Jak karmić psa – zasady prawidłowego karmienia psów

Karmienie psów to złożony temat – trzeba pamiętać nie tylko o doborze właściwej diety dla naszego czworonoga, ale także o częstotliwości podawania posiłków. Pies domowy odziedziczył skłonności żywieniowe po swoich dzikich przodkach. Znaczna część psów je szybko i spożywa więcej pokarmu, jeżeli w pobliżu znajduje się inny pies lub jeśli jest w grupie. Oczywiście można kontrolować to zachowanie, karmiąc czworonogi o różnych porach dnia lub w oddzielnych pomieszczeniach. Psy są naturalnie przystosowane do zjadania dużych posiłków, między którymi mogą występować nawet stosunkowo długie okresy bez jedzenia. Mając jednak stały dostęp do pokarmu, pies może przystosować się do częstego jedzenia mniejszych jego ilości.

Schematy karmienia psa

Karmienie odmierzonymi porcjami pokarmu

Taki schemat pozwala na ścisłe kontrolowanie ilości podawanego pokarmu i natychmiastowe zaobserwowanie wszelkich zmian w ilości zjadanego jedzenia. Wielu właścicieli czworonogów preferuje ten sposób karmienia w stosunku do psów mieszkających z nimi pod wspólnym dachem. Umożliwia to ścisłą kontrolę ilości pożywienia, jaką zwierzę otrzymuje każdego dnia. Podajemy psu jeden lub – lepiej dla jego funkcjonowania – dwa albo kilka posiłków dziennie, pokrywających zapotrzebowanie energetyczne i pokarmowe pupila. Ten sposób karmienia wymaga od właściciela nieco większej wiedzy oraz świadomości potrzeb i zachowań zwierząt.

Karmienie psa do woli

Polega na podawaniu pokarmu w takiej ilości, aby zwierzę miało do niego stały dostęp. Pies może jeść o dowolnej porze dnia, gdy tylko poczuje głód. Ten schemat opiera się na założeniu, że zwierzę jest w stanie samodzielnie kontrolować ilość pobieranej energii i składników pokarmowych.
Ten sposób jest najlepszy dla suk w okresie laktacji, psów ciężko pracujących oraz takich, które jedzą wolno lub małymi porcjami. Nie zaleca się stosowania tej metody karmienia w przypadku psów rosnących ani takich, które wykazują tendencję do przyjmowania nadmiernej ilości pokarmu i zwiększania masy ciała.

Plusy:

Ten schemat karmienia nie wymaga zbyt dużej wiedzy i zaangażowania właściciela. Może być dobrym rozwiązaniem w hodowlach psów, ponieważ minimalizuje hałas towarzyszący karmieniu, pomaga w walce z nudą u psów, przyczynia się do złagodzenia niekorzystnych zachowań.

Minusy:

Zwierzęta mogą początkowo zjadać nadmierne ilości pokarmu, co stwarza ryzyko pojawienia się nadwagi. Gdy stały dostęp do pokarmu ma kilka zwierząt trzymanych w domu, brak łaknienia lub żarłoczność u jednego z nich bardzo często pozostają niezauważone aż do momentu, w którym pojawią się inne objawy kliniczne.

Mimo że psy są zdolne do spożywania tylko takiej ilości pokarmu, która pokrywa ich zapotrzebowanie energetyczne, może dochodzić do przełamania mechanizmów kontrolujących spożycie pokarmu, np. jeżeli pies otrzymuje pokarm bardzo smakowity albo o dużej koncentracji energii.

Czym karmić psa?

Opiekunowie psów mogą wybierać między karmami gotowymi a posiłkami przygotowywanymi w domu. Decyzję co do tego, jaką dietę i karmę wybrać dla psa, zostawiamy właścicielom. Ważne, żeby ją podjąć po zaznajomieniu się z ich wadami i zaletami (mówiliśmy o tym w odcinku „Jak to ugryźć?”). Każda dieta – domowa czy komercyjna – aby mogła znaleźć zastosowanie w żywieniu psa, powinna być pełnowartościowa i zbilansowana, czyli zawierać wszystkie niezbędne składniki pokarmowe w ilościach odpowiadających zapotrzebowaniu czworonoga, musi dostarczać odpowiednią ilość energii, powinna zapewnić prawidłowe funkcjonowanie układu pokarmowego psa, musi utrzymać zwierzę w dobrym zdrowiu i dobrej kondycji. Dzięki temu można uniknąć błędów żywieniowych, bez względu na to, jaki sposób żywienia wybierzemy.

