ZMIANY ZWIĄZANE Z WIEKIEM PSA
Jak już wiesz, starość to dla psa czas wielu istotnych zmian, mających wpływ na jego zdrowie i samopoczucie. Które z nich powinieneś wziąć pod lupę, planując dietę psiego seniora?
Zmiany w zapotrzebowaniu na energię
Niezależnie od tego, jaki wiek uznamy za początek podeszłego wieku psa, bez wątpienia najważniejszą zmianą, która zachodzi w tym okresie życia, jest obniżenie tempa metabolizmu. Warto sobie uświadomić, że podawanie pożywienia dostosowanego energetycznie do potrzeb psa w danym okresie rozwoju pozwala wydłużyć pupilowi życie o około 15%!
Starsze psy – ze względu na to, że zazwyczaj więcej śpią i mniej się ruszają (a aktywność fizyczna jest jednym z najważniejszych czynników kształtujących zapotrzebowanie energetyczne organizmu) – mają wolniejsze tempo przemiany materii (inny skład ciała niż dorosłe psy), a co za tym idzie – niższe dzienne zapotrzebowanie energetyczne. Zmiany te, w połączeniu z zaniedbaniami właściciela w kwestii planowania właściwej diety, powodują występowanie u psa nadwagi.
➡️➡️PRZECZYTAJ O PRZYCZYNACH PSIEJ OTYŁOŚCI I ZNAJDŹ SPOSÓB NA TO, BY POMÓC PUPILOWI⬅️⬅️
Wynika ona z dodatniego bilansu kalorycznego. Dlatego musimy pamiętać, że starszy pies powinien otrzymywać średnio o 20-30% kalorii mniej niż dorosły, by nie zmagać się ze zdrowotnymi konsekwencjami nadwagi.
Wraz z wiekiem w organizmie psa zwiększa się także udział tkanki tłuszczowej, a udział tkanki mięśniowej maleje. Młode psy mają w organizmie średnio 15-20% tkanki tłuszczowej, natomiast seniorzy 25-30%. Między innymi dlatego należy zmodyfikować żywienie psa w wieku senioralnym (np. przez podawanie karm gotowych przeznaczonych dla seniorów lub karmy typu light).
Problem zaniku tkanki mięśniowej tylko w niewielkim stopniu dotyczy psów o wysokiej aktywności fizycznej. U zdrowych, starszych, ale wciąż aktywnych psów zapotrzebowanie na energię może pozostać bez zmian.
Zmiany w zapotrzebowaniu na białko
Mniejsze zapotrzebowanie energetyczne nie oznacza jednak mniejszego zapotrzebowania na białko. U zdrowego seniora zaleca się taki poziom białka, który pozwoli utrzymać optymalną dla psa masę mięśniową, aktywność enzymatyczną oraz właściwą odporność, a dodatkowo spowolni prawdopodobny początek dysfunkcji narządowej wątroby czy nerek.
Białko musi być wysokiej jakości, odpowiednio strawne i właściwie zbilansowane pod względem aminokwasów egzogennych. Te aminokwasy muszą być dostarczane w pożywieniu, w przeciwieństwie do aminokwasów endogennych.
U seniorów pojawia się ujemny bilans azotowy. Degradacja białek jest intensywniejsza niż ich synteza. Wzrost ilości białka w diecie wpływa na wzrost syntezy białek ustrojowych. Mimo wszystko jednak dochodzi do nasilenia ich degradacji, w wyniku czego zostaje utrzymany ujemny bilans azotowy.
Czynnikiem przyczyniającym się do utraty masy mięśni szkieletowych i pogorszenia ich funkcjonowania są zmiany w ekspresji licznych genów. W tkance mięśniowej seniorów dochodzi do zmniejszenia ekspresji genów kodujących białka pobudzające proliferację (zdolność namnażania się komórek) i różnicowanie się komórek oraz uczestniczących w procesach transkrypcji i translacji. Zwiększa się za to ekspresja genów kodujących białka indukujące starzenie się komórek i ich apoptozę.
Niebagatelny wpływ na aktywność genów ma rodzaj stosowanej diety. Badania wykazały, że zmniejszenie ekspresji genów kodujących białka uczestniczące w procesach transkrypcji i translacji jest bardziej nasilone u psów, których główne źródło związków azotowych stanowi białko roślinne, w porównaniu z osobnikami otrzymującymi pożywienie oparte na białku pochodzenia zwierzęcego. Poza tym musimy pamiętać, że u starszych psów występować może przewlekła niewydolność nerek, która jest wskazaniem do ograniczenia wytwarzania azotowych produktów przemiany materii. Pożywienie seniora powinno zawierać łatwo przyswajalne białko, zaspokajające zapotrzebowanie na aminokwasy egzogenne.
