Właściciele czworonogów mogą mieć problem z wyborem najlepszej karmy gotowej dla swojego przyjaciela, ponieważ obecnie dostępnych jest wiele różnych jej rodzajów. Sięgamy po nową karmę z wielu powodów – m.in. ze względu na wiek psa, jego masę ciała, stan fizjologiczny, choroby lub gdy widzimy, że wcześniej kupiony pokarm naszemu pupilowi nie służy.
Przed wyborem karmy należy rozważyć kilka czynników. Powinna ona dostarczać właściwych ilości energii i wszystkich niezbędnych składników odżywczych. Karma musi być smaczna i akceptowana przez psa. Istotne są także: jakość składników, renoma producenta, wygoda podawania oraz cena. Przy wyborze można kierować się też dodatkowymi informacjami podawanymi przez producenta karmy dla psów.
Spis treści:
- 1. Podstawowy podział suchych karm dla psów według grup wiekowych:
- 2. Wybór karmy w czasie ciąży i laktacji
- 3. Karmienie psów starszych
- 4. Karmy dla psów sportowych i psów pracujących
- 5. Karmy według wielkości rasy
- 6. Karmy dla psów chorych
- 7. Jakość składników
- 8. Smakowitość i akceptacja przez psa
- 9. Podsumowanie
- 10. Wybierając karmę dla naszego psa, pamiętajmy:
W zależności od wieku, stanu fizjologicznego (wzrost, ciąża, laktacja), sposobu użytkowania psa, długości jego okrywy włosowej czy temperatury otoczenia zapotrzebowanie na energię i podstawowe składniki pokarmowe różni się mniej lub bardziej istotnie. Metabolizm zwierzęcia i jego zapotrzebowanie na różne składniki pokarmowe zmieniają się z wiekiem. Szczenięta potrzebują więcej białka, witamin, minerałów i innych składników (w innych proporcjach) niż psy dorosłe. Zapotrzebowanie na składniki odżywcze jest inne także u starych psów. Ich metabolizm zwalnia, więcej komórek organizmu ulega katabolizmowi niż anabolizmowi, nasilają się problemy zdrowotne, zmienia się stan uzębienia itd. Dlatego właśnie producenci dzielą swoje wyroby na karmy dla szczeniąt, karmy dla psów dorosłych oraz karmy dla starszych psów. Ponieważ tempo dorastania i starzenia się, a tym samym zapotrzebowanie na składniki odżywcze, zależy od wielkości psa, wymienione grupy karm podzielone bywają czasami dodatkowo na grupy wagowe.
Podstawowy podział suchych karm dla psów według grup wiekowych:
- szczenięta,
- psy dorosłe,
- psy starsze (seniorzy).
Tempo wzrostu psa oraz wiek, w którym osiąga dojrzałość, zależą od rasy i rozmiarów osiąganych przez dorosłe osobniki. Wzrost jest skomplikowanym procesem, zależnym nie tylko od żywienia, ale także od predyspozycji genetycznych i czynników środowiskowych. Rozpoznanie i uwzględnienie potrzeb szczenięcia jest bardzo ważne ze względu na formowanie się organizmu. Wszelkie dysproporcje będą miały odzwierciedlenie w późniejszym funkcjonowaniu zwierzęcia, a także w jego skłonnościach do zwiększonej zachorowalności.
Zapotrzebowanie energetyczne różni się nie tylko pomiędzy intensywnie rosnącym szczenięciem a młodym psem w kolejnej fazie wzrostu (odsadzenie do osiągnięcia 50% dorosłej m.c., 50% do 80% dorosłej m.c. i ≥ 80% dorosłej m.c.), ale także pomiędzy szczeniętami ras małych i średnich a ras dużych i olbrzymich (ze względu na szybkość osiągania masy ciała dorosłego osobnika). Zapotrzebowanie na białko rosnących szczeniąt (zalecane minimum: 20% – późny wzrost – i 25% – wczesny wzrost, FEDIAF, 2013) jest większe niż u psów dorosłych (zalecane minimum: 18%,FEDIAF, 2013).
W przypadku psów rosnących należy podawać pokarm zbilansowany ze względu na specyficzne wymagania żywieniowe w tym okresie życia. Zwłaszcza w przypadku szczeniąt ras dużych i olbrzymich prawidłowe żywienie może być problematyczne. Psy tych ras jako osobniki dorosłe ważą ok. 40-80 kg. Noworodek molosa po urodzeniu waży około 1% masy ciała matki i w ciągu pierwszych tygodni życia przyrost jego masy ciała jest większy niż u szczeniąt ras mniejszych. Jednocześnie okres wzrostu jest u tych psów dłuższy niż u mniejszych ras. Dopiero po 18-24 miesiącach osiągają masę właściwą dla dorosłego psa. Rasy miniaturowe i małe osiągają masę ciała dorosłego osobnika o wiele szybciej – około 6-10 miesiąca życia (szczenię molosa osiąga w tym okresie średnio połowę masy ciała dorosłego osobnika).