Kiedy karmić psa?

Ważne jest nie tylko, czym, jak, ale i kiedy karmić naszego pupila. Pory karmienia należy skorelować z porami spacerów. Zbyt późne godziny posiłków mogą skutkować potrzebą wyjścia na dwór w środku nocy. Z kolei karmienie od przypadku do przypadku utrudnia regularną pracę układu trawiennego. Podawanie posiłków zbyt wcześnie rano może wiązać się z tym, że wieczorem pies nie pozwoli nam spokojnie zjeść kolacji, ponieważ będzie aż tak głodny.

Jaka jest optymalna godzina? Psa najlepiej karmić wtedy, kiedy my sami siadamy do stołu (pod warunkiem, że jemy posiłki o regularnych porach). Czas karmienia jest bardzo ważnym momentem w codziennym w życiu psa. Przyzwyczaja się on do pory posiłku i przy regularnym karmieniu następuje odruchowe wydzielanie soków trawiennych o określonych porach.

Ważne, by na godzinę przed jedzeniem i godzinę po nim pies nie był poddawany wysiłkowi fizycznemu. Może to przyczyniać się do wystąpienia skrętu żołądka, szczególnie u ras predysponowanych do tego typu dolegliwości. Od zjedzenia posiłku do podjęcia aktywności powinno upłynąć około dwóch godzin. Najlepiej więc podawać psu jedzenie po spacerze i odpoczynku.

Częstotliwość

Zagadnienie, o którym warto wspomnieć niezależnie od rodzaju podawanej diety – domowej czy komercyjnej, to częstość i objętość posiłków. Powinna ona być dostosowana do możliwości trawiennych i absorpcyjnych psa. Nie jest prawdą, że dorosłego psa należy karmić raz dziennie. Zwłaszcza w przypadku psów ras dużych jest to poważnym błędem. Przeładowanie żołądka pokarmem i gwałtowny ruch sprzyjają rozszerzeniu i skrętowi żołądka (choć obecnie uważa się, że ryzyko wystąpienia tej choroby jest raczej związane z zaburzeniami funkcji żołądka, a nie ze sposobem żywienia). Natomiast łapczywe jedzenie prowadzi do aerofagii, produkcji gazów i wzdęć. Lepiej więc podać dwa średniej wielkości posiłki niż jeden duży (i długo wyczekiwany przez psa). Dwa posiłki dziennie ograniczają uczucie głodu między posiłkami i złe zachowanie pupila związane z jedzeniem (żebranie).

Szczenięta natomiast początkowo karmi się dawką pokarmu podzieloną na pięć-sześć porcji. W trzecim miesiącu życia zmniejsza się częstotliwość podawania jedzenia do czterech razy na dobę, a w piątym miesiącu do trzech. Szczeniętom powyżej siódmego miesiąca życia zaleca się karmienie dwukrotnie w ciągu dnia. Jednocześnie pamiętać musimy, że rasy małe i miniaturowe szybciej osiągają masę dorosłego osobnika, bo w wieku 6-9 miesięcy, natomiast rasy duże i olbrzymie po 18-24 miesięcach nabierają masy właściwej dla dorosłego psa.

Podsumowując: psa dorosłego karmi się dwa razy dziennie. Pierwszy raz rano, po porannym spacerze i odpoczynku. Drugi – wieczorem jako posiłek główny. Każdy pies potrzebuje innej ilości pokarmu. Jest to uzależnione od tempa jego przemiany materii, trybu życia, a nawet temperamentu. W przypadku dorosłych psów pracujących i bardzo aktywnych niektórzy zalecają nawet karmienie cztery razy dziennie, aby dzienna porcja była podzielona na mniejsze części. Przeważnie podaje się pokarm rano i wieczorem (przy systemie karmienia odmierzonymi porcjami).

Pod żadnym pozorem nie wolno karmić psa na jego żądanie!