Nie zaleca się stosowania diety wysokobiałkowej, gdyż może być ona przyczyną obecności amoniaku w jelitach. Dieta niskobiałkowa jest również niewskazana – może doprowadzić do zaniku mięśni, które odgrywają dodatkową rolę w produkcji glutaminy i wiązaniu amoniaku. Z tego względu głównym źródłem białka w diecie powinno być wysokowartościowe białko zwierzęce.
➡️➡️MIĘSO PRZEŻUWACZY TO WAŻNY SKŁADNIK DIETY PSÓW. SPRAWDŹ, JAKIE KORZYŚCI PŁYNĄ Z WPROWADZENIA GO DO JADŁOSPISU CZWORONOGA⬅️⬅️
Zawartość białka w gotowych karmach dla seniorów jest bardzo zróżnicowana. Karma dla seniora zawiera zazwyczaj od 18 do powyżej 30% białka w suchej masie. Zmiany w zapotrzebowaniu na tłuszcze
Obniżenie ilości tłuszczu w pokarmie może poprawić proporcje składu chemicznego ciała psa. Dlatego zazwyczaj w pożywieniu psa seniora zaleca się od 7% do 15% tłuszczów w suchej masie. Nie powinno to się jednak odbijać na jakości tłuszczu.
U starszych psów zaleca się dodatek wielonienasyconych kwasów tłuszczowych, głównie z rodziny n-3 (EPA i DHA). Wraz z wiekiem następuje spadek poziomu DHA w mózgu, a jego niedobór przyczynia się do dysfunkcji poznawczych. Problemem są psy starsze, u których zmniejsza się tolerancja tłuszczu oraz u których występują schorzenia wątroby.
POZOSTAŁE WAŻNE SKŁADNIKI DIETY PSA SENIORA
W przypadku zaburzeń motoryki przewodu pokarmowego lub składu jego mikroflory, które prowadzą do biegunek bądź zaparć, dobrym rozwiązaniem jest zmiana składu podawanego pokarmu prowadząca do zwiększenia objętości treści pokarmowej albo podawanie pokarmu wzbogaconego w mikroflorę przewodu pokarmowego (obecnie coraz więcej różnego rodzaju preparatów zawiera probiotyki i prebiotyki).
Składniki pochodzenia roślinnego
W przypadku seniora najlepiej unikać zbyt dużego udziału komponentów pochodzenia roślinnego w jadłospisie. Nie można jednak całkowicie wykluczyć ich z codziennej diety. Włókno pokarmowe obecne w surowcach roślinnych jest jej bardzo ważnym składnikiem, gdyż reguluje funkcjonowanie przewodu pokarmowego. Fruktooligosacharydy (FOS) sprzyjają rozwojowi pożądanej mikroflory przewodu pokarmowego, która m.in. hamuje rozwój bakterii chorobotwórczych. Mannooligosacharydy (MOS) stymulują układ immunologiczny i wiążą bakterie patogenne, które zostają dzięki temu wydalone z organizmu psa. Poza tym rośliny zawierają różne substancje czynne, które mogą spowalniać procesy starzenia. Są to głównie związki o właściwościach antyoksydacyjnych.
➡️➡️CZY PIES MOŻE JEŚĆ OWOCE? TAK, JEŚLI WIESZ, JAK WPROWADZIĆ JE DO DIETY⬅️⬅️
Badania wykazały, że długotrwałe stosowanie pożywienia z dodatkiem szpinaku, marchwi, a także zawierającego kwas askorbinowy, α-tokoferol, kwas α-liponowy i L-karnitynę może spowolnić pogarszanie się funkcji poznawczych u starszych psów.
Witaminy i składniki mineralne
Witaminy dla psa seniora są szczególnie ważne i należy zwrócić uwagę na ich właściwą podaż. . Ważnymi składnikami diety psa seniora są wapń, fosfor i witamina D – ze względu na zmiany, jakie zachodzą w tkance kostnej. Ich podaż ma na celu ograniczenie utraty masy kostnej. Ważna jest nie tylko zawartość wapnia i fosforu, ale także ich stosunek, który waha się od 1,1 : 1 do 1,5 : 1. Trzeba uważać na nadmiar fosforu w diecie, ze względu na występowanie u seniorów schorzeń nerek. Sugerowany poziom witaminy D to 400-2000 IU na kilogram karmy.