Największym błędem właścicieli szczeniąt psów ras dużych i olbrzymich jest „przyspieszanie” tempa wzrostu przez podawanie karmy wysokoenergetycznej lub podawanie karmy w nadmiarze. Pierwsza faza wzrostu u szczeniąt tych ras to faza szybkiego wzrostu, w trakcie której rozwija się przede wszystkim szkielet. W dalszym okresie następuje faza wolnego wzrostu, w czasie której dochodzi do rozwoju masy mięśniowej. Ten etap właśnie może trwać do 18-24 miesięcy. Musimy pamiętać, że zwiększenie zawartości tłuszczu w diecie molosów w tym okresie sprzyjać może nagromadzeniu się tkanki tłuszczowej, a nawet otyłości hipertroficznej. Zbyt duże obciążenie szkieletu będzie skutkować np. dysplazją stawu biodrowego czy łokciowego. Dlatego bardzo dużym błędem jest dostarczanie zbyt dużej ilości energii z pokarmem w fazie wzrostu u molosów. Czyli szczenię np. doga niemieckiego wymaga w ciągu pierwszych 8 miesięcy życia znacznie więcej energii niż rasy mniejsze, a w dalszym okresie zapotrzebowanie na energię stopniowo maleje.
Zbyt wczesne przestawienie na dietę dla psa dorosłego to niestety częsty błąd żywieniowy. Wykazano, że obniżona zawartość białka w diecie szczeniąt ras dużych i olbrzymich powoduje m. in. zahamowanie wzrostu, spadek masy ciała. Dawkowanie danej karmy jest podawane przez producenta, ale warto obserwować wygląd zwierzęcia, gdyż w zależności od rasy, temperamentu i cech indywidualnych pobieranie pokarmu jest różne.
Proces starzenia również przebiega u psów różnie. Określając próg czasowy, od którego uznaje się psa za starego, należy mieć na uwadze przede wszystkim wielkość zwierzęcia.
U psów olbrzymich już w wieku 5 lat można mówić o psie starym, u psów ras dużych – w wieku od 6 lat, u średnich – w wieku 7 lat, a u małych (poniżej 10 kg) dopiero w wieku 8 lat. Tak więc pożywienie dla starszych psów trzeba zacząć podawać wcześniej rasom dużym niż rasom małym.
Większość firm w przypadku karm dla seniorów nie stosuje podziału na grupy wagowe i proponuje tylko jeden produkt dla wszystkich ras, stosowany od 7. roku życia.
Powyższe podziały karm dotyczą psów zdrowych.
Wybór karmy w czasie ciąży i laktacji
Ciąża i laktacja to okres zwiększonego stresu fizjologicznego dla samic psów.
Podczas ciąży dodatkowa ilość energii i składników odżywczych jest niezbędna do rozwoju płodu, a podczas laktacji – do wytworzenia mleka. Od 6. tygodnia ciąży (ok. 40. dnia) następuje bardzo intensywny wzrost płodu, a tym samym zwiększa się zapotrzebowanie energetyczne suki. Podaż energii warto zwiększyć już w 5. tygodniu ciąży (szczególnie u suk ras dużych i olbrzymich o licznych miotach), aby umożliwić suce zgromadzenie rezerw na ostatni tydzień ciąży, kiedy apetyt najczęściej ulega obniżeniu lub zanika całkiem. Podawane białko powinno charakteryzować się wysoką strawnością i jakością, co sprzyja wzrostowi żywotności noworodków. Niedobory białka u suk ciężarnych mogą prowadzić do zmniejszenia masy urodzeniowej szczeniąt.
Okres laktacji jest wymagającym okresem pod względem zapotrzebowania na energię. Jej dodatkowa dawka potrzebna jest do wytworzenia mleka w czasie laktacji.
Karmienie psów starszych
Wskutek postępu, jaki dokonał się w zakresie walki z chorobami, a także żywienia psów domowych i opieki zdrowotnej nad nimi, wydłuża się czas życia naszych pupili. Ogólnie przyjmuje się, że 7 lat stanowi umowną granicę pomiędzy psem dorosłym a starym, jest to jednak bardzo przybliżony wskaźnik. Istnieje wiele czynników wpływających pośrednio lub bezpośrednio na proces starzenia się psa, a rozpiętość wieku, który można uznać za początek starości, jest duża. Zmiana diety w celu zapewnienia starzejącemu się zwierzęciu wszystkich niezbędnych składników pokarmowych może spowolnić te procesy.