Regularność

Godziny karmienia powinny być stałe, a karma podawana zawsze w tej samej misce i w tym samym miejscu. System ten pomoże ustabilizować pracę układu pokarmowego pupila oraz zachęci go do zjadania całej zawartości miski. Umożliwi też zapanowanie nad godzinami spacerów za potrzebą (to szczególnie ważne w wypadku szczeniaków). W dodatku łatwiej wtedy zmotywować pupila smakołykami podczas szkolenia, bo zawsze wiesz, ile minęło czasu od ostatniego posiłku i czy jedzenie zachęci go do pracy.

Miejsce karmienia

Znajdźmy odosobnione, spokojne miejsce. Jeśli masz dwa psy (lub więcej), możesz karmić je w różnych pomieszczeniach. Ważne jest również, aby nie przeszkadzać psu w trakcie posiłku i pozwolić mu odpocząć po jego zakończeniu.

Temperatura pokarmu

Pokarm podawany pupilowi nie powinien być zbyt gorący. Starajmy się podawać wilgotny pokarm w temperaturze pokojowej, gdyż pachnie bardziej atrakcyjnie i jest łatwiejszy do strawienia. Jeżeli trzymamy karmę w lodówce, należy ją wyjąć co najmniej na godzinę przed podaniem (możesz też podgrzać w kąpieli wodnej, aż będzie ciepła, ale nie gorąca).

Jeżeli podajesz psu suchą karmę, aby zachować jej właściwości, należy po otwarciu przechowywać pokarm w chłodnym miejscu, chroniąc przed światłem i wilgocią.

Jedzenie pokarmu z podwyższenia

Przez lata zalecano stawianie miski na podwyższeniu, aby pies mógł wygodniej jeść. Szczególnie ważne było to w przypadku dużych psów. Jednak w ostatnim czasie zmieniło się stanowisko ekspertów w tej sprawie: twierdzi się, że bardziej naturalne, a co za tym idzie, zdrowsze jest jedzenie z ziemi. Obecnie łączy się ryzyko wystąpienia rozszerzenia i skrętu żołądka z jedzeniem pokarmu z miski na podwyższeniu. Twierdzi się, że taka postawa może powodować skłonności do tego niebezpiecznego schorzenia. Ryzyko jego wystąpienia wzrasta nawet o 110%. Z tego względu pies powinien jadać z miski postawionej na podłodze. To szczególnie ważne w przypadku psów ras dużych.

Przez bardzo wiele lat zalecano karmienie psów zagrożonych rozszerzeniem i skrętem żołądka z miski stojącej na podwyższeniu. Wydawało się, że pomaga to psu prawidłowo przełykać pokarm i zmniejsza ryzyko tej choroby. W roku 2000 Glickman z zespołem z Uniwersytetu w Indianie opublikował wyniki swoich badań (Glickman i wsp., 2000). Nie wykazały one korzyści wynikających z karmienia psów z miski na podwyższeniu. Wyniki badań pokazały, że jest odwrotnie niż zakładano i karmienie psa z podwyższenia jest absolutnie przeciwwskazane. Dlatego obecnie nie zaleca się już takiego postępowania. A tak naprawdę istnieją na ten temat dwie kompletnie wykluczające się teorie. Są osoby, które popierają wariant ze stojakiem ze względu na wygodę.

Psu łatwiej jeść, gdy ma miskę wyżej – kiedy musi pochylać się do poziomu podłogi, rozjeżdżają mu się łapy. Podwyższenie miski jest na pewno potrzebne w przypadku starszych, chorych psów, które mają zwyrodnienia kręgosłupa. Wtedy każde schylenie się może powodować ból i niechęć do jedzenia. Wtedy powinno się stosować stojak na miskę. Czy na podwyższeniu, czy z podłogi – najważniejsze, by pies spożywał posiłek bez pośpiechu i stresu oraz miał zapewniony minimum godzinny odpoczynek przed jedzeniem i po nim.

Z jakiej miski powinien jeść nasz pies?

Miska ma być przede wszystkim funkcjonalna. Koniecznie powinniśmy też dopasować rozmiar i wysokość naczynia do wielkości naszego czworonoga.

Dla ras krótkoczaszkowych najlepsze będą miski szerokie i płytkie – taki kształt ułatwia wybieranie karmy z wnętrza.