Duże zainteresowanie osób, które troszczą się o odpowiednią dietę psów w podeszłym wieku, wzbudza witamina C. Jej suplementacja może korzystnie wpływać na pracę mózgu u psich seniorów. Potwierdzają to badania na psach w podeszłym wieku żywionych pokarmem charakteryzującym się podwyższonym poziomem witaminy C oraz innej witaminy antyoksydacyjnej – α-tokoferolu (witaminy E), a także kwasu α-liponowego, L-karnityny i flawonoidów. Wzbogacanie diety starszych psów w witaminy C i E oraz kwas α-liponowy i L-karnitynę może także chronić przed postępującymi wraz z wiekiem zaburzeniami pracy nerek.
W racjonalnym żywieniu psów, w tym psów seniorów otrzymujących karmy gotowe, istotna jest problematyka stosowania suplementów pokarmowych. Generalnie karmy gotowe zawierają odpowiednią ilość większości witamin i składników mineralnych. Zasadniczo należy więc unikać podawania tych składników w postaci preparatów komercyjnych.
➡️➡️CZY SUPLEMENTY MOGĄ ZASZKODZIĆ PSU? PODPOWIADAMY, NA CO UWAŻAĆ PODCZAS ICH STOSOWANIA⬅️⬅️
Pamiętajmy o kontroli podawania suplementów oraz o ich racjonalnym stosowaniu: zwróćmy uwagę na to, czy w karmie i w preparacie nie pojawiają się te same substancje czynne i czy dawka preparatu nie jest zbyt duża.
UWAGA: CHOROBA! CO DOLEGA SENIOROM I JAK DBAĆ O ICH ZDROWIE PRZEZ DIETĘ?
Pośród chorób wieku starszego u naszych czworonożnych przyjaciół pojawiają się takie same dolegliwości jak u człowieka. Starsze psy dotykają choroby serca, wątroby, nerek, a nawet cukrzyca. W zależności od schorzenia po konsultacji weterynaryjnej właściwiel psa otrzyma zalecenia żywieniowe dobrane precyzyjnie do potrzeb zwierzęcia.
Dlatego seniorom zaleca się produkty łagodzące zaburzenia czynności układu nerwowego – związane przede wszystkim z upośledzeniem funkcji poznawczych – poprawiające zdolność kojarzenia i koncentracji, wspomagające stawy, spowalniające utratę masy mięśniowej, polepszające stan skóry i jakość okrywy włosowej, wspomagające utrzymanie zdrowia jamy ustnej, łagodzące zaburzenia motoryki przewodu pokarmowego i zaburzenia składu mikroflory prowadzące do zaparć lub biegunek, zmniejszające nawroty zapalenia dróg moczowych, niewydolności nerek, niewydolności mięśnia sercowego, podnoszące odporność.
W trosce o układ nerwowy
Wśród składników odżywczych, których dodawanie może mieć dobroczynny wpływ na organizm psa seniora, przodują antyoksydanty (obecne w wielu owocach, w tym w jagodach i borówkach, a także w ziołach i roślinach przyprawowych, jak cynamon, oregano i kurkuma) i wielonienasycone kwasy tłuszczowe. Doskonałym źródłem tych drugich jest rybi tłuszcz.
Więcej o tłuszczach w diecie psa przeczytasz w naszym artykule, dzięki któremu z łatwością uporządkujesz tę ważną wiedzę i lepiej zadbasz o to, co trafia do miski Twojego czworonoga
U seniora dochodzi do upośledzenia funkcji poznawczych, które może wynikać ze zmian zwyrodnieniowych i prowadzić do pogorszenia węchu, wzroku, słuchu i apetytu. We wspomaganiu funkcji układu nerwowego skuteczne są właśnie przeciwutleniacze oraz kwasy tłuszczowe z rodziny n‑3 (głównie EPA i DHA). U starszych psów dodatek NNKT z grupy n-3 wykazuje korzystne działanie prozdrowotne w zakresie wyciszania reakcji zapalnych i ochrony kłębuszków nerwowych. Kwasy te korzystnie oddziaływają na układ odpornościowy seniorów.
W trosce o drogi moczowe
U seniorów znacznie częściej dochodzi do zapalenia dróg moczowych niż u dorosłych psów w młodszym wieku. Choroba wymaga oczywiście leczenia farmakologicznego, ale bardzo skuteczna może być profilaktyka nawrotów prowadzona przy użyciu preparatów zawierających żurawinę np. Karma mokra Berry Line. Cielęcina z żurawiną.