Wraz z wiekiem w organizmie psa zachodzą zmiany. Nie należy traktować ich jako zmian chorobowych, ale jako naturalny skutek procesów życiowych. Optymalne żywienie w okresie geriatrycznym ma zasadnicze znaczenie w zapobieganiu i minimalizowaniu skutków przewlekłych chorób, utrzymania właściwej masy ciała, podtrzymania witalności i zdrowia psów. Dlatego to kolejny ważny moment na zmianę pożywienia. Na rynku znajduje się wiele karm gotowych przeznaczonych dla seniorów, które uwzględniają ogólne potrzeby psów w podeszłym wieku. Natomiast spośród nich należy indywidualnie dobierać karmę mając na uwadze rozmiar, wielkość i twardość krokietów, które powinny być dopasowane do wielkości psa. Zapotrzebowanie na energię jest mniejsze niż u psów dorosłych w sile wieku. Poza tym trzeba pamiętać, że wraz z wiekiem dochodzi do zmniejszenia wydolności narządów (m.in. wątroby, trzustki) i pożywienie dla starszych zwierząt powinno zawierać składniki o wysokiej strawności i jakości oraz być łatwo przyswajalne. Należy podkreślić, że w tym okresie życia bardzo często pojawiają się choroby charakterystyczne dla wieku podeszłego, ale często występuje też wielochorobowość, co także pociąga za sobą konieczność zmiany diety. Dobrze, jeżeli w pożywieniu dla psa seniora znajdą się: NNKT (n-3 i n-6), L-karnityna, kwas liponowy, witamina E, witaminy z grupy B, witamina C, β-karoten, luteina, likopen, glukozamina, siarczan chondroityny, selen, cynk. Duże znaczenie w tym okresie ma także dbanie o zęby i dziąsła.
Karmy dla psów sportowych i psów pracujących
Sposób żywienia takiego psa powinien być dostosowany do zapotrzebowania energetycznego, które wynika z rasy, wieku, stanu zdrowia, sposobu utrzymania, rodzaju uprawianej dyscypliny, fazy i wielkości obciążeń treningowych, pory roku, klimatu oraz indywidualnych tendencji zwierzęcia. Psy o dużej aktywności fizycznej i użytkowe wymagają podawania pokarmów wysokoenergetycznych, bardzo dobrej jakości, o wysokiej strawności, aby ich przewód pokarmowy nie był nadmiernie obciążony. Takie psy mogą otrzymywać łatwo przyswajalne węglowodany, gdyż stwierdzono, że mają one pozytywny wpływ na zdolność do wysiłku fizycznego. Wykazano także, że podanie psom zaprzęgowym bezpośrednio po biegu łatwo przyswajalnych polimerów glukozy pobudza odbudowę glikogenu. W diecie psów sportowych i pracujących często łączy się węglowodany z białkiem, celem nasilenia wzrostu zawartości glikogenu w mięśniach szkieletowych. Białko jest składnikiem niezbędnym w procesach regeneracji organizmu po wysiłku fizycznym. Najlepszym wyznacznikiem prawidłowego żywienia psa jest ocena jego kondycji, stanu skóry i okrywy włosowej. Ze względu na większe obciążenie aparatu ruchu u psów użytkowych należy nie tylko dbać o zbilansowaną dietę i odpowiednią masę ciała, ale dodatkowo podawać suplementy, które mają za zadanie chronić stawy, lub wybrać gotową karmę zawierającą takie składniki. Podstawowe preparaty powinny zawierać glukozaminę oraz chondroitynę, które naturalnie występują w chrząstce stawowej, zapobiegają jej urazom w czasie ruchu oraz wspomagają regenerację. Zmniejszają także ból stawów oraz niwelują tarcie pomiędzy ruchomymi elementami stawu, które mają ze sobą kontakt. Kwas hialuronowy jest kolejnym składnikiem, który występuje naturalnie w organizmach ludzkich oraz zwierzęcych. Wchodzi w skład mazi stawowej, która umożliwia płynne ruchy stawów. Dodatkowo warto wzbogacić dietę w L-karnitynę, której suplementacja w połączeniu z ruchem redukuje odkładanie się tkanki tłuszczowej oraz usprawnia funkcjonowanie układu ruchu. Bardzo ważne w żywieniu psów sportowych i użytkowych są witaminy (A, E, C, z grupy B) i składniki mineralne (wapń, fosfor, sód, magnez, cynk, miedź, żelazo). Bardzo ważna jest także suplementacja substancji, które w pokarmie występują w zbyt małych stężeniach, aby zaspokoić zwiększone zapotrzebowanie. Należy jednak pamiętać, że suplementacja nie zastąpi prawidłowej diety i odpowiednio przeprowadzanego treningu, a nieprawidłowo stosowana może wyrządzić psu więcej szkody niż pożytku.