Dobór odpowiedniej miski jest szczególnie ważny w przypadku zwierząt mających długie, miękkie i opadające uszy, jak np. beagle, basety czy spaniele. Dla psów tych ras najodpowiedniejsza będzie miska rozszerzająca się ku dołowi, co uniemożliwia zamoczenie uszu w jej wnętrzu.

Ważna jest również pojemność miski: dla mniejszych psów odpowiednia będzie miska do 0,7 litra, natomiast psy większe będą potrzebować misek o objętości ok. 1-1,5 litra, a przedstawiciele ras dużych – nawet do 3 litrów.

Karmienie psa a sezonowość

Następowanie kolejnych pór roku pociąga za sobą zmiany nie tylko w przyrodzie. W przypadku psów mieszkających w domach w zasadzie nie ma potrzeby modyfikacji diety wraz ze zmianą pory roku. Ich zapotrzebowanie kaloryczne w ciągu roku pozostaje bez zmian, chyba, że np. z powodu pogody ograniczona jest aktywność psa – wtedy warto zastanowić się, czy nie dostarczamy naszemu pupilowi za dużo kalorii.

Jak karmić psa zimą?

Potrzeba odmiennego żywienia zimą dotyczy głównie psów mieszkających na zewnątrz, w budzie i psów użytkowych (pracujących). Zimą z reguły panują najniższe temperatury w ciągu roku, a to powoduje, że zapotrzebowanie organizmu na energię szybko wzrasta. Kiedy panują niskie temperatury, psy instynktownie jedzą więcej ze względu na większe zapotrzebowanie energetyczne. Zapotrzebowanie na energię powinno być określane indywidualnie dla każdego psa i musi uwzględniać jego bieżący stan zdrowia i kondycję oraz warunki, w jakich przebywa. Niska temperatura otoczenia powoduje, że organizm psa więcej energii wydatkuje na termoregulację. Ilość energii koniecznej do utrzymania prawidłowej temperatury ciała w zimnym otoczeniu zależy od takich czynników jak obecność tkanki tłuszczowej, grubości okrywy włosowej, aktywność, stopień aklimatyzacji, ruch powietrza czy wilgotność.

Dobrze, jeżeli pies mieszkający w budzie zimą dostanie przynajmniej jeden ciepły posiłek w ciągu dnia. Psy mieszkające w domach, w których jest ciepło, wychodzące w tym czasie jedynie na krótkie spacery trzy razy dziennie, nie wymagają specjalnego wzbogacania diety i koniecznie ciepłych posiłków. Wręcz należy rozważyć ograniczenie ilości pokarmu, ponieważ zimą zwierzaki zmniejszają swoją aktywność fizyczną, a więc i zapotrzebowanie na energię się zmniejsza.

Zimą należy więc uważnie obserwować swoje psy i dostosowywać ich dietę do zmieniających się potrzeb. Kiedy czworonogi chudną, to trzeba zacząć im podawać więcej pełnowartościowych pokarmów, zawierających większą ilość białka zwierzęcego, a kiedy tyją, należy stopniowo ograniczać ilość dostarczanej energii.

Karmienie psa wiosną – problemy z linieniem

Wiosną natomiast właściciele psów ras intensywnie liniejących, takich jak siberian husky, alaskan malamute itp. szukają często odpowiedzi na pytanie, jak dbać o sierść w czasie, gdy pupil zaczyna wymieniać okrywę włosową. W tym trudnym okresie warto zadbać o wzbogacenie diety psa w składniki, które wpływają korzystnie na kondycję sierści i skóry. Podawany wówczas pokarm powinien zawierać: aminokwasy siarkowe, biotynę, cynk, witaminę A, E i C oraz ryboflawinę. Duże znaczenie ma dobrej jakości białko, gdyż to właśnie aminokwasy są podstawowym budulcem sierści. Ważną rolę odgrywają również tłuszcze, w szczególności nienasycone kwasy tłuszczowe. Dostarczenie właściwej proporcji kwasów z grupy omega-3 i omega-6 jest konieczne do utrzymania dobrej kondycji skóry i sierści, ma także duże znaczenie dla funkcjonowania całego organizmu.

Jak karmić psa latem?

