilczarz irlandzki. Najogólniej mówiąc, DCM polega na zmniejszeniu elastyczności komórek budujących komorę serca, przez co zmniejsza się jej kurczliwość. Choroba najczęściej dotyczy lewej komory, co powoduje, że krew nie jest prawidłowo tłoczona do aorty, a tym samym do całego organizmu. Choroba długo może mieć przebieg bezobjawowy.

Pierwsze symptomy to kaszel, duszności i zaburzenia oddechu – w szczególności przy wysiłku fizycznym czy przy ekscytacji. Pies staje się bardziej apatyczny, ma mniejszą wydolność fizyczną. Nierzadko obserwuje się także spadek apetytu i masy ciała. W przebiegu DCM może także dojść do niewydolności mięśnia sercowego, obrzęku płuc, zbierania się płynu w jamie brzusznej, omdleń, a nawet do nagłej śmierci sercowej. Rozpoznanie choroby stawia się na podstawie wywiadu i pełnego badania kardiologicznego (badanie kliniczne, osłuchanie serca fonendoskopem, EKG, RTG klatki piersiowej), którego podstawowy element stanowi echo serca. Istotne są także badania krwi, w tym badanie hormonów tarczycy, biomarkerów nerek oraz elektrolitów (jonogram). Niektórzy kardiolodzy mogą zlecić oznaczenie poziomu przedsionkowego propeptydu natriuretycznego i troponiny sercowej typu I w celu określenia stopnia zaawansowania choroby oraz rokowania.

Czytaj więcej: Najczęstsze choroby serca psów

Choroba zwyrodnieniowa stawów (OA – osteoarthritis)

Choroba zwyrodnieniowa stawów dotyczy przede wszystkim psów w średnim i starszym wieku. Z anatomicznego punktu widzenia psie stawy narażone są na wiele przeciążeń każdego dnia. Wszystkie rasy duże i olbrzymie narażone są na choroby ortopedyczne już od wieku szczenięcego (dysplazje stawów biodrowych, łokciowych), a wraz z wiekiem – na rozwijające się choroby zapalne i zwyrodnieniowe stawów. Zwyrodnienie stawów polega przede wszystkim na zanikaniu chrząstki stawowej oraz zmniejszeniu ilości mazi w stawie. Wywołuje to przede wszystkim zapalenie, a w dalszej kolejności zmiany zwyrodnieniowe. Zwierzę odczuwa dyskomfort, nieprzyjemne tarcie w stawach, ból przy poruszaniu się. Mogą pojawić się obrzęki stawów, a nawet odgłosy trzeszczenia przy wstawaniu czy prostowaniu kończyn. Zauważalna sztywność chodu pojawia przede wszystkim po dłuższym spoczynku psa, np. gdy zwierzak wstaje po drzemce.

Diagnostyka opiera się na badaniu ortopedycznym, a także na badaniach obrazowych, w tym RTG czy TK. W leczeniu stosuje się głównie leki przeciwbólowe, przeciwzapalne, a także suplementy z kwasami omega, chondroityną czy glukozaminoglikanami.

Czytaj więcej: Suplementy na stawy dla psa

W ostatnich latach z powodzeniem stosuje się także leczenie miejscowe, jak np. podawanie osocza (IRAP), kwasu hialuronowego czy komórek macierzystych. Nowym lekiem o skutecznym działaniu przeciwbólowym, szczególnie zalecanym przy zwyrodnieniach stawów biodrowych, są psie przeciwciała monoklonalne (mAB) podawane w iniekcjach podskórnych raz w miesiącu.

Jako profilaktykę u ras dużych i olbrzymich zaleca się stosowanie suplementów diety wzmacniających chrząstkę stawową (już od wieku szczenięcego). Najważniejsze wydają się także dobrze dobrana, zbilansowana, bogata w niezbędne składniki dieta oraz odpowiednio dostosowany ruch. U szczeniąt ras szczególnie narażonych, czyli dużych i olbrzymich, istotna jest kontrola stawów biodrowych i łokciowych już od pierwszych miesięcy życia.

Spondyloza kręgosłupa

Spondyloza, a dokładnie spondylosis deformans, to przewlekła choroba kręgosłupa związana ze starzeniem się psów, wykrywana przeważnie u starszych osobników. Najczęściej występuje w odcinku lędźwiowym i lędźwiowo-krzyżowym. Krążki międzykręgowe w wyniku starzenia się ulegają zwyrodnieniu, powodując kostnienie, a kręgosłup staje się sztywny. W przebiegu spondylozy powstają tak zwane osteofity, nazywane często ostrogą kostną, które przebiegają od jednego kręgu do drugiego, tworząc tak zwane mosty kostne. Powstają one najczęściej między dwoma czy trzema kręgami i ograniczają zakres ruchu kręgosłupa.

Psy ze stwierdzoną spondylozą często nie mają żadnych objawów choroby. Można więc uznać, że sama spondyloza nie boli. W bardziej zaawansowanych przypadkach zauważa się, że kręgosłup psa jest mniej elastyczny, przez co ruch staje się bardziej sztywny. Postępująca spondyloza może jednak prowadzić do innych, poważniejszych chorób, które już niestety dają silniejsze objawy spondylopatii.

Spondyloza to choroba nieuleczalna. Leczenie objawowe wdraża się w zależności od tego, jak silne są objawy i gdzie występują zmiany w obrębie kręgosłupa. Jest to przede wszystkim podawanie środków przeciwbólowych. Samej spondylozy się nie operuje. Choroba z wiekiem może postępować i doprowadzić do objawów spondylopatii.

Dowiedź się więcej: Spondyloza u psa – sztywnienie kręgosłupa

 

Wady powiek u psów – entropia, ektropia

Wady powiek są dość powszechne u psów ras olbrzymich, w tym zwłaszcza u molosów: bernardynów, nowofundlandów czy dogów niemieckich. Wynika to przede wszystkim z ich masywnej budowy czaszki oraz układu skóry i jej fałdów na głowie. Problem wad powiekowych dotyczy zazwyczaj obu gałek ocznych i najczęściej powiek dolnych.

Entropium

To podwinięcie (wywijanie się) brzegu powieki w kierunku gałki ocznej (do wewnątrz). Zazwyczaj dotyczy fragmentów brzegu powiek dolnych obu oczu. U wielu ras, które należą do dużych i olbrzymich, problem ten ma charakter dziedziczny. Można zauważyć go już w wieku szczenięcym, jednak najczęściej wada ta pojawia się po osiągnięciu pełnych rozmiarów czaszki. Wada powiek powoduje przewlekłe zapalenie spojówek. Pojawia się także wypływ o charakterze śluzowym, spojówki są przewlekle zaczerwienione i podrażnione, często dochodzi także do owrzodzenia rogówki. W przypadkach przewlekłych powstaje pigmentacja i waskularyzacja rogówki.

Oko staje się błękitne i traci przezierność. Spojówka staje się obrzęknięta, bolesna i zaczerwieniona. Pies zaczyna wykazywać objawy bólu i dyskomfortu – mruży oczy i trze je łapami, a także ociera się o dywany czy meble. Diagnostyka to pełne badanie okulistyczne. Leczenie polega na chirurgicznej korekcie zmienionej chorobowo powieki. Istnieje kilka metod plastyki tej konkretnej wady, które zależą od stopnia jej zaawansowania oraz od układu fałdów skóry na głowie. Ważne, by operację przeprowadzić po zakończeniu wzrostu psa.

Ektropium

To kolejna dość częsta wada powiek psich olbrzymów. Polega na wywinięciu brzegu powieki na zewnątrz. Dotyczy najczęściej obu gałek ocznych i zawsze tylko dolnych powiek. Ektropium często jest związane z daną rasą i dopóki nie daje objawów klinicznych, czyli jest rozwinięte w niewielkim stopniu, nie wymaga leczenia. Wymaga jednak regularnej kontroli i oceny przez lekarza weterynarii. Ektropium może prowadzić do przewlekłego zapalenia spojówki, w tym do uszkodzenia, owrzodzenia i hiperpigmentacji rogówki. Może także przyczynić się do nadmiernego łzawienia lub odwrotnie – do powstania zespołu suchego oka (KCS). Diagnostyka polega na pełnym badaniu okulistycznym. Jeśli wada jest zaawansowana, konieczne jest leczenie chirurgiczne. Zabieg ten polega na plastyce powiek lub wycięciu tak zwanego klina brzegu powiekowego w celu ukształtowania prawidłowej powieki u psa.

Dowiedź się więcej: Oczy psa – jak o nie dbać? Najczęstsze choroby oczu u psów

Kostniakomięsak (osteosarcoma)

Do rozwoju nowotworu kości predyspozycje mają przede wszystkim dogi niemieckie, rottweilery oraz rhodesiany. U greyhoundów choroba niestety ma bardzo agresywny, szybki przebieg. Zwiększone ryzyko osteosarcomy obserwowane jest przede wszystkim u zwierząt otyłych. Może ona występować także po mikrourazach kości, złamaniach, a także po wszczepieniu implantów. Nowotwór zajmuje zarówno kości krótkie, jak i długie, a także żebra.

Jego lokalizacja jest dość charakterystyczna, według zasady: daleko od łokcia, blisko kolana. Czyli w kończynie piersiowej procesem nowotworowym objęta najczęściej jest nasada dalsza kości promieniowej i nasada bliższa kości ramiennej. A w przypadku kończyny miednicznej nasada dalsza kości udowej oraz nasada bliższa kości piszczelowej. Choroba nie obejmuje stawu – chyba że zmiana dotyczy nasady bliższej kości udowej i wtedy nowotwór może objąć także miednicę.

Objawy osteosarcomy to przede wszystkim kulawizna, obrzęk i zgrubienie w miejscu rozwoju nowotworu, czyli najczęściej w kończynie. Wśród symptomów należy wymienić przede wszystkim objawy wynikające z silnego bólu, czyli niepokój, niechęć do ruchu, spadek apetytu, apatię. W związku ze zmianą struktury kości istnieje duże ryzyko jej patologicznego złamania.

Diagnozę stawia się na podstawie zdjęć RTG, na których zauważalne są charakterystyczne zmiany radiologiczne kości. Potwierdza się chorobę na podstawie biopsji kości (najlepiej trepanobiopsji).

Niestety większość psów w momencie diagnozy ma już mikroprzerzuty nowotworu do płuc. Dlatego też konieczne jest wykonanie zdjęć klatki piersiowej, by móc ocenić stopień zaawansowania choroby nowotworowej (RTG klatki piersiowej zawsze wykonuje się w trzech projekcjach).

Leczenie to przede wszystkim amputacja kończyny. Jest to trudny zabieg i nie każdy pies może w momencie postawienia diagnozy mieć przeprowadzony zabieg chirurgiczny. Jednak jest to jedyna skuteczna metoda uśmierzająca ból. Jest to tak zwane leczenie paliatywne. Przed amputacją niezbędna jest ocena radiologiczna pozostałych stawów, czy są wystarczająco silne, by zwierzę mogło funkcjonować jedynie na trzech kończynach. Po amputacji zauważa się dużą poprawę samopoczucia.

Farmakologiczna kontrola bólu jest dość trudna w przypadku osteosarcomy. W tym celu stosuje się przede wszystkim niesterydowe leki przeciwzapalne oraz opioidy. Niektóre psy wykazują poprawę po zastosowaniu przeciwciał monoklonalnych. Istnieje także możliwość naświetlania chorej kończyny (radioterapia) w ramach działania przeciwbólowego. Sama chemioterapia niestety jest często dość mało skuteczna. Rokowanie choroby jest złe. Pies po postawieniu diagnozy bez prób leczenia żyje zaledwie kilka miesięcy. Amputacja chorej kończyny wraz z chemioterapią po zabiegu dają szansę przeżycia około 6 do 12 miesięcy.

Jak dbać o psy ras dużych i olbrzymich?

Trudno mówić o profilaktyce większości opisanych chorób, ponieważ na wiele z nich nie mamy bezpośredniego wpływu. Duże i piękne psy mają po prostu predyspozycje do nich i określone uwarunkowania genetyczne – nie znaczy to jednak, że każdy z nich będzie cierpiał z powodu dysplazji stawów biodrowych, entropium czy dostanie skrętu żołądka. Tak jak inne rasy, tak i psy dużych gabarytów mają grupę chorób, które są u nich najczęściej diagnozowane.

Istotą tego artykułu nie jest straszenie obecnego czy przyszłego właściciela, ale uświadomienie mu, co może się przydarzyć czworonogom danych ras. Każdy właściciel psa powinien świadomie dokonywać wyborów, wiedzieć, jak działać, by ograniczyć możliwość wystąpienia danego schorzenia, jakie są niepokojące objawy i co robić, gdy przydarzy się choroba.

 

Małgorzata Glema, lekarz weterynarii