Karmy według wielkości rasy
Psy ras małych mają szybki metabolizm (szybko trawią podany im pokarm). Ich zapotrzebowanie na energię w stosunku do masy ciała może być nawet o 60% większe niż w przypadku dużych psów. Mają niewielkie szczęki i zęby (tu istotna jego wielkość krokietów). Dlatego wybierając karmę dla psów ras małych, trzeba zwrócić uwagę na: wysoką zawartość dobrego jakościowo białka, które dostarcza energii i jest łatwostrawne, odpowiednią ilość kalorii przy jednoczesnym zachowaniu niewielkiej porcji pokarmu, wzbogacenie karmy o lekkostrawne składniki utrzymujące prawidłową florę jelitową oraz niewielki rozmiar krokietów w przypadku karmy suchej.
Podawanie nieodpowiedniej karmy szczególnie w przypadku ras dużych może zakończyć się wadami rozwojowymi, głównie układu kostnego. Aby zadbać o zdrowie stawów, należy zwrócić szczególną uwagę na dietę psa. Wysoka zawartość chondroityny i glukozaminy wspomaga uwodnienie chrząstki oraz pobudza odnowę jej komórek. Zdrowiu stawów sprzyja także dodatek kwasów tłuszczowych wielonienasyconych EPA i DHA.
Karmy dla psów chorych
Wskazana jest zmiana diety, gdy pies jest chory. Dostępna na rynku jest grupa karm przeznaczonych dla psów w stanach chorobowych. Producenci oferują karmy dla psów z różnymi schorzeniami, ale najczęściej w ofercie można spotkać przeznaczone dla cierpiących z powodu:
- otyłości,
- kamicy moczowej,
- niewydolności nerek,
- cukrzycy,
- zaburzeń jelitowo-żołądkowych,
- chorób wątroby,
- chorób skóry,
- chorób stawów,
- chorób dziąseł,
- psów będących w trakcie rekonwalescencji lub po operacji i mających zwiększone zapotrzebowanie na energię i substancje odżywcze.
W momencie, gdy u naszego psa zostanie stwierdzony problem wymagający leczenia i stosowania odpowiedniej diety, warto skonsultować z lekarzem weterynarii podawanie odpowiedniej karmy leczniczej (weterynaryjnej). Karmę weterynaryjną zawsze wybieramy wyłącznie po konsultacji z lekarzem weterynarii, który zdiagnozuje problem i dopasuje karmę do schorzenia.
➡Karmy weterynaryjne dla psa w sklepie John Dog ⬅
Warto pamiętać o właściwym żywieniu psa alergika. Gdy nasz pupil cierpi na alergię pokarmową, ważny jest wybór takiego produktu, który nie zawiera składników alergizujących. Diagnostyka i leczenie alergii pokarmowej mogą nastręczać wiele trudności. Chorobę taką mogą wywołać wołowina, jaja, ryby czy surowce roślinne (soja, kukurydza, pszenica). O udział w rozwoju alergii podejrzewa się różne syntetyczne dodatki stosowane w produkcji karm komercyjnych. Skład diety eliminacyjnej ustala się z lekarzem weterynarii indywidualnie dla każdego pacjenta. Zwierzęciu podaje się pokarm zawierający składniki, których wcześniej nie jadło. W diecie stosuje się zazwyczaj jagnięcinę, koninę, mięso strusia, królika, kaczki czy ryb. Warto również zainwestować w karmę bez zbóż, które często przyczyniają się do rozwoju alergii czy po prostu do gorszej kondycji skóry i sierści. Inne składniki roślinne spotykane w pokarmie dla psów, zazwyczaj bezpieczniejsze niż zboża, to groch, bataty czy ziemniaki. Po karmę specjalistyczną dla psów wrażliwych warto sięgnąć wtedy, gdy alergia powoduje ciągłe biegunki i chudnięcie psa – wówczas karmy wysoko przyswajalne, zazwyczaj weterynaryjne, są jak najbardziej wskazane. Jeśli decydujemy się na pokarm komercyjny dla psa alergika, konieczne jest dokładne zapoznanie się z jego składem. Trzeba mieć na względzie, że źródłem alergenów mogą być tłuszcze używane do produkcji karm.