A latem? Latem (szczególnie przy wysokich temperaturach) pies może nawet sam znacznie ograniczyć ilość zjadanego pokarmu. Niektóre psy czasami robią sobie 1-2 dni głodówki. Jeśli pupil nie wykazuje żadnych objawów chorobowych i w tym czasie przyjmuje regularnie płyny, to taki stan jest normalny i nie powinno się zmuszać psa do jedzenia. Latem zaleca się podawać psu lżejsze śniadanie (mniejsza porcja) wcześnie rano i obfitszą kolację (większa porcja) w godzinach wieczornych, gdy zrobi się już znacznie chłodniej. O tej porze roku bardzo ważny jest dostęp do świeżej wody, niezbędnej do prawidłowej przemiany materii. Ilość wypijanej wody jest zmienna i zależy od różnych czynników, takich jak temperatura otoczenia, typ diety, intensywność wysiłku fizycznego, stan zdrowia czy stan fizjologiczny.

7 ważnych zasad karmienia psów na zakończenie:

#1 Pies powinien mieć swoje stałe miejsce, w którym odpoczywa i w którym znajduje się jego miska z wodą.

#2 Wprowadźmy stałe pory karmienia.

#3 Po posiłku zwierzę musi odpocząć! Nie zmuszamy go wtedy do żadnych zabaw.

#4 Nie podawajmy psu pokarmu bezpośrednio po wysiłku fizycznym ani przed nim.

#5 Nie dokonujmy zmiany diety w sposób gwałtowny. Każda modyfikacja diety związana jest ze zmianami w pracy układu pokarmowego, uważnie obserwujmy psa w pierwszych dniach po zmianie.

#6 Dbajmy o stały dostęp do miski ze świeżą wodą do picia. Powinna mieć ona temperaturę pokojową, bez względu na porę roku.

#7 Nie zmuszajmy psa do jedzenia, gdy nie ma na to ochoty. Brak apetytu może mieć różne przyczyny.

dr hab. inż. Wioletta Biel, prof. uczelni, specjalista ds. żywienia

 

BIBLIOGRAFIA:

Bradshaw J.W.S. 2006. The evolutionary basis for the feeding behavior of domestic dogs (Canis familiaris) and cats (Felis catus). Journal of Nutrition. 136(7), 1927-1931.

Dominiak A. 2016. Problem otyłości u psów. Cz. 2. Pies. 362(2), 16-18.

Floerchinger i wsp. 2015. Effect of feeding a weight loss food beyond a caloric restriction period on body composition and resistance to weight gain in dogs. Journal of the American Veterinary Medical Association. 247(4), 375-384.

German A. 2006. The growing problem of obesity in dogs and cats. Journal of Nutrition. 136(7), 1940-1946.

Glickman i wsp. 2000. Non-dietary risk factors for gastric dilatation-volvulus in large and giant breed dogs. Journal of the American Veterinary Medical Association. 217(10), 1492-1499.

Jank M. i Wilczak J. 2016. Metody karmienia psów i kotów. W: Podstawy żywienia psów i kotów (red. M. Ceregrzyn i wsp.). Wrocław.

Jeusette i wsp. 2004. Ad libitum feeding following ovariectomy in female Beagle dogs: effect on maintenance energy requirement and on blood metabolites. Journal of Animal Physiology and Animal Nutrition. 88(3-4), 117-121.

Kurosad A. 2015. Wybrane mity i fakty w żywieniu psów i kotów. Magazyn Weterynaryjny. 10, 674-682.

Kurosad A. 2010. Niektóre błędy dietetyczne popełniane w żywieniu psów. Weterynaria w Praktyce. 11-12, 74-79.

Madajczak G. 2002. Ostre rozszerzenie i skręt żołądka u psa – co robić? Magazyn Weterynaryjny. 11(02). 22-24.

Uhrikova i wsp. 2015. Risk factors for gastric dilatation and volvulus in central Europe: an internet survey. Veterinarni Medicina. 60(10), 578-587.

URL 1: www.vetopedia.pl

Vitger i wsp. 2016. Integration of a physical training program in a weight loss plan for overweight pet dogs. Journal of the American Veterinary Medical Association. 248(2), 174-182.

Wiśniewska i wsp. 2004. Żywienie psów rosnących. Magazyn Weterynaryjny. 91(13), 9-11.