Zasada działania wyciągu z żurawiny u psów jest dokładnie taka sama jak u ludzi, a podawanie zawierających go produktów może być niezwykle korzystne.
By stawy działały, jak trzeba
Właściciele psich seniorów ras dużych i olbrzymich powinni rozważyć podawanie swoim psom dodatków, które zawierają składniki odżywiające chrząstkę stawową, takie jak glukozamina czy siarczan chondroityny. Sprawdź, czy karma dla starszych psów, którą chcesz podać pupilowi, posiada je w składzie. W karmach gotowych coraz częściej znajdziemy dodatek nowozelandzkiej małży zielonej (Perna canaliculus), która zawiera glikozaminoglikany.
Są to naturalne substancje występujące w chrząstce stawowej i w płynie maziowym – chronią stawy i działają przeciwzapalnie. Wspierają także tworzenie się i regeneracje chrząstki oraz płynu stawowego, utrzymują stawy w dobrym stanie i zmniejszają ból przy problemach ze stawami. Są ponadto doskonałą ochroną przed wolnymi rodnikami, dlatego uważa się je za doskonałe antyoksydanty przydatne w walce ze starzeniem się organizmu.
Zdrowa jama ustna seniora
Utrzymanie zdrowia jamy ustnej psa to duże wyzwanie dla właściciela seniora. Warto rozważyć podawanie suszonych gryzaków naturalnych, które są szeroko dostępne na rynku i mają działać ochronnie, przede wszystkim dzięki swemu kształtowi oraz względnej odporności na szybkie rozgryzienie przez psa. Niektóre z nich zawierają także pewne substancje, którym przypisuje się działanie chroniące przed odkładaniem się płytki lub kamienia nazębnego i które są oferowane również w szeregu suplementów pokarmowych. Popularne w składzie są związki fosforu – polifosforany, których działanie opiera się na wychwytywaniu jonów wapnia znajdujących się w jamie ustnej. Dzięki temu płytka nazębna nie przekształca się w kamień.
➡️➡️JAK WYBRAĆ GRYZAK DLA PSA? TO PROSTE Z PORADAMI JOHN DOGA!⬅️⬅️
Coraz popularniejsze są również surowce pochodzenia naturalnego działające przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, przeciwobrzękowo, ściągająco, a przede wszystkim regenerująco, takie jak: olejki eteryczne, monoterpenoidy, związki fenolowe, gumy, żywice, garbniki, flawonoidy, antocyjany, karotenoidy czy chlorofil. To właśnie chlorofil od dawna znany jest w stomatologii ludzkiej, a lekarze nazywają go bezcenną substancją, ponieważ podczas płukania jamy ustnej ekspresowo łagodzi stany zapalne, koi zranienia oraz przyspiesza leczenie ropotoków i wielu chorób dziąseł.
Czytaj także: Zapalenie dziąseł u psa – przyczyny, objawy, leczenie
Ale alga! Cenne właściwości glonów
Ciekawym dodatkiem w diecie seniora są także sproszkowane algi morskie. Uważa się, że mają działanie ogólnoustrojowe, a zawarte w nich substancje czynne – po wchłonięciu się i przedostaniu poprzez krew do ślinianek – wydzielają się wraz ze śliną do jamy ustnej, chroniąc w ten sposób przed powstawaniem płytki i kamienia nazębnego oraz przed nieprzyjemnym zapachem z jamy ustnej. Algi morskie mają szerokie zastosowanie w żywieniu psów i korzystny wpływ na poszczególne układy – pokarmowy, kostny, moczowy, krwionośny oraz skórę i powłoki ciała. Ich stosowanie poleca się także w diecie psów chorych na zwyrodnienia stawów lub cierpiących na dysplazję stawów biodrowych, łokciowych itp.
Właściwie algi mają tak wszechstronne działanie, że w pewnym sensie mogą zastąpić stosowanie niektórych olejów i preparatów karotenowych, wspomagających procesy immunologiczne. Dodatkowo przejawiają właściwości antyoksydacyjne, znacznie opóźniając fizjologiczne oznaki starzenia się organizmu.
HBM – co to takiego?
Interesującym dodatkiem w diecie seniora jest kwas β-hydroksy-β-metylomasłowy (β-hydroxy-β-methylbutyrate, HMB). Związek ten wchodzi w skład różnych preparatów przeznaczonych dla osób aktywnych fizycznie, ludzi starszych i ciężko chorych. Jest przydatny żywieniu psów w stanach nasilonego katabolizmu. HMB to pochodna leucyny.
U części starych psów następuje utrata masy mięśniowej, objawiająca się spadkiem masy ciała i zmniejszeniem obwodu kończyn. Dlatego zaleca się stosowanie HMB, który ogranicza katabolizm białka mięśniowego i redukuje katabolizm białek mięśniowych poprzez zahamowanie wewnątrzkomórkowego szlaku proteolitycznego. Badania na szczurach wykazały, że HMB może łagodzić niepożądane zmiany zachodzące w starzejącym się organizmie, takie jak utrata siły i zmniejszanie się rozmiarów włókien mięśniowych. HMB został tu umieszczony na drugim miejscu zaraz po kreatynie, jako dodatek o udokumentowanym naukowo działaniu, zwiększający masę mięśniową i poprawiający wydolność organizmu, a ponadto całkowicie nieszkodliwy w stosowaniu.
➡️➡️POZNAJ 10 RAS PSÓW, KTÓRE UWIELBIAJĄ AKTYWNOŚĆ FIZYCZNĄ!⬅️⬅️
Aminokwasy – sprzymierzeńcy białka
Warto wspomnieć również o dodatku aminokwasów o rozgałęzionych łańcuchach (BCAA, branched-chain amino acids), które mogą pobudzić syntezę białek mięśniowych i ograniczyć ich degradację. Aminokwasy rozgałęzione (leucyna, izoleucyna, walina) przede wszystkim są składnikami białek, ale regulują także wiele procesów fizjologicznych w organizmie. Występują głównie w tkance mięśniowej, stanowiąc około 18% wszystkich aminokwasów budujących białka tej tkanki. Poza uczestnictwem w syntezie białek mięśniowych oraz procesach energetycznych organizmu wpływają także na samopoczucie psa (wpływ na syntezę serotoniny), redukcję zmęczenia fizycznego oraz prawidłowe funkcjonowanie układu nerwowego.
Starzenie wiąże się ze stopniowym spadkiem odporności, dlatego w diecie psa seniora możemy uwzględnić preparaty zawierające β-glukan, który przyczynia się między innymi do silnego efektu immunostymulującego.
U seniora pojawiają się także zaburzenia behawioralne, które w większości przypadków są wtórne w stosunku do zmian zwyrodnieniowych w ośrodkowym układzie nerwowym. Senior, ze względu na utratę lub pogorszenie się sprawności narządu wzroku, zaburzenia funkcjonowania innych narządów zmysłów lub zmiany w mózgu, może zaczynać zachowywać się inaczej niż do tej pory. Może nawet pojawić się agresja w stosunku do domowników. Nim sięgniemy po terapię farmakologiczną, to warto spróbować poradzić sobie preparatami zawierającymi substancje wywierające uspokajający wpływ na ośrodkowy układ nerwowy. Należą do nich na przykład tryptofan (prekursor serotoniny), wyciągi z dziurawca lub z kozłka lekarskiego, wyciągi z zielonej herbaty czy α-kazozepina.
Zmieniamy karmę – jak zrobić to właściwie?
Właściciele psów, które wchodzą w wiek senioralny, często decydują się na stosowanie karmy gotowej przeznaczonej dla zwierząt starszych. Najczęstszym popełnianym wówczas błędem jest gwałtowna zmiana pokarmu.
Sprawdź: Zmiana diety psa okiem lekarza weterynarii
Nową karmę zawsze należy wprowadzać stopniowo przez okres kilku dni, dodając coraz większe jej ilości do karmy podawanej dotychczas. Takie postępowanie ułatwia adaptację zwierzęcia do nowego pokarmu i zmniejsza ryzyko zaburzeń żołądkowo-jelitowych.
PODSUMOWANIE
- Żywienie psa seniora różni się od żywienia młodych psów.
- Wartości odżywcze zalecane w żywieniu seniorów ujęte są w dość szerokich granicach tolerancji, zaś dobór odpowiedniej karmy czy diety zależy przede wszystkim od aktualnego stanu zdrowia psa.
- U psa seniora skład ciała ulega zmianie. Zmniejsza się ilość tkanki mięśniowej i tkanki kostnej. Przy nieprawidłowym zbilansowaniu diety pod względem energii i podstawowych składników odżywczych dochodzi do otyłości i rozwoju licznych chorób.
- W żywieniu seniora zaleca się stosowanie odpowiednich dodatków prozdrowotnych – pod warunkiem, że są wprowadzane racjonalnie i pod pełną kontrolą właściciela oraz lekarza weterynarii.
- Właściciel psa seniora powinien postępować odpowiedzialnie i w razie konieczności konsultować swoje działanie z dietetykiem, a przede wszystkim – z lekarzem weterynarii